The Silver Circle Moon Calendar by Merlin

Geplaatst op 1 mei, 2014 door Merlin

Research on this calendar started in 1982, and in the Autumn of 1984 this resulted in the creation of the artwork that is by now known all over the world as ‘The Silver Circle Moon Calendar’…

This is how the advert started for the full colour reproduction of the Silver Circle Moon Calendar, in Wiccan Rede, Autumn 1995. Although the advert may have been tongue-in-cheek, the calendar itself really is an old system. Over the years many people have asked me where it came from and what the meaning is of the individual moons. This article will highlight some of the history of the calendar and its creation. It will also present some ideas on the function of a moon calendar and what it means to us, embedded as we are in our highly technological society, on the brink of the 21st century.

The mists of time

My interest in a moon calendar grew out of my involvement in Modern Witchcraft, where we celebrate the nights of the Full Moon, as everyone knows full well. I started wondering if there was anything in those full moons, if they were all the same or maybe all different. One thing led to another, and I started collecting magazine articles and books that were somehow relevant to this subject. I came across quite a few moon calendars in the process. However, most of those somehow didn’t feel right. One such example is the American system of using the current calendar months, which almost always will contain one full moon each. Sometimes a thirteenth full moon is present because a calendar month contains two full moons, and the second is then called a ‘Blue Moon’.

As happens so often, your intuition is years ahead of you, and it is only much later that I came to realise why most of the other moon calendars didn’t feel right to me. More about that later.
However, there was one calendar that did appeal to me. It was only a small article in a magazine, and much of the detail is now, literally, lost in the mist of time. Although we have extensive archives, and I spent a lot of time in 1995 trying to reconstruct all the sources I used in 1982-84, the relevant material so far hasn’t surfaced… Maybe this is as it should be. Quite often you find that during a research project information literally ‘falls into your lap’ just when you need it. Maybe the reverse is true as well: when you don’t need it anymore, the magazines and books just ‘vanish’…

The mysterious source

The article that I mentioned above appeared in an English magazine in 1982, and briefly outlined the moon calendar that I used as a basis for my artwork. It did not give much more than the names for each moon, and it certainly did not give any kind of ‘system’ as to how the moons should be linked to the solar year and when and why the Ice Moon should be inserted. The only information it gave was about the Ice Moon as being the thirteenth moon. For one reason or another though, this moon calendar connected with something inside myself; it felt right. And consequently I decided to use that cycle of moons as the basis for my artwork.

Art and inspiration

The Silver Circle Moon Calendar started out as a piece of art. It was never intended to be a system, it was never intended to be an intellectual exercise, it was not even intended to come with a voluminous book full of information, correspondences, rituals and other paraphernalia. It was intended to be what it still is today: a work of art. When the calendar with first published, in 1984, in its original black and white A3 size, it came with a single sheet of information on how to use it. The calendar was printed on heavy parchment paper, and you were supposed to colour it in yourself, cut out the inner circle and use it as a perpetual moon calendar.
Whilst I was working on the calendar, my mind wandered off and I explored the cycles of the moon herself. Inspired by other artists, such as Brian Froud, who did the artwork for Jim Henson’s film “The Dark Crystal”, as well as being inspired by the mechanics of time, the solar year and the lunar rhythms, the drawing grew into something that on the one hand represented the ‘machinery’ of time, and on the other hand included definite breaks, or mistakes, in this machinery, to highlight the fact that the moon will not let herself be shackled to the solar year properly.

Sinister

The word ‘sinister’ means ‘left-handed’, which most people will recognise when they realise that ‘dexter’ means ‘right-handed’, ‘ambi-dextrous’ means that you can use both hands, and ‘dexterity’ means skilful, physically or mentally. People have commented on the anti-clockwise direction of the calendar artwork. There is nothing sinister (in the normal sense) here though. I was accustomed to visualise the cycle of the year anti-clockwise. I have done so as long as I can remember, from early childhood on. As an astrologer I was accustomed to drawing horoscopes, and there too the signs of the zodiac are drawn anti-clockwise. This is because the Earth spins anti-clockwise when you’re facing South (which you are when you draw a horoscope), which is the same as saying that the Sun moves clockwise, and which results in the next sign of the zodiac rising on the Eastern horizon. So drawing the calendar anti-clockwise was ‘natural’ to me.
People have also commented on the inverted pentagram that can be seen in the lower left hand corner. Again, this is a ‘sinister’ interpretation of what is meant to be a piece of art. If you look closely at the four elemental circles in the four corners, you may notice that the so-called magical sigils are all upright, but the underlying elemental tools, such as the cup, the wand, the Athame and the pentacle, point towards the centre of the Circle. So the pentacle points to the centre of the Circle, and so too does the top of the upright pentagram on it.

The source revealed?

Years after I had made the moon calendar, I came across another moon calendar that used the exact same names and alignment to the year that I used. Even though the actual system of alignment was different to mine, the end result was the same: the Ice Moon appeared in the same years, etc. Interestingly enough, the two moon names that I had changed (I had altered Barley Moon to Harvest Moon, and Wort Moon to Hunter’s Moon) were changed in his calendar too.
Naturally I was very curious, and I tried to reconstruct all the source material that I had used, in order to see if I had actually copied this system inadvertently. Alas, to no avail: some of the crucial documents seemed lost forever.
A few years after that, once again I came across this moon calendar that so much resembled my own, and I finally decided to write to the person who published it. And so I did. I outlined how my own calendar came into being, and that I had found the cycle of names in a magazine that was lost by now. I explained that I did not want to lay any ‘claim’ to a cycle that I had found in a magazine, and that, although my artistic interpretation was obviously my own, I would be very happy to give credit to this person if he could show me that it was his moon calendar that I used in my drawing. However, I received no reply.
In a sense I felt sad about this. The moon calendar that I found was a very ancient British traditional cycle, and the person who published this calendar so similar to the one I found belonged to a very ancient family, which has worked with trees and wood, fairies and deva’s for centuries.

Full circle: the facts

(“The Wiccan” – later Pagan Dawn – issue 104 Lughnassadh 1992)

In the course of working on this article, some of the missing documents surfaced once again. The original article that sparked off my interest was titled “The Thirteen Moons” by Peter Larkworthy, and appeared in The Wiccan (now Pagan Dawn, published by the Pagan Federation), May 1982. The addition to this article, the list of moon names and their dates for 1981 and 1982 appeared in The Wiccan, August 1982. There is no reference to the source of these names, although the title ‘Traditionalist Moon-names’ implies that the names would be traditional. The names Peter Larkworthy gave are Ice, Snow, Death, Awakening, Grass, Planting, Rose, Lightning, Barley, Wort, Blood, Tree and Long Night Moon.

As I explained above, I changed the Barley Moon to Harvest Moon, and the Wort Moon to Hunter’s Moon. It is of course possible that I changed these names using names I found in other books or articles – that part of the story is still missing. Dusty Miller, whose calendar is so similar to mine and who uses the names Harvest and Hunter’s Moon as well, was publishing articles and giving lectures at this time. For example, in “The New Celtic Review”, Beltane 1983, there is an article by Dusty Miller and Son, on Practical Tree Magic, in which he outlined his work with trees, dryads and the wood items he creates.
In the magazine Ophir, seven years later  (1989 and 1990) a series of articles appeared, written by one F.P., which explored the mystery-side of the lunar cycles, using Dusty Miller’s calendar: “… I shall use a widely available lunar calendar published by Dusty Miller and expanded upon by traditional lore.” Reprints of these articles appeared in The Cauldron in 1993.

The origins of the system

The ‘system’ of aligning the thirteen moons to the solar year, as given by Peter Larkworthy, and also used by Dusty Miller, takes the Winter Solstice as its central point. Although Peter Larkworthy did not explain how you align the moons, Dusty Miller did explain his system to me in a private conversation in 1995: the first new moon after Midwinter will be the Snow Moon. In some years, there will be a full moon between Midwinter and the Snow (new) Moon, and this will be the Ice Moon. Although you might think that the Ice Moon could occur anywhere between December 21st and January 6, in practice this is not true: the Ice (full) Moon usually falls in early January.
As an aside, I’ve tried to use Dusty Miller’s system, and it does give more or less the same results as the ‘system’ which I discovered by myself, provided that you do not use the exact point of Midwinter as the pivot, but about 5 days later, which is when the Sun would actually be visibly moving further South again at sunrise.
When I designed my calendar however, I only had Peter Larkworthy’s statement about Midwinter, without any ‘system’. I looked further, and came across an article by Colin Murray in a beautifully hand-written magazine (yep! Some magazines were hand-written in those days!) from May 1979: the “Newsletter for the Golden Section Order Society and the Bardic Chairs of Caer Llyndain, Caer Wydr, Caerleon-yr-Wysyg, Caer Alba and Caer Gvernicon.” Murray, in his article “Tree Alphabet Divination”, stated that “It is likely that in Cymric Britain, the Fire Festival of Samhain (Hallowe’en); started the ‘dark half’ of the year, which culminated in fertile May Day – the 7th Oak centre of the 13 month ‘year’.” Extensive correspondence tables in the same article outlined how Murray aligned the Ogham alphabet to the year, starting with Beth and Hallowe’en, and thus aligning the Oak, Dur, with Beltane. All these trees were not my cup of tea at the time, but aligning a moon calendar to the cross quarter days such as Samhain, rather than the minor solar festivals like Midwinter, definitely seemed logical. After all, the agricultural festivals pre-date the solar festivals, just as moon calendars pre-date solar ones.
Jump-starting the next sections then, my ‘system’ such as it was, was to align the Snow Moon to Imbolc, and the Blood Moon to Samhain, so that these would be as close as possible to the actual cross-quarter festivals. To avoid these moons getting too far out of step with the actual dates, the thirteenth moon, the Ice Moon, needed inserting every two to three years. As it turned out, this insertion cycle followed an 18-year pattern.

Sundry philosophical notes on the system

Since I had not found a specific ‘system’ that appealed to me, I had to think about one for myself. It seemed logical to start with the fact that lunar calendars predate solar calendars. From there, it follows that you can not define the moon calendar by using the solar calendar (which of course is still non-existent at that moment). So any mathematical link with Midwinter for example can not be used. This brings one back to the simple fact that the moon calendar must have been linked with the cross-quarter-days, the agricultural festivals: Imbolc, Beltane, Lughnasadh and Samhain. None of these festivals were fixed to the (non-existent) solar calendar; they were governed by the Moon, and they were probably celebrated when it was Full Moon.
So the moon calendar was defined ‘in itself’ so to speak, and adjusted when nature indicated that it was out of step. The Celts started their year with Samhain or the Blood Moon, and I assume that, depending on the Blood Moon being early or late with respect to what was happening in nature, the priest or priestess would insert the thirteenth moon, the Ice Moon, in the middle of Winter, in order to align the moons again with the start of the next cycle: Imbolc, birth. In this way, the normal people could use the cycle to keep track of past, present and future.

Some people may find the above reasoning a bit contrived. And it is – to us, in the twentieth century. We have lost all contact with nature, and our lives are governed by the clock and the atomic calendar. However, it was different at the time that lunar calendars were in use. The moon governs life, and is a good indicator of what is going on in nature. A lunar calendar was probably all that was necessary to keep track of what was happening in nature, and to predict from one month to the next what could be expected. To those people, a solar calendar, with its mathematical precision that doesn’t take frost or snow, nor germination or mating into account, must have felt far more contrived! People who live close to nature will experience the moon as a regular and dependable rhythm, growing from new to full and then waning again, as an example of what the flocks or the corn would do over a few seasons.

Why would the thirteenth moon be the Ice Moon?

Of course, you can insert a thirteenth moon at any point in the cycle to keep the moons in step with the seasons. It might feel ‘logical’ to add a thirteenth moon if some other time span, such as a solar year, is not ‘full’ yet. However, if you assume that there is no solar calendar, such a rule of course can not apply.
If you have a moon calendar that is only defined within the processes of life as they happen on the planet, then the thirteenth moon will be governed by some archetypal ‘rule’, rather than an intellectual one.
Imbolc is the festival of birth in nature, still very delicate: the lambing season, the first flowers. Samhain is the festival of death in nature: the final preparations for Winter. And between death and birth there is the Summerland – the magical and mystical Otherworld that people still remembered in the stories they told each other around the fire during the long winter nights, and in the festivals that they celebrated, such as the giving of presents which predates the Winter Solstice celebrations.

However, once the celebrations of Winter have passed, we enter a no-man’s land and anxiously await the first signs of the coming of Spring in order to celebrate our Imbolc festival and the rebirth of nature. And it is during this period in the cycle that the Ice Moon, the thirteenth moon, appears every two to three years. Again, the Ice Moon is not ‘just any moon’ that we humans decide to call Ice Moon, no, it is a phenomenon that is linked with nature, an integral part of the cycle which you can experience. When Winter seems to go on forever and Spring seems years away, the Ice Moon reminds us of the fact that the cycles of life are not fixed, and that they are actually not circles either, but a spiral. A spiral is a circle that is broken, because the beginning and the end will never meet. And in the gap, the point where rebirth is birth on a different plane of evolution, is where the Gods can leave their mark. In the life of plants, animals and man, this mark is left just before the actual birth. This is the time when the soul, or spirit, will link itself with the physical body. In the old fairy tales there were stories of fairy children, or changelings: children that seemed somehow different, often ugly. Of these children it was said that they were swapped with the real child immediately after birth, and that they were fairy children. Maybe we would call these children ‘handicapped’ in our current era, but the legend of the fairy children still applies, because these children live more in the world of fairy than they do on Earth.
There are other fairy tales that have a link with the thirteenth moon too – a few of those were discussed in Witchcraft 2000 part 2, Wiccan Rede Autumn 1996, albeit in a different context. The thirteenth fairy, the thirteenth element, the element of fate, of unpredictability, always occurs just before or at birth, just like the thirteenth moon, the Ice Moon, occurs unpredictably just before Imbolc. The number thirteen has to do with destiny.

You’ll be able to unearth plenty of examples for this principle yourself – just think of Arthur, or even the Last Supper, and of course the traditional Coven of 13 witches performing magic to shape people’s  destiny

A moon calendar: why bother?

What is the point of a moon calendar for us, today? It is obvious that we don’t need it to keep track of time. Solar calendars and atomic clocks are far better in doing that. And that is exactly the reason why we need one: we are ‘caught’ in time, in minutes, seconds and nanoseconds, and we have lost out sense of the processes that are going on around us.
Modern day humans are multi-tasking: they do a tiny bit of everything at the same time. Work whilst you commute, phone whilst you drive, eat whilst having a meeting, read whilst you walk. And at the end of the day we moan that we haven’t done anything, that we don’t seem to get anywhere, that nothing is finished and that there is always more work waiting to be done. Why? Because we won’t allow ourselves to carry one thing from inception to completion! We can’t see the processes anymore because we only see little bits at a time, and we only do little bits at a time. Efficiency dictates that people should be utilised as very simple machines that can only do one thing. And as soon as machines are clever enough to do this bit, the person becomes obsolete.

It is clear that we have lost something. We have lost contact with life. People are living beings, not clever machines, but unfortunately the economy has no use for living beings, only for machines and computers. And very slowly some people start to realise this as well. Computers are being made ‘user friendly’ which means in effect that they are far too complex for people to understand, so they must be made to look simple, like humans…

This is exactly where a moon calendar can become the tool to put us back on track. At first, we may still need the solar cycle or some other sort of ‘rule’ to keep the moons in step with the solar year. But only until we have re-established the link with the cycles of life once more. Then we can let go of the ‘rule’, and we are once again close enough to nature to feel when a particular moon governs nature. And the moons do actually influence nature and natural processes such as the weather or human relationships far more than we think!

I hope that the Silver Circle Moon Calendar can help in this process to re-discover our link with the cycles of life, and that instead of a book that may appeal to the intellectual side of our nature, the artwork will appeal to the magical and mystical side of our nature!

Merlin

(This article was first published in Witchcraft 2000, Part 4 (Cop.) Wiccan Rede volume 18 nr. 1 * Spring 1997)

See the current position of the moon.

 

Geplaatst in English articles | Getagged , , , , , , , | 1 reactie

Web Wegwijzer, Beltane 2014

Geplaatst op 1 mei, 2014 door Jana

Logo pagina Webwegwijzer Wiccan Rede Online Magazine

Kinderen en natuur (aansluitend bij het redactioneel bij dit Beltanenummer)

50 activiteiten die kinderen voor hun 12e zouden moeten doen
en nog een aantal meer.

De grote 50 dingen die je gedaan moet hebben voor je 12 jaar bent!
Met foto’s. (PDF)

Kinderen en de natuur, hoe gaat het daarmee?
Ouders van Nu heeft er een interessant artikel over.

IVN
laat jong en oud de natuur dichtbij beleven.

Provinciale Landschappen
Klik op het Landschap in jouw provincie om te zien welke activiteiten er zijn.

Wicca, paganisme, magie

Choosing a Magical Path – Truth and Consequence
Josephine McCarthy (see also the reviews in this issue of Wiccan Rede Online) is currently writing a book of the process of choosing a magical path. The book will be put up on the net as a free download, with additions from other writers, magicians and teachers. The book goes into depth on various issues that are often not looked at or talked about in regards to magical training and being a magical student. Until it is ready to go online, she will post the occasional snippet on her blog. This extract is about truth, truth to oneself and looking for truth in the teacher.

A reminder:
The Advanced Bonewits’ Cult Danger Evaluation Frame
How to separate harmless groups from the potentially dangerous ones and distinguish harmful ones from those that are merely unusual to the observer.

Disabled Pagans
Patti Wigington a significant number of people in today’s Pagan community who identify as physically disabled? Pagans with disabilities find themselves facing a unique set of issues that able-bodied people don’t have to content with. While non-disabled people may automatically assume that ‘disabled’ means ‘in a wheelchair’, often disabilities are something that we cannot see.

Tips for Attending a Pagan Ritual
Another one from the many pages on Pagan Wiccan About.com, this one written for non-Wiccans who are invited to a Wiccan ritual.

Symbolen en tekens, betekenis en herkomst
Al vele jaren bestudeert Hein Pragt de betekenis en herkomst van symbolen, tekens, amulet en talisman. Hij deelt zijn kennis graag op internet.

Debate
In the United States a debate is going on in which the term ‘wiccanate’ is used. You may have heard about it. Here two articles that explain some things.

Don Frew on saving Pagan lives, ‘Wiccan privilege’ and interfaith
Don Frew has been active in interfaith for many years. “Witches have been actively involved in interfaith work – by which I mean working in meetings at least weekly – for over 28 years. The interfaith community is going to equate ‘Pagan’ with ‘Witch’ and ‘Wiccan’, no matter how much we try to explain that they are using both words incorrectly. As I said above, the ONLY way that is going to change is for more people of different Trads (or whatever) to get involved.”

Wiccanate Privilege Discussion at Pantheacon
During Pantheacon conference people spoke about that ‘wiccanate privilege’. Find out what the term means.

More debate – on predators because they are everywhere. Paganism is not free of threats or harrassment.

Of Pagans and Predators: Part 1
Predators go where they can easily gain access to their prey, and small subculture communities like the Pagan community are ripe for this for so many reasons, says Shauna Aura Knight..

Predators in Paganism (Trigger Warning)
There are issues surrounding dangerous and abusive behavior in our communities. T. Thorn Coyle addresses these questions for communities:
– What are our responsibilities to ourselves and to one another?
– What are our sexual ethics?
– What are our ethics around consent?

Sex, Sovereignty and Consent
“So let’s talk about sex and sovereignty. And let’s talk about consent culture. I’ve said before that sovereignty is rooted in the body. That while sovereignty in its traditional sense speaks more directly to the relations of the collective and its leadership, that relationship is a personal delegation of sovereignty by each individual. And that a person who is denied the very sovereignty of their own body cannot fully participate in collective sovereignty. Sovereignty is a set of interlocking relationships each dependent upon the integrity of its parts for the flow to occur.”

The missing stair
“Have you ever been in a house that had something just egregiously wrong with it? Something massively unsafe and uncomfortable and against code, but everyone in the house had been there a long time and was used to it? ‘Oh yeah, I almost forgot to tell you, there’s a missing step on the unlit staircase with no railings. But it’s okay because we all just remember to jump over it.’
Some people are like that missing stair.”
A perfect metaphor  from another community.

Concerned Pagans form the Council of the Phoenix to Address Abuse
In the wake of recent discussions about security and safety at Pagan events, a new organization has formed to directly handle such issues. The Council of the Phoenix is a group of professional counselors, abuse survivors, and concerned individuals who are “motivated to keep the sex-positive community of Pagans safe through educations and guidelines.”

Geplaatst in Web Wegwijzer | Getagged , | Reacties uitgeschakeld voor Web Wegwijzer, Beltane 2014

The Morrigan Papers, Part 2

Geplaatst op 1 mei, 2014 door Nemain Cwmbran

Logo rubriek 'Gedachten' in Wiccan Rede Online Magazine

Last time we spoke about the Cailleach and her transformation (shape shifting) into the young goddess Bride at Imbolc, February 1st. What do we know about this form of the Morrigan? At first it is not so obvious that Bride is a shape of this mysterious Goddess. And there was my struggle, how could I connect Bride with the Morrigan? I started to research and meditate and I knew that there must be a connection. At that time I could not find it. I needed a completely different approach!

Imbolc is the festival related to Bride. This is the time of year that we, as human beings, can feel the change in the air and we know, although not really visible yet, that life itself is renewing, just like the Cailleach is transforming herself into Bride. At this time of year it can still be frosty and even snow is possible, as if the Cailleach hesitates to transform. Just as we human beings delay when we face an important decision, we hesitate often whether we are willing to change or not. Afraid, with big decisions, to start all over again, not knowing what lies ahead of us. Only the bold and courageous people are not afraid to take such a step. And there it was, this is another aspect of the Morrigan, she is bold and certainly not afraid to do what must be done, whether it is nice or not. This aspect in Bride is ‘available’ but not yet cultivated.

And then I found another link to the Morrigan, apparently Bride is a daughter of Nemain[1], also an aspect of the Morrigan. Nemain means (according to different articles) frenzy, terror (shrieks)  poisonous and this last one is, I think, which is connected with healing. What is poison for one is healing to someone else. I will talk about Nemain in another paper, but for now this connection is enough.

If we can connect Bride to the Morrigan, with all her talents, it is a very young Morrigan that has to learn and remember and we all know that children have a great skill to learn various things. Bride is, I feel, connected with (on a human level) the age of 0 till 7, a child with all the promises for the future… if they are bold enough.

On a spiritual level she tells me every time:

“You have to make an important  decision and if you are willing to take the leap, unknown but latent talents will unfold, will develop, will come to the surface and will give great fulfillment. But you have to stick your head above the ground! And you have to be Brave!”

Bride is also connected with the art of poetry, healing and blacksmithing. All of these talents have to do with creativity which , in itself, can give great fulfillment and joy. Obviously Bride is a girl and within her she has the talent of bringing forth life. For me that is the connection with midwifery and the connection with the article mentioned. As a midwife you have to have ‘healing’ hands, use poetry to sooth and to ‘foresee’ the future of the child to be born. And when she reaches the age to become pregnant herself, she is literally the ‘blacksmith of men’.

REFERENCES;

The Guises of the Morrigan, The Irish Goddess of Sex and Battle Her Myths, Powers and Mysteries…  by David Rankine and Sorita d’Este ( Avalonia Books, ISBN 9781905297009)

Celtic Lore & Spellcraft of the Dark Goddess: Invoking the Morrigan  by Stephanie Woodfield (Llewellyn Publications, 2011, ISBN 0738727679)

http://www.thaliatook.com/AMGG/bride.php

http://www.druidry.org/library/gods-goddesses/brigit:

morrigan pt 2 A

(llustration by Miranda Gray, from Celtic Gods and Celtic Goddesses  by R.J. Stewart: 
http://www.technoharp.com/Brighidsplace/

morrigan pt 2 B

(Imbolc and Brigid the Triple Goddess:  http://journeyingtothegoddess.wordpress.com/2012/02/01/goddess-brigit/)

[1]http://www.patheos.com/blogs/agora/2013/11/loop-of-brighid-bride-the-cailleach-and-nicnevin/

Note from the author: My papers about the Morrigan are not in sync with the release dates. I tried to make a bridge but it is too much to do it next to all the other things in real life.

So, although we almost reached May 1st, Beltane, this article is related to Imbolc. 🙂

Nemain, April 2014.

Geplaatst in English articles | Getagged , , , , | Reacties uitgeschakeld voor The Morrigan Papers, Part 2

Het middelpunt van de cirkel deel VI

Geplaatst op 1 mei, 2014 door Serge van Heel

Illustratie met de namen Thoth, Hermes, Mercurius en Idris

Beltane
Het is voorjaar. De zonnestralen door de bladeren. Een magisch schouwspel. Bladgroen. Leven. Iets nieuws is in wording. De winter ligt ver achter ons, heel erg ver zelfs als je bedenkt dat de madeliefjes er in december ook nog waren.
Het is de vooravond van Beltane, de eenwording, versmelting, Hieros Gamos; het Heilige Huwelijk. We vieren het feest van de eenwording van de Godin en de God.

Toen ik dit artikel aan het schrijven was, had ik net te horen gekregen dat er onverwacht een vak toch getentamineerd zou gaan worden. Nu scheelt het een stuk dat er aan het Jungiaans Instituut alleen maar leuke vakken gegeven worden, doch nu voelde ik toch een zekere onrust opkomen. Het was een vak in het kader ‘Jung en de Religie’. Dr. Jacob Slavenburg heeft een betoog gehouden van twee collegedagen over de Hermetische traditie. Jacob is een zeer begaafd spreker die, schijnbaar zonder erg veel moeite, prachtige verbanden legt vanuit het oude Egypte van Thot, via de hermetische traditie, naar het Jungiaanse gedachtegoed en verder naar de moderne wetenschap. Ondanks het feit dat ik zonder meer erg geboeid was door de les en ik in gedachten meegevoerd werd door de eeuwen heen, lag Jacobs spreeksnelheid beduidend hoger dan mijn schrijfsnelheid. En dan nu ineens een tentamenvak, geen thuiswerkopdracht, geen vragen vooraf! Ik besloot wat boeken te verzamelen en wat bronnen te raadplegen en deze hermetische traditie eens nader te beschouwen. De hermetische traditie vormt immers de basis van de Westerse Esoterie, en zonder deze traditie had ook wicca er ongetwijfeld heel anders uitgezien. Al filosoferend bedenk ik me dat de geschiedenis en ook de menselijke ontwikkeling een aaneenschakeling is van versmeltingen van ideeën, kruisbestuivingen tussen culturen en bevruchting van ideeën.

Als we de Gardneriaanse wiccatraditie eens nader beschouwen dan zien we dat deze lijn van inwijding terugvoert naar Gerald Gardner die na het afschaffen van de Engelse wet op hekserij in 1954 het boek Witchcraft Today publiceerde. De hekserij die Gardner presenteerde was een archetypische hekserij voorzien van een mix van elementen, voortgekomen uit de hogere magie, oude volksgebruiken, mythologische verhalen, elementen uit de Romeinse / Griekse mythologie zoals bijvoorbeeld de Eleusinische mysteriën en elementen uit Oosterse religies, filosofieën en gebruiken. Ook gebruikte Gardner religieuze elementen die teruggrijpen op de oudste religies uit de nieuwe steentijd waarin de verering van een Moedergodin en haar Gemaal (doorgaans een vegetatiegod, al dan niet voorzien van horens) een plaats had.
Het ‘Boek der Schaduwen’ van Gardner bevatte teksten en rituelen die te herleiden waren tot teksten van Aleister Crowley, C. Lelands Aradia, The gospel of the witches, en De sleutel van Salomo, vertaald door McGregor Mathers.
Ook was Gardner bekend met het gedachtegoed van de rozenkruisers en ingewijd in The Fellowship of Crotona, een maçonnieke orde. Elementen uit de oude hermetische filosofie hebben zo via de alchemie, het Rozenkruisersgenootschap en de vrijmetselaars ook Gardner beïnvloed. We zien hier dus een versmelting van ideeën terug waaruit een geheel nieuwe vorm is voortgekomen.

Gaan we wat verder terug in de tijd dan komen we terecht in de zestiende eeuw. De Renaissance. Er worden boeken geschreven met daarin nieuwe inzichten die voortgekomen zijn uit de vermenging van verschillende oude stromingen met nieuwe inzichten. Zie bijvoorbeeld de werken van Heinrich C. Agrippa, zoals De Occulta Philosophia. Hierin werd zichtbaar dat er iets nieuws aan het ontstaan was. Het Hermetische gedachtegoed vermengde zich met de joodse Kabbala (F. Yates), de leer van Plato en met verschillende magische tradities.
De nieuwe vorm of stroming die toen ontstond werd ook wel de Renaissance Hermetica of de Occulta Philosophia genoemd. Deze ‘Occulta Philosophia’ was erg populair in de zestiende eeuw, maar mede door het opkomende rationalisme ontstond er een kentering.

Een belangrijke oorzaak voor de opleving van de Hermetica is ongetwijfeld de Latijnse vertaling vanuit het Grieks geweest van het Corpus Hermeticum in 1462 door Marsilio Ficino. De vertaling hiervan had tot gevolg dat het gedachtegoed zoals verwoord in het Corpus Hermeticum aansloeg in de Renaissance en grote geesten zoals DaVinci aantoonbaar heeft beïnvloed. Overigens is niet alleen het Corpus Hermeticum hiervoor verantwoordelijk geweest maar ook andere geschriften zoals de Kyraniden en de Picatrix hebben hieraan bijgedragen.

Maar waar liggen nu de wortels van deze hermetische traditie? Alexandrië is aantoonbaar heel belangrijk geweest voor de Hermetica. Alexandrië was immers de smeltkroes van allerlei tradities in de periode van ongeveer 300 v Chr. tot 300 n Chr. en had een beroemde bibliotheek. Hier kwamen de Griekse wijsheid, de Joodse tradities, de Oude Egyptische wijsheid samen.
Zoals ook madame Blavatsky al opmerkte in haar geschriften waren de overgeleverde hermetische teksten niet volledig meer en was een aanzienlijk deel van haar essentie verloren gegaan. Uit sommige hermetische teksten valt immers op te maken dat hier de oorspronkelijk Egyptische teksten (niet Arabisch!!) werden vertaald naar het Grieks, waarmee de essentie van de tekst, (volgens de schrijver van het stuk), volledig verloren zou gaan. De Egyptische taal was immers magisch en de teksten dankten hun werking aan de klanken en tonaties van de uitgesproken woorden. Deze Griekse teksten zijn later weer vertaald naar het Latijn. Het vermoeden is dat er ook met de verwoesting van de bibliotheek van Alexandrië veel originele hermetische geschriften verloren zijn gegaan.

Hermes Trismegistus (Tris=drie, Megistos=groot) wordt ook wel de leermeester van de leermeester van Plato genoemd. Hermes is een van de archetypische Oude Wijzen van de mensheid. Voor de Grieken was hij Hermes, voor de oude Egyptenaren was hij Thot, in de alchemie bekend als (de geest) Mercurius.
In het hermetische gedachtengoed vond een vermenging plaats van Gnosis, universele wetenschappen als de magie, filosofie, alchemie, astronomie, astrologie, alchemie, geneeskunde, plantkunde en natuurwetenschap. Ina Custers-van Bergen gaf tijdens de laatste PFI-dag een prachtige uiteenzetting van de Arabische lijn vanuit de hermetische traditie, de lijn van Idris en hoe deze lijn het Europese gedachtegoed heeft beïnvloed zoals nog steeds zichtbaar in de wetenschap, de kunst en de architectuur in bijvoorbeeld Zuid-Spanje (Toledo, Granada etc.).
Het wetenschapsbeeld van de Hermetica in deze tijd ging uit van de eenheid van alles. De mens was onlosmakelijk verbonden met de wereld om hem heen. Verbonden met zijn omgeving. Met het planten- en mineralenrijk. Met de kosmos. Een holistisch geheel. ‘Zo boven zo beneden’ vindt hier zijn oorsprong, net als ‘hermetisch gesloten’. De Hermetica bezag het totaal als zijnde een hermetisch gesloten geheel. Eigenlijk een prachtig uitgangspunt. Maar wat is er dan mis gegaan?

Zoals gebruikelijk in de alchemie moeten Luna en Sol na conjunctie sterven.
Aanvankelijk gingen de wetenschappelijke activiteiten van wetenschappers als Newton nog gepaard met activiteiten van alchemistische aard, echter toen het rationalisme steeds meer vaste vorm begon te krijgen, werd de Occulta Philosophia een schaduwtraditie met elementen van religieuze aard.
Aan het einde van de zeventiende eeuw is het rationalistische gedachtegoed wijdverspreid en de voortgang van de wetenschap, die zich steeds meer ging baseren op oorzaak en gevolg, waarneming, feitelijkheden en causale verbanden, is niet meer te stoppen.
Galilei (1564-1642), Descartes (1596-1650) en Newton (1642-1727) formuleerden hun theorieën die in eerste instantie populair werden bij de intellectuele elite, maar later ook bekendheid kregen bij de bevolking. Het onderzoeksysteem van Descartes werd voor het wetenschappelijk Europa in die tijd de norm. Het holistische wetenschapsbeeld van de Hermetica verdween gaandeweg.
Vanuit de schaduwtraditie die de Occulta Philosophia toen vormde, zijn later bijvoorbeeld het Rozenkruisersgenootschap en nog later de Vrijmetselarij voortgekomen die op deze wijze de elementen van het oude hermetische gedachtegoed geïncorporeerd hebben en bewaard hebben. Een schrijver/ magiër/ geleerde als Eliphas Levi werd ook geïnspireerd door de Occulta Philosophia en latere grote geesten als Aleister Crowley (Thelema), Madame Blavatski (Theosofie) en McGregor Mathers (Golden Dawn) zijn weer aantoonbaar beïnvloed door de werken van Levi en zagen hem als leermeester. Overigens was McGregor Mathers, een van de oprichters van de Golden Dawn, zowel rozenkruiser als ook vrijmetselaar. De rituelen van de Golden Dawn zijn dan ook een mengsel van elementen uit de Occulta Philosophia en hermetische elementen die vanuit de vrijmetselarij en de rozenkruisers hun weg hebben gevonden naar de twintigste eeuw.

Ook C.G. Jung putte rijkelijk uit de bron die gevormd wordt door de Hermetica en de Occulta Philosophia. Carl G. Jung was arts, psychiater en wetenschapper en was degene die het hermetische gedachtegoed weer in de academische wereld van zijn tijd heeft teruggebracht. Bijvoorbeeld door zijn publicaties over de alchemie. Jung had interesse in de alchemie waarin hij psychologische processen tot uitdrukking zag komen. In deze, van oorsprong hermetische, waarheid is al terug te zien dat er feitelijk geen objectieve werkelijkheid buiten ons te vinden is nu deze niet anders dan subjectief kan worden waargenomen. Zo projecteerden de alchemisten reeds hun psychische processen (van lood naar goud= individuatie!) in de stof. Hierin zien we bij uitstek dat er altijd sprake is van een correlatie tussen de waarnemer en het waargenomene, tussen object en subject. Ook was Jung geïnteresseerd in het werkzame principe van de astrologie, namelijk synchroniciteit. Samen met fysicus Pauli probeerde hij dit a-causale principe op wetenschappelijke wijze te benaderen. En ook de theorie van Jung met betrekking tot de wereld van archetypen is beïnvloed door de Hermetica. Wie bijvoorbeeld leest over de ideeënwereld van Plato kan zich niet aan de indruk onttrekken dat er grote overeenkomsten zijn tussen de ideeënwereld van Plato en het collectief onbewuste van Jung. De theorie van Jung over de psychologische beleving en openbaring van religie is feitelijk te herleiden tot het (archetypische) beeld van god in de mens. Ook was Jung geïnteresseerd in de gnosis. Zie bijvoorbeeld het boek Zeven preken tot de doden. Geschreven door Basilides in Alexandrië, de stad waar het Oosten aan het Westen reikt dat een uitgesproken gnostisch karakter heeft.

Moderne Wetenschap
Het wetenschapsbeeld van de Hermetica was holistisch. Het rationalisme en de moderne wetenschap onderschrijven dit niet langer en bijvoorbeeld de fysica ontleedt, analyseert en onderzoekt de materie in al haar kleinste elementen, nog voorbij het atomaire niveau.
Er zijn echter kanttekeningen te plaatsen bij het mechanische wetenschapsbeeld van objectiviteit, oorzaak en gevolg.
De grap is dat deze kanttekeningen nu juist worden geplaatst door de meest materialistische wetenschapstradities zoals bijvoorbeeld de fysica zelf, door de astronomie en ook door de moleculaire biologie. Er worden experimenten uitgevoerd waaruit onomstotelijk blijkt dat de uitkomsten van onderzoek beïnvloed worden door de waarneming van de wetenschapper! Een nieuwe visie vanuit de astronomie op factor tijd, factor ruimte en factor materie waaruit blijkt dat tijd, ruimte en materie toch minder constant zijn dan oorspronkelijk werd aangenomen. De moleculaire biologie die aantoonde dat bewustzijn niet enkel in de hersenen zit maar in alle cellen van het lichaam.
Men had al ontdekt dat het heelal ontstaan is uit de Big Bang. Naar alle waarschijnlijkheid is de Big Bang voortgekomen uit een minuscuul punt dat vervolgens ontploft is. Om dit gegeven wat te versimpelen een citaat van Loesje: Eerst was er niets, en toen ontplofte het ook nog!
In het tijdschrift National Geographic van maart 2014 staat een prachtig artikel over zwarte gaten die ontstaan zijn uit uitgedoofde en vervolgens geïmplodeerde sterren. Uit het artikel blijkt dat alles inderdaad aan het uitdijen is na de oerknal, maar dat alles terug te brengen is tot een minuscuul klein punt zoals wellicht gevormd wordt door samenpersen in een zwart gat. Ons heelal dat ontstaan is uit een geïmplodeerde ster! En in welk heelal heeft deze geïmplodeerde ster dan geschenen? Gedachten over meerdere dimensies die naast elkaar of wellicht door elkaar bestaan zijn in de esoterie niet zo heel erg vreemd en vormen een bestanddeel van veel mythologische verhalen.
Een zwart gat tart met zijn werking de wetten van ruimte en tijd en vormt naar binnen toe een eenpuntigheid met een oneindig klein volume en een oneindig grote dichtheid. Onze aarde zou in de buurt gekomen van een zwart gat ineen geperst kunnen worden tot een knikker met een doorsnede van twee centimeter. Tijd kan niet ontsnappen uit een zwart gat. Wie, theoretisch bezien, een dag in een zwart gat zou doorbrengen, zou bij terugkeer naar de aarde er achter komen dat er op aarde duizend jaar verstreken zijn. Dit bijna mythisch gegeven kennen wij paganisten natuurlijk als elventijd!

De grote vraag is natuurlijk of het niet weer eens tijd wordt voor een Hieros Gamos, een Heilig Huwelijk van moderne wetenschap met andere stromingen om te komen tot een holistisch(er) visie op de mens, diens herkomst, bestemming en plaats in tijd en ruimte? Stof tot nadenken en tot filosoferen met een goed glas wijn, wellicht na de Beltaneviering?

Serge van Heel

Serge van Heel (1972): Ik ben opgeleid en ingewijd in de Gardneriaanse traditie. Naast mijn werk als ambtenaar heb ik een praktijk aan huis voor Jungiaans Analytische Therapie.
 Als afstudeerproject van mijn opleiding (Postgraduate Program in Depth Psychology) ben ik bezig met een scriptie genaamd: Het Middelpunt van de Cirkel, over symbolen, archetypen, rituelen en het individuatieproces in de Moderne Hekserij.

Voor meer informatie zie ook: www.sergevanheel.nl of mail me.

Geplaatst in Artikelen | Getagged , , , | Reacties uitgeschakeld voor Het middelpunt van de cirkel deel VI

Tales of Anatolia: From Lagina to Labranda, Part 3 – January 2014

Geplaatst op 1 februari, 2014 door Morgana

To understand this part of the tale I need to recap and recall some events leading up to the visit to Lagina in 2005.

Many, many, years ago I discovered that it wasn’t the five-pointed star which would serve as my personal amulet but the LABRYS. I came across it during a visit to Knossos, Crete in the early 1980’s. I was fascinated by, what was coined as Minoan Culture* and the Snake Goddess. And of course the Labrys and Labyrinth which was found there.

In Greek mythology, King Minos dwelt in a palace at Knossos. He had Daedalus construct a labyrinth (by some connected with the double-bladed axe, or labrys) in which to retain his son, the Minotaur. Daedalus also built a dancing floor for Queen Ariadne.

I was so fascinated that I bought a small silver labrys. That my path subsequently felt sometimes like a labyrinth with dead ends, it nevertheless acted as a trigger. At the time there were differing viewpoints about the function of Knossos. Was it a palace? Or a temple complex where initiations took place? Who was the Snake Goddess?

Snake Goddess

Snake Goddess at the Museum of Archaeology, Crete

Walking through the site and the visit to the underground chambers seemed to recall vague ancient memories. Memories of holding the labrys as a pennant. Of serving the Queen as a priestess or maiden.

BEES & HONEY
There is much evidence of water management and instances of bath-tubs at Knossos. I remember however that there was something odd about a particular tub and later found out that these tubs hadn’t only been used for washing or ritual baths but embalming. It wasn’t water which was used but honey. I have since found this myth or ‘Riddle of Glaucos’ which not only notes Glaucos as son of King Minos but also the role of snakes. 🙂

“The ancient belief that anyone who drowned in honey would revive, is best illustrated in the legend of Glaucos.

Glaucos, the son of the Cretan King Minos, while playing with a mouse (the symbol of death) fell into a jar of honey and drowned. Minos searched for him in vain. At last he appealed to the oracle of Apollo and only under its guidance did he find the body of his son. Apollo announced to Minos: “A monstrosity has been born in your land and the person who will be able to discover its meaning shall find and restore your son.” The whole country looked for the monstrosity, which was very soon found. It proved to be a calf which changed its colour thrice daily; first it was white, then it became red and finally black.
Minos summoned all his augurs to find out what this signified. The seer Polydos was the one who could construe its meaning. He thought the calf represented a mulberry tree, the fruit of which is first white, afterwards red and when ripe, black. Minos ordered Polydos to find his son. At first he hesitated but after he was compelled, he commenced his search for the lost son of the King.
Polydos, during his long wanderings, passed a honey-bin, on top of which an owl was perched, driving away some bees. He considered this an omen, entered the bin and found Glaucos, drowned in a vessel of honey.
Polydos notified the King of the recovery of Glaucos’ body. The seer was locked in an Old Cretan vault with the corpse and ordered to resuscitate it. A snake soon crawled toward the body of Glaucos, but Polydos killed the snake. Another snake, bearing an herb, laid this over the dead snake, which at once revived. Polydos then placed the same herb over the body of Glaucos, who immediately came to life. Polydos received royal rewards for his deeds and was discharged, laden with treasures.
The circumstance that the bees which tried to enter the honey-bin were driven away by the owl, was symbolical of the fact that the bees, representing the soul of the deceased, were using their best efforts to regain their former habitation and were prevented only by the sinister influence of the owl.” (from “Honey used in death rituals” http://www.honey-health.com/honey-used-in-death-rituals/)

There are also reliefs where Minoans are carrying amphora of honey as gifts to the Egyptians. Did they also teach the Egyptians the art of embalming? One thing we do know is that the medicinal and nutritional use of honey and the importance of bees pre-dates Knossos.
Bees are reported as being the first domesticated animal probably going back some 20.000 years.

Andrew Gough writes:

“In fact, Bees were venerated in pre-history and revered in ancient cultures far and wide, especially Egypt. So how did the veneration of the Bee evolve from there? In ‘The Myth of the Goddess: Evolution of an Image, Anne Baring and Jules Cashford reflect on the importance of the Bee in one region in particular – the Mediterranean; Bees have an ancient reputation as the bringer of order, and their hives served as models for organizing temple in many Mediterranean cultures.”

It may be worth noting at this point that the Turkish word for beehive is ‘arı kovanı’ and hive: ‘kovan’. This sounds like a very familiar word… coven. Is this a coincidence? As many witches can attest many words and concepts used in craft circles relate to Bee culture. We even talk of ‘hiving off’ when a Priest or Priestess leave the mother coven to begin their own hive/kovan.
Apiculture is still very popular in the province of Caria as I saw when travelling from Bodrum to Lagina and later Labranda.
In the same area is the Temple of Apollo (Didyma) which I have talked about in an earlier article in the ‘Tales of Anatolia’ series. It was Aristaeus, son of Apollo and Cyrene, who was also known as the ‘Honey-lord’ and thought to be the inventor of honey making.

Aristaeus, inventor of honey making and cheese 1

Aristaeus, inventor of honey making and cheese (1)

Aristaeus, inventor of honey making and cheese 2

Aristaeus, inventor of honey making and cheese (2)

It was in Malia, Knossos too where this amazing brooch was found:

Minoan Gold Bee pendant, Crete circa 2000 BC

Minoan Gold Bee pendant, Crete circa 2000 BC

The three drops of honey so prominently visible! But it was this image of a bee goddess which made me realise that the Labrys was also closely connected to Bees:

Bee goddess plaque, Rhodes

Bee goddess plaque, Rhodes

Standing in the classic ‘Goddess position’ this seems to me to be the embodiment of the mystery not only of bees but also the Labrys.
And this seal ring from Knossos:

Seal ring of Bee Priestesses, Knossos

Seal ring of Bee Priestesses, Knossos

Here the priestesses also echo the Snake Goddess mentioned earlier. As we know snakes are symbolic of the genius loci and was the ‘protective spirit of place’. They and the Bees are also connected to Chthonic processes:
“The chthonic process is an occult ‘awakening’ that includes the very lowest instinctual elements of the human psyche leading to the very highest elements. It is the base, primordial material that the psyche needs in order to evolve and grow. Chthonic is the soil, the fertilizer, and the dark, primitive unconscious material that can turn the beast into a god.” (Chthonic: From Beast to Godhead by Vadge Moore)

That mead, honey-wine, was the Ambrosia of the Gods and the drink of inspiration not only in Asia Minor but also in the Northern Europe should also not come as a surprise.

LABRYS AND LABRANDA
When I first went to Bodrum in 2005 I not only visited Lagina but also Ephesus. Whilst talking to one of the guides there he suddenly said “You are one of us…” I wondered what he meant. He then pointed to the silver Labrys that I was wearing. I thought it was a bit odd because I had always associated the Labrys with Crete. I later found out that Carian mercenaries had gone to Crete and probably took the Labrys too… perhaps as an amulet but most probably as a reminder of home. It turns out that the Labrys is still the the symbol of Caria… and why the guide remarked that I was “one of them..” Little did he know how right he was 🙂

After the visit to Lagina with the delegation (Hekatesia 2005) and the ritual dedicated to Hekate a number of us visited LABRANDA the following day. We had already noted the connection between Hekate & Zeus and the proliferation of double-axes at the sanctuary at Lagina. So I was more than curious to find out more about the Temple of Zeus, also known as Labranda or Labraundos.

“Labraunda (alternatively Labranda Ancient Greek: Λάβρανδα) is an ancient archaeological site five kilometres west of Ortaköy, Muğla Province, Turkey, in the mountains near the coast of Caria. In ancient times, it was held sacred by Carians and Mysians alike. The site amid its sacred plane trees [1] was enriched in the Hellenistic style by the Hecatomnid dynasty of Mausolus, satrap (and virtual king) of Persian Caria (c. 377-352 BCE), and also later by his successor and brother Idrieus; Labranda was the dynasty’s ancestral sacred shrine. The prosperity of a rapidly Hellenised Caria occurred during the 4th century BCE.[2] Remains of Hellenistic houses and streets can still be traced, and there are numerous inscriptions. The cult icon here was a local Zeus Labraundos (Ζεὺς Λάβρανδος), a standing Zeus with the tall lotus-tipped scepter upright in his left hand and the double-headed axe, the labrys, over his right shoulder. The cult statue was the gift of the founder of the dynasty, Hecatomnus himself, recorded in a surviving inscription.[3]
In the 3rd century BCE, with the fall of the Hecatomnids, Labraunda passed into the control of Mylasa. The site was later occupied without discontinuity until the mid Byzantine period.”

Coin with Zeus carrying a Labrys over his shoulder

Coin with Zeus carrying a Labrys over his shoulder

Although the road from Lagina is very badly in need of repair as I found out on my return trip in 2012 the site itself is in a most beautiful area.

The view from Labranda, Caria 1 (photo by Dick Osseman)

The view from Labranda, Caria 1 (Dick Osseman)

View of Labranda, 2 (photo by Dick Osseman)

View of Labranda, 3 (photo by Dick Osseman)

Labranda 3 (Dick Osseman)

View of Labranda, 4 (photo by Dick Osseman)

Labranda 2 (Dick Osseman)

A view from the hillside looking down on the Temple area (photo by John Dray, 2005)

A view from the hillside looking down on the Temple area (John Dray 2005)

It is thought that there was a golden Labrys.
“The axe cast of gold had been kept in the Lydian capital Sardes for centuries. The Lydian king Gyges awarded it to the Carians, to commemorate Carian support in a battle. This is the mythic anecdote: the social and political reality may have been more complicated, for such ritual objects are never lightly passed from hand to hand or moved from their fixed abode. Upon receiving this precious, purely ritual axe, the Carians kept it in the Temple of Zeus at Labraunda.”

Perhaps it looked like this:

Zeus as Thunder God
When I looked at the mythology of Zeus and the Labrys I was literally struck by a ‘lightning bolt’. Not only is the birth of Zeus connected to the Melissae, the Bee priestesses but also as Thunder God one of his major symbols is the Lightning Bolt… Now where have we heard of another Thunder God with a hammer, or axe… Indeed THOR with the Mjolnir.
Today there are thousands of different designs and sometimes people mistake my labrys for Thor’s Hammer.
A modern mjolnir pendant
In 2012 I was also reminded of the visit to Sweden in June 2005 when I learnt about ancient funerary rites. First the body was burnt, then cold water was thrown on to smatter the bones. The remaining bones were then placed in an urn and buried. I also learnt that spirits were called by hitting a rock on to another stone which “rang”. Fire, water, earth and air/spirit.
When I was in Bodrum in 2005 I was shown a photograph of a stone with two ears clearly carved and in between .. a Labrys. I was suddenly struck by the idea that the labrys wasn’t an axe but represented the two lungs with the windpipe .. in other words allowing us not only to hear the messages of the gods but also to be as thunder gods.
(See the full story Tales of Anatolia: From Hekatesia to Aphrodisias, Part 1- July 2012, by Morgana).

Coincidentally: “The Royal Swedish Institute at Athens has been in charge of archaeology at Labraunda, notably in a series of campaigns in 1948-53, initiated by Axel W. Persson and taken up, after the latter’s sudden death, by Gösta Säflund, has published its findings in a long series, grouped as four volumes, from 1955 onwards.”
There is a wonderful website also dedicated to the findings:
http://www.labraunda.org/Labraunda.org/How_and_Why_eng.html
The other striking thing about Labranda was the spring. At Lagina we had seen a sacred spring and once again we found one here. In fact it was the mini bus driver who literally dragged me to the site saying “Here is the sacred well, with the sacred bees, who drink the sacred water to make the sacred honey” 🙂

The Sacred Spring at Labranda (photo by Alan O’Flynn, John Dray 2005)

The Sacred Spring at Labranda (Alan O’Flynn, John Dray 2005)

And look at this ..are these bee priestesses? The motif is very bee-like and reminiscent of the dancing bee priestesses at Knossos.

View of Labranda, 5 (photo by Dick Osseman)

Labranda 5 (Dick Osseman)

In 2005 I didn’t know what I know now. Indeed little did I know what Hekate was calling me for. However I know now that her call has made me aware of the plight of the Bees. She has also made me aware of our inter-connectedness between all living beings including the Earth as a sentient being. I have become aware of the connection with Hekate and Zeus, the Labrys as reminder of the messages of the Gods but also the in-breathing, the In-spiritus and In-spiration, is a constant reminder of our responsibility as priests and priestesses to this our home, planet Earth.
We as guardians of the land!

And as final tribute we can read in The Theogony of Hesiod:
“Again, Phoebe came to the desired embrace of Coeus.…. Also she bare Asteria of happy name, whom Perses once led to his great house to be called his dear wife. And she conceived and bare Hecate whom Zeus the son of Cronos honoured above all. He gave her splendid gifts, to have a share of the earth and the unfruitful sea.
She received honour also in starry heaven, and is honoured exceedingly by the deathless gods. For to this day, whenever any one of men on earth offers rich sacrifices and prays for favour according to custom, he calls upon Hecate. Great honour comes full easily to him whose prayers the goddess receives favourably, and she bestows wealth upon him; for the power surely is with her. For as many as were born of Earth and Ocean amongst all these she has her due portion.
The son of Cronos did her no wrong nor took anything away of all that was her portion among the former Titan gods: but she holds, as the division was at the first from the beginning, privilege both in earth, and in heaven, and in sea. Also, because she is an only child, the goddess receives not less honour, but much more still, for Zeus honours her. Whom she will she greatly aids and advances: she sits by worshipful kings in judgement, and in the assembly whom she will is distinguished among the people.
And when men arm themselves for the battle that destroys men, then the goddess is at hand to give victory and grant glory readily to whom she will. Good is she also when men contend at the games, for there too the goddess is with them and profits them: and he who by might and strength gets the victory wins the rich prize easily with joy, and brings glory to his parents. And she is good to stand by horsemen, whom she will: and to those whose business is in the grey discomfortable sea, and who pray to Hecate and the loud-crashing Earth-Shaker, easily the glorious goddess gives great catch, and easily she takes it away as soon as seen, if so she will.
She is good in the byre with Hermes to increase the stock. The droves of kine and wide herds of goats and flocks of fleecy sheep, if she will, she increases from a few, or makes many to be less. So, then. albeit her mother’s only child (17), she is honoured amongst all the deathless gods. And the son of Cronos made her a nurse of the young who after that day saw with their eyes the light of all-seeing Dawn. So from the beginning she is a nurse of the young, and these are her honours.”

Alkamenes statue, Hekate, 420 BC (Museum of Antiquities, Leiden, the Netherlands)

Alkamenes statue, Hekate, 420 BC (Museum of Antiquities, Leiden, the Netherlands)

Notes, sources:
CRETE, KNOSSOS:
* The term ‘Minoan‘ was coined by Arthur Evans, a British archaeologist in 1903. He used the name after King Minos who was associated in Greek myth with the labyrinth and which Evans identified with the site of Knossos.
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Museu_arqueologic_de_Creta24.jpg
http://www.honey-health.com/honey-used-in-death-rituals/
http://www17.us.archive.org/stream/honeyhealth00beck/honeyhealth00beck_djvu.txt
http://en.wikipedia.org/wiki/Zeus_Labraundos

ARISTAEUS, BEE GODDESSES AND BEES: http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=1520694&partId=1&people=125020&peoA=125020-2-23&page=1
http://beewytch.blogspot.nl/2013/09/mythology-aristaeus-greek-god-of.html
http://www.andrewgough.co.uk/bee2_1.html
http://aphroditespriestess.blogspot.nl/2012/07/m-melissae-bees-paganblogproject.html
http://www.society.kosmic-gnosis.org/words/chthonic.html

LABRANDA AND LABRYS
http://en.wikipedia.org/wiki/Zeus_Labraundos#Labraunda_and_labrys
http://www.guide-martine.com/aegean9.asp
http://www.pbase.com/dosseman/labranda
http://www.historywiz.com/galleries/labrys.html
http://www.labraunda.org/Labraunda.org/bibliography_other_eng.html

ZEUS & HEKATE
http://www.sacred-texts.com/cla/hesiod/theogony.htm
http://www.museumkennis.nl/lp.rmo/museumkennis/i000473.html

Tales of Anatolia: Hekatesia 2005
Tales of Anatolia: From Hekatesia to Aphrodisias, Part 1- July 2012
by Morgana
Tales of Anatolia: From Hekatesia to Aphrodisias, Part 2- July 2012
by Morgana

Geplaatst in English articles | Getagged , , , , , | 1 reactie

The Role of the Witch in Modern Society

Geplaatst op 1 februari, 2014 door Alder

It seems that during the last year, there has been an increase on the interest regarding social topics for the pagan community – whether related to the need for celebrants or (more concretely in Holland) with projects like an elderly house for pagans, proper venues for rituals or pagan services in general. From inside this and many similar discussions, the question arises: Whether we, as witches, have a social role in the modern society.

Witch and Witch Jar by George F

Witch and Witch Jar by George F

Archetype, myth and history
The character of the witch has become an archetype in our modern society – drawing inspiration from folklore, tales and stories featuring country witches, shamans or völvas. As result we encounter a peculiar personage (often a woman, depicted as an old hag) that bears supernatural powers, casts spells and dwells deep in the forest, or in the outskirts of the village. This has become the reference model of the witch featured in modern films, TV series; even though there has been a late intention of portraying witches as average good-willed citizens.

Nevertheless, even when those witches have been represented as ill-willed individuals doing curses and binding love spells, they have always been placed in a neutral context, that of the community service. That is, there was no agenda behind the magical work, just work. We would all probably remember the scene in ‘Practical Magic’ where the aunts of the little witches are offering a love/binding spell to a desperate woman – one could assume that they would be more than willing to also offer the counter spell to the victim!

In some way, this reminds me of how fata or faery beings are regarded in some witchcraft circles: mostly being beyond human references of ‘good’ and ‘bad’, working towards their own purposes. It could be more than a coincidence that witches have often been regarded as ‘faeries’, the leader being the ‘Faerie Queen’.

Cooking Witches – Geschichte Österreichs

Cooking Witches – Geschichte Österreichs

In folklore this is seen on the relationship between the common people and the witch. While the latter is feared, bullied and gossiped about by the first, it is also the figure of relief in moments of need: when the matter is too shameful to be shared with the priest, when the common healing methods do not work anymore, or when the matter simply fall into ‘witches business’. The stories tell us that this work always comes with a price – commonly an overpriced one, taking advantage of the need of the client and the certainty that the individual will not complain about it in fear of the criticism of his neighbours.

The above may not fall into what we’d consider ‘community service’ nowadays, but it was nevertheless a service, and aimed for the local community.
In ‘The Triumph of the Moon’ Prof. Ronald Hutton, inspired by the work of Prof. Owen Davies, writes about practitioners of operative magic in England & Wales between 1740 and 1940. In this chapter he covers the different kinds of witches, cunning man, charmers, astrologers, both from the countryside and the city. He says:

‘Charmers usually regarded their healing power as a gift, to be used for the good of humanity, and therefore thought it wrong to demand payment; but there were two qualifications to this rule. One is that it was not observed by all […] The other is that patients usually gave a present to the healer by way of gratitude.’

He also mentions other groups of cunning-folk who would rather charge a fixed fee, a high one when it involved wealthy clients.

Even though this is a contextual affirmation (both by location and time), we can recognise a role for our archetype of a witch in it.

Jars in Witchcraft Museum Boscastle

Eye of newt, and toe of frog, Wool of bat, and tongue of dog by achangeldeb

In Doreen Valiente’s early book Where Witchcraft Lives she writes:
‘In any case, the patient had to come to the charmed in complete trust and confidence of a cure. The charmer must be neither thanked nor paid, though they could be given a present after the charm had worked.’ 

Both quotes by Hutton and Valiente suggest that there was a close relationship of co-dependence between the witch and the local community: the witch would be sometimes sustained by the gifts of her clients, as Hutton suggests, and the community would have someone to reach to in moments of despair.

Whether the witch actually depended on the community or this was an isolated phenomenon, what it is clear is that the witch (or cunning-man, shaman, healer) had a role in the community – or very close to it.

Modern Witchcraft
After last century’s witchcraft revival, however, the archetype of the witch has slightly changed – if not for the general society, certainly for us witches. From one of the works of the precursor of this revival we read:

These Wica generally work for good purposes and help those in trouble to the best of their ability.’
(Witchcraft Today, Gerald B. Gardner. Citadel Press)

The witch seems to be no more in a ‘grey field’ between ‘good’ and ‘bad’, but working positive magic. Throughout the book, Gardner presents other arguments against the ‘negative’ use of witchcraft by witches (like the wax doll example).

Many modern witches argue that such a statement is not completely accurate, and that modern witches still know how to curse and bind. Nevertheless, for the purpose of this article, what matters is that Gardner still regarded the witches, or The Wica, as having a role within the general community.

Nowadays, asking for a high fee could be as well regarded as a ‘fraud’ in some circles. But some witches work professionally as tarot readers and astrologers, and thus the line is slightly blurred. This should be judged in a case-to-case basis.

Then again, society has radically changed during the last centuries, and while it was quite common for people to know each other in small villages or neighbourhoods, big cities with apartment blocks may not be the most suitable scenario to develop such a relationship with our surrounding community.

Men watching a smart phone on the train

Photo by Erink Nekervis

Moreover, the popularity of Internet has led to a slight decrease on face-to-face contact. We can now chat, skype, tweet, or instagram what we are doing. On the positive note, however, we can be in touch with people in the other side of the globe instantly.
In such a modern context, witches have tried to encourage the re-connection with the earth and its cycles, with the people, with our own selves. And it seems that the community is also eager of a more human contact (pub moots, open rituals).

One could ask: What does helping the community as a witch? Does it mean I have to help every Tom, Dick and Harry? Most certainly not. And let us be honest, not all of us have natural healing skills – and anyway, we have an amazing thing called universal health system in most of the countries.

But modern times bring modern ailments, and sometimes people just need someone to speak to, some wise counselling, a tarot reading to put things into perspective, or a bit of simple magic. That we can do, very well indeed.

Going pagan and identity
In addition to the above, I would like to take the questions further on: Do we as witches have an aiding role in the pagan community and general society?

Now, many witches or wiccans do not consider themselves pagans. They may be actively working with what we call the ‘pagan community’, have friends there, hang with them, but they do not like the term, neither do they think they have a duty or responsibility towards it.

This is, of course, a very respectable position – and this article is not intended to focus on the use of terms and tags, but rather on the involvement of witches in the different layers of the community.

The most popular arguments that I have found can be simplified in two – the first being not wanting to be related to the general pagan community or modern forms of wicca (which can be linked to the non-identification with the term Pagan, mentioned above). Once again this is easily understandable. The second makes reference to our oath as witches, stating that we are just obliged to help our Brothers and Sisters of the Craft.

The Start of the Pagan Pride March by Sinjy and Sadie

Pagan Pride by Sinjy and Sadie

This last statement implies a sense of obligatory nature in this ‘service’, but also that our abilities should just be used in aid of other witches (and most probably only those initiated, leaving hedgewitches outside the scope).

While I have always thought that witchcraft has a great deal of inner work and ‘self-healing’ or ‘self-development’ either through its shamanistic or ritual practices, one could say that witchcraft also has a great deal of the cunning-folk, sometimes called ‘low magic’. Witches may be versed in healing, divining, casting, knotting, weaving, chanting, and a myriad of other methods. And all that may seem too much just to help other witches.

Going social and relevancy
And finally, the initial question: Do we, as witches, have a social role in the modern society?

Magic is not the only think that we witches can work. And I believe that we like to see ourselves as advocates of freedom, rights and freethinking – many times as pioneers.

Wedding picture of two women, by Deborah

The Start of the Pagan Pride March by Sinjy and Sadie

Internet has become an incredibly helpful tool in that sense, allowing us to be aware of global campaigns and participating in them – either via donations, signatures, or just spreading the word.

However, it also seems that there is a conditional sense here; some topics are considered more politically correct and pagan related, while others aren’t. On the first group we would have environmental work (and everything ‘green’), women rights and general natural disasters (we love lighting candles!), while the former includes topics as homophobia, immigration, many other humans and sometimes, believe or not, even interfaith (many witches are not very fond of it!).

Addressing topics in the latter group may face a questioning about the relevance of such a topic for witches, or pagans.

Final thoughts
When coming to the Craft, we are initiated both as Witches and Priestesses/Priests. Personally, and even though we could endlessly talk about that double denomination and the myriad of possible meaning, this makes reference to two different (but interwoven) roles.

It is also said that as priestesses/priests, we are ‘the hands and feet of the gods on earth’, not in an authoritative sense, but rather in that of the service – a service to the community.

In a recent interview to Maxine Sanders by Karagan Griffith for the G+ group ‘Wicca Tradicional’ she was asked “What do you think should be the role of the priesthood of witchcraft in the community at large outside of the temple?” To that she answered:

As a priestess of the Craft my door is always open, my job as a priestess is to serve the community in any way that I can… as a good member of that community… not because I want to be recognized as a witch for doing it […] Perhaps, as a witch, people would knock my door they’d want perhaps herbal concoction or they would want counselling in a way only the witch can’.

Needless to say, we all have different concerns, and we definitely cannot cope with everything. Some may prefer to get involved with Greenpeace and shelter for animals, while others may get more involved in pagan organisations – and some may just prefer to be outside of the scene, but only purchase local products, therefore actively (and silently) campaigning.

In one way or another, I want to believe that we, as witches, do have a role in today’s modern society. It may not be the most prominent or influential one, but it is what we do best, and what we enjoy doing. And many would say it’s worth it!

Geplaatst in English articles | Getagged , , | Reacties uitgeschakeld voor The Role of the Witch in Modern Society

Wicca als religie

Geplaatst op 1 februari, 2014 door Jana

Wicca is zowel een inwijdingstraditie als een religie. Anders dan de godsdiensten waarmee veel van ons zijn opgegroeid of die we om ons heen zien. Het is een mysteriereligie en een ervaringsreligie (en een natuurreligie, maar daarover schreven we al eerder). Dat betekent dat niemand je een bepaald godsbeeld voorschrijft. Wat betekent dat in de praktijk?

“Wicca spreekt me heel erg aan, maar ik geloof niet in goden.” Die opmerking heb ik al een aantal keren voorbij zien komen, op fora en op Facebook. Moet je in goden geloven als je interesse hebt in wicca? Om te beginnen moet je helemaal niets, het is allemaal eigen keuze, of eigen beleving. Alleen als jouw ideeën te zeer afwijken van wat gebruikelijk is in wicca, dan is wicca niet jouw weg. Geen probleem: er zijn nog zoveel andere wegen, met andere namen. Maar wat is er nou gebruikelijk in wicca?

Ervaringsreligie
Wicca zelf gaat uit van ‘de Godin’ en ‘de God’. Maar iedere heksi heeft daar eigen beelden bij. Wicca is een ervaringsreligie, waarin je eigen beleving centraal staat. Een ervaringsreligie is het tegengestelde van een openbaringsreligie. Er is geen heilig boek, zoals bij een openbaringsreligie het geval is, waarin allerlei regels staan. Niemand schrijft je voor hoe je de goden moet zien. Je ziet ze, of je ziet ze niet. Je kunt je er mensachtige figuren bij voorstellen, of de vrouwelijke en mannelijke energie in het universum, zonder een bepaalde vorm. Er zijn tal van beeldjes van ‘de Godin’ en ‘de God’, maar zie zijn niet meer dan de voorstellingen van de makers van die beeldjes. En die baseren zich vaak op beschrijvingen van bepaalde goden en godinnen uit de oudheid. Of op rolmodellen die nu in de mode zijn. Je vindt nu meer beelden van de Godin, of bepaalde godinnen, als een mooie jonge vrouw, dan afgebeeld als een oud wijf, als een dier, als een lelijk iemand. Terwijl de verhalen echt wel andere types beschrijven dan de huidige filmsterren en fotomodellen. Voor de goden geldt hetzelfde: die hoeven er niet uit te zien als bodybuilders of sportkampioenen. Er zijn ook altijd al hele groepen geweest die hun God of goden in het geheel niet afbeeldden, bijvoorbeeld bij de Germanen.

Eén Godin?
Bij wicca is er ook discussie mogelijk over de vraag wie De Godin en De God zijn. Je hoort nogal eens zeggen dat de Godin alle andere godinnen in zich verenigt. Alle andere godinnen zouden aspecten zijn van die ene Godin. Een prima standpunt, maar het is niet mijn visie. Iedere individuele godin is een eigen persoonlijkheid. Artemis is een heel andere godin dan Astarte of Melusine of Cerridwen. Ik vermoed dat godinnen net zo reageren als mensenvrouwen als je hen aanspreekt met de naam van iemand anders, ze de verkeerde gerechten voorzet als hun lievelingsmaal of ze de verkeerde geur (parfum, wierook) aanbiedt. Ze zouden zomaar beledigd kunnen zijn, hoewel iedere vrouw ook blij kan zijn als iemand haar een geschenk geeft en aandacht aan haar besteedt. Maar een beetje meer aandacht, zoals uitzoeken wat werkelijk iemands favoriete geur is, kan net een andere reactie opleveren.

De Godin
We weten niet zeker wat Gerald Gardner bedoeld heeft toen hij schreef over ‘de Godin’. Is het ‘de Grote Moeder’? Is het Aphrodite, de godin uit zijn boek ‘A Goddess arrives’? Is het de godin die hij ‘G’ noemt in ‘Witchcraft Today’, waar hij de mythe van de Godin vertelt? Een andere verklaring is dat hij in zijn boeken de algemene term ‘de Godin’ heeft geschreven waar hij bedoelde: de godin die in jouw regio vereerd wordt. Dat zou voor een deel van Nederland en Duitsland betekenen: Tanfana (de ‘Tanneke’ in ‘Anneke Tanneke Toverheks’). Voor andere streken zijn het andere godinnen, zoals Rura in Roermond en het Ruhrgebied en Baduhenna in West-Friesland of Kennemerland. Als je het zo uitlegt, zullen je rituelen anders gekleurd zijn dan als je uitgaat van een meer algemene Godin, die inderdaad staat voor alle godinnen. ‘Dé vrouw bestaat niet’, maar iedereen heeft wel een beeld van hoe een vrouw is. En je weet dat iedere individuele vrouw in een aantal aspecten afwijkt van het algemene beeld.

De God
Over ‘de God’ is het beeld wat duidelijker: hij is ‘de Gehoornde’. Dat betekent niet dat hij de duivel is – daar geloven heksen helemaal niet in, dat is een typisch christelijk begrip. Wel hebben ooit christenen afbeeldingen van gehoornde goden gebruikt toen ze een manier zochten om hun duivel af te beelden. En goden met hoorns en geweien waren er genoeg. De hoorns waren een uitdrukking van mannelijke kracht, van de (wilde) natuur (maar ook van de landbouw) en geassocieerd met de jacht. Pan werd ermee afgebeeld, en Cernunnos is bekend van de Ketel van Gundestrup waar hij is afgebeeld naast een hert met hetzelfde gewei dat hij draagt. Ook in het pre-boeddhistische Tibet was een gehoorde god bekend (Yamantaka) en in Egypte werd de god Khnum getoond met de kop en hoorns van een ram, terwijl hij de mensheid schiep op een pottenbakkerswiel. Ook de oppergod van het oude Egypte, Amon, werd wel afgebeeld als een ram. Pan was de god van boeren en herders in Arcadië, het meest landelijke deel van Griekenland. Hij was de verpersoonlijking van de levenskracht van de natuur en zijn naam betekent onder meer ‘alles’. Het woord ‘paniek’ hebben we ook aan hem te danken. Hij werd afgebeeld als deels menselijk en deels dier, met verward haar dat de bossen uitbeeldt, rotsen als hoeven, hoorns als lichtstralen. Cernunnos was bekend in Frankrijk, Groot-Brittannië en Scandinavië en er zijn overal afbeeldingen van hem teruggevonden. Zijn naam betekent ‘de gehoornde’. Zijn alle (gehoornde) goden aspecten van één God? Geef je eigen antwoord!

Ketel van Gundestrup

Ketel van Gundestrup, foto Malene Thyssen

Wat is religie?
Wat is eigenlijk een religie? Is dat hetzelfde als een godsdienst? Als spiritualiteit? Het lastige is dat er zoveel visies zijn, dat deze begrippen ook door elkaar gebruikt worden. Het woord religie zou afgeleid zijn van ‘religare’, een werkwoord dat te maken heeft met ‘verbinding’. Verbinding met ‘het hogere’ of ‘het diepere’, dat wat ons mensen overstijgt. Dat leerde ik in ieder geval zoveel jaar terug, maar nu wordt die afkomst betwijfeld ii. Voor mij zit daar wel de essentie. Het woord godsdienst wordt vooral gebruikt als het gaat over een monotheïstische religie. De drie grote godsdiensten – jodendom, christendom en islam – zijn openbaringsreligies. Iemand heeft – om het even heel simpel te zeggen – doorgekregen van God wat de mens moet geloven en heeft dat opgeschreven. Godsdienst gaat er om de juiste dingen te geloven, of om op een bepaalde manier te handelen, of een combinatie daarvan. Denk aan voorschriften op het gebied van voeding, kleding en relaties (seks, trouwen). Religie gaat meestal ook om zingeving, om de grote vragen des levens. Spiritualiteit heeft meer betrekking op de persoonlijke, innerlijke ervaring. De term mysteriereligie verwijst naar waar het om gaat: het mysterie (van leven en dood en liefde). In een mysteriereligie leidt de band tussen de mens en de Goden uiteindelijk tot inzicht in de mysteries van het bestaan.
Religie kan ook een verbond zijn met de goden: “doen wij wat voor jullie, doen jullie wat voor ons, deal?”. Dat was in de tijd van de Romeinen de gewone gang van zaken, maar niet alleen bij hen, en niet alleen in die periode.

Priesterschap
Wat mij aantrekt in wicca, is dat je zelf priester(es) bent. Dat wil zeggen dat je zelf contact zoekt en legt met het goddelijke (hoe je je dat dan ook voorstelt). Er is geen ‘bemiddelaar’ tussen de gelovigen en God of de goden zoals een priester in andere religies en godsdiensten is. In wicca is iedereen zelf priester(es). Je wordt ingewijd tot ‘priester(es) en heks’. Het woord heks verwijst daarbij meer naar de ambachtelijke kant van wicca: het gebruik van magie. Daarover is heel veel te vinden. Over wat priesterschap in wicca betekent, is beduidend minder geschreven. Het zelf uitvoeren van rituelen hoort erbij, en onderdelen daarvan zoals het trekken van de cirkel. Het wijden van rituele voorwerpen is ook iets dat een priester(es) doet. In veel tempels in de oudheid waren ruimtes die alleen door priesters of priesteressen betreden mochten worden. Dat waren mensen die – soms al vanaf hun vroegste jeugd – waren voorbereid en opgeleid om de heilige ruimten te betreden en daar de dingen te doen die een priester(es) deed.

Het uitvoeren van priesterlijke taken voor andere mensen dan covenleden, is nieuw in wicca. Een druïde noemt een aantal van die taken in een blogiii. Denk aan het componeren van en voorgaan bij rites of passage (huwelijken, uitvaartrituelen e.d.) en spirituele begeleiding van anderen (pastoraat). Heeft een heks voldoende in huis om dat te kunnen? De opleiding was daar nooit op gericht. Als je covenleider (hogepriesteres, hogepriester) bent, doen covenleden vaak een beroep op je als ze een probleem hebben. De meeste covenleiders hebben genoeg levenservaring om anderen tot op zekere hoogte te kunnen bijstaan. Net zoals de meeste ouders voldoende levenservaring hebben om naar hun kinderen te luisteren en die advies te geven. Maar een echte opleiding in pastoraal werk hebben maar weinig heksen. Dat is een vak. Alleen de begeleiding en training van nieuwelingen hoort traditioneel tot de opleiding van covenleiders.

Roeping
Er is nog een betekenis van ‘priester’ en dat is degene die door een bepaalde god of godin is ‘geroepen’ – of zichzelf uit eigen verkiezing heeft toegewijd – om die god of godin (of meer dan één god of godin) ten dienste te staan. Dat hoort niet specifiek bij wicca, maar het komt zeker voor dat een heks een sterke band heeft met een bepaalde godin of god. Dat kan de godheid zijn van wie je de naam draagt als ‘heksennaam’, dat is meestal een god(in) waarmee je meer affiniteit hebt dan met andere goden. Wat het priesterschap inhoudt, hangt sterk af van om welke god of godin het om gaat. Het kan betekenen dat je het beheer van een stuk land, of een bos, op je neemt: dat je die plek schoonhoudt door er daadwerkelijk zwerfvuil op te ruimen en er aandacht aan te besteden. Het kan zijn dat je als kunstenaar afbeeldingen maakt van je god(in) of van goden, zodat anderen met de goden in aanraking komen. Of als danser iets van de schoonheid van de goden laat zien. Je kunt je inzetten voor mensen die onrechtvaardig behandeld worden, voor dieren of voor de aarde zelf. Als de goden je roepen, of als je jezelf aanbiedt als priester, is dat niet iets vrijblijvends, niet voor een korte periode en alleen als het jou uitkomt. (Al kun je de meeste goden en godinnen best uitleggen dat je ook een eigen leven hebt, en dat soms je kinderen of je werk voorgaan). En je krijgt er ook iets voor terug.

Deva’s, engelen, enz.
Er zijn heel wat meer wezens te benoemen tussen – of naast – goden en mensen. ‘Deva’ is een verzamelnaam voor alle goddelijke of bovennatuurlijke wezens in het Sanskriet, maar in het westen kennen we het begrip voor een natuurwezen dat een heel bos, of een enkele boom(soort), of een ander gebied ‘bestuurt’. De deva laat zien hoe iets moet worden, wat de potentie is van het gebied of de plant, en helpt die potentie tot ontwikkeling te komen. ‘Engel’ en ‘aartsengel’ komen we vooral tegen bij de monotheïstische godsdiensten, maar de woorden worden ook daarbuiten gebruikt voor ‘bovennatuurlijke’ helpers. (De term ‘bovennatuurlijk’ suggereert dat er iets is dat boven de natuur uitgaat. In wicca gaan we ervan uit dat alles dat bestaat natuurlijk is). ‘Genius loci’ – letterlijk: de geest van de plaats – is de beschermgeest van een bepaalde plek, zoals een bos, een rivier, een deel van het land. Veel goden zijn begonnen als genius loci. Later werden ze bekend in een groter gebied en daar ook vereerd en aangeroepen voor hulp. De Laren (Latijn, meervoud, soms ook Lases of Genii loci) waren Romeinse godheden die het huis en het gezin beschermden. De Penaten waren oorspronkelijk de beschermers van de Romeinse voorraadkamers, maar later van het gehele huis en gezin. Zij zorgden immers voor de dagelijkse maaltijd. Romeinse families hadden altaren in huis – bij de haard – gewijd aan Vesta, aan de Laren en/of de Penaten. Zij kregen een deel van de maaltijd. Ook de Germanen, de Kelten, de Slavische volkeren enzovoorts hadden hun beschermgeesten. En dan zijn er nog de krachtdieren, totemdieren, geleidegeesten, beschermengelen, enz.

Meerdere visies
Er bestaan meer visies op God / de goden / het goddelijke. Pantheïsme is het idee dat alles goddelijk is; God en de natuur zijn één. Het goddelijke is immanent en alomvattend en het universum, de natuur en god zijn hetzelfde. Het panentheïsme leert dat de wereld een manifestatie is van God. Polytheïsme is het geloof in meerdere (vele) goden. Animisme is de leer dat dingen, ook niet-levende, een ziel hebben. Ofwel: het toekennen van een geest aan niet-menselijke dingen zoals planten, bomen, dieren, het weer, vuur, werktuigen, enzovoorts. Ofwel: het animisme gelooft dat alle objecten in de natuur, natuurverschijnselen en het universum een ziel en een geweten hebben. Monotheïsme is het geloof dat er maar één God is (of maar een God die belangrijk is). Paganisme of heidendom is een verzamelnaam voor alle religies die niet-monotheïstisch en niet op de Bijbel gebaseerd zijn. Het woord paganus betekende bewoner van het (platte)land, net zoiets dus als heiden: bewoner van de heide. Het was van oorsprong een beetje neerbuigend: die boertjes, die zich nog houden aan de oude religies (‘wij stadsmensen zijn al véél verder, wij zijn beschaafd’). Het woord paganisme wordt vooral gebruikt in Engelstalige landen. Waar de Germaanse goden de voorchristelijke goden waren, duiden mensen zich eerder aan als heiden. Ásatrú is de Noordse religie, letterlijk: trouw aan de Asen (Goden). De woorden duotheïsme of bitheïsme kom je vrijwel niet tegen (maar wel hier iv), maar die zijn van toepassing op wicca met De Godin en De God, en de nadruk op polariteit. Al deze visies komen in wicca voor, en daarnaast ook nog atheïsme, omdat sommige heksen de Goden vooral zien als symbolen, niet zozeer als levende wezens. En er zijn misschien ook wel agnostische heksen. Agnosten zeggen dat ze het niet weten, of God bestaat. Je kunt het in ieder geval niet bewijzen. De meeste heksen zeggen dat ze het wel zeker weten: zij geloven niet, maar wéten dat de goden bestaan. Ze hebben dat immers ervaren.
In monotheïstische godsdiensten is het godsbeeld transcendent: God is elders, boven ons, buiten ons. In wicca is het godsbeeld immanent: de goden zijn kenbaar in de natuur en in onszelf. Je hoort zelfs wel eens zeggen “ik ben God”, in de betekenis van dat je zelf een onderdeel bent van het goddelijke, en dat een deel van ieder mens goddelijk is.
Mijn godsbeeld is gelaagd: ik ga uit van een God, die voor ons mensen onkenbaar is. (Met mijn beperkte menselijke verstand kan ik me daar niet echt een voorstelling van maken). Daar ‘onder’ komen de Godin en de God, met wie wel communicatie mogelijk is. En daaronder de verschillende goden en godinnen, die je kunt kennen net zoals je individuele mensen kunt leren kennen. En nog een pan(en)theïstische / animistische laag.

In de praktijk
Hoe gaat dat nu in wicca in de praktijk, als iedereen er zulke verschillende visies op nahoudt? Dat gaat prima, als je ervan uitgaat dat diversiteit het grootste goed is. In de natuur is het goed als er veel verschillende planten zijn. Monocultuur (allemaal zaadjes van dezelfde moederplant, of alle koeien met het sperma van die ene superstier geïnsemineerd) betekent dat een ziekte alle planten kan wegvagen. Als planten en dieren van verschillende ouders afkomstig zijn, zal een ziekte niet het effect hebben dat alles doodgaat: er zullen altijd planten en dieren zijn die wel zijn bestand tegen die ene ziekte, die ene infectie. Heidendom en polytheïsme bieden ruimte aan meer goden, en staan dus open voor mensen die een andere god voorop stellen dan dat jij doet. Als je niet vóór ons (en onze God) bent, ben je niet per se tegen ons of onze God, maar gewoon vóór iets anders of een andere God.

Zolang je in je eentje bezig bent, kun je doen en laten wat je wilt. Je kunt contact leggen met een bepaalde God, een altaar voor die godin of god neerzetten, rituelen uitvoeren, enzovoorts. Het wordt pas lastiger als je met anderen samenwerkt. Als je gezamenlijk ‘de Godin’ aanroept, welke Godin is dat dan? Brigid of Freija of een andere specifieke Godin? Misschien is het hier toch wel handig om de term ‘de Godin’ te gebruiken, en ruimte te laten voor het idee dat ieder een ander aspect van de Godin voor zich ziet. Wat je niet moet doen, is zomaar combineren van verschillende goden – uit diverse pantheons – in één ritueel. Misschien kunnen ze elkaar niet uitstaan, misschien spreken ze verschillende talen, misschien wil de een niet op je feestje komen als die ander ook komt. Ga respectvol met de goden om, en doe moeite om hen te leren kennen voordat je hen in een ritueel uitnodigt, en zeker voordat je je aan een van hen toewijdt. (Wees ook voorzichtig met wat je geeft, want het kan geaccepteerd worden!).

Laatste vraag
Schiep God de mens naar ‘zijn’ beeld (“man én vrouw schiep Hij hen”)? Of schiep de mens de goden naar zijn behoefte, en gaf hij ze zijn/haar vorm? Michel Fugain zong in L’homme v: “un soir de misère, j’ai inventé dieu“, ofwel: “op een dag vol ellende schiep ik god”. Lees om hier over na te kunnen denken vooral Kleingoderij (oorspronkelijk Small Gods), het dertiende boek uit de Schijfwereld-serie van Terry Pratchett. En als je toch bezig bent: ook al die andere delen. Pratchett geeft zijn opmerkelijke – en leerzame – visie op goden door zijn hele oeuvre. Ook zijn visie op heksen mag er zijn. Humor en relativisme: wat mij betreft kan een religie niet zonder!

i Het woord heks betekent hier: aanhanger van de religie wicca (nu uitgesproken als wĭk’Ə). In het Engels is de verwantschap tussen deze woorden nog heel duidelijk: wicca en wicce zijn de Oud-Engelse woorden voor mannelijke en vrouwelijke heks. In het moderne Engels witch [wit͡ʃːɑ]. Het woord heks heeft ook heel andere betekenissen, in antropologische en historische studies, als beoefenaar van magie, eclectische heks, enz.
ii https://nl.wikipedia.org/wiki/Religie#Etymologie
iii http://www.patheos.com/blogs/agora/2014/01/druid-thoughts-our-own-priests-and-priestesses/
iv http://www.kuleuven.be/thomas/page/dansen-met-volle-maan/
v http://kunstvoorbeelden.jouwweb.nl/verzamelde-voorbeelden/de-man-van-michel-fugain.

Geplaatst in Artikelen | Getagged , , , , | 3 reacties

Het middelpunt van de cirkel, deel V

Geplaatst op 1 februari, 2014 door Serge van Heel

Wachters waar zijn we aangeland?

Imbolc 2014. De donkere aarde is weer vruchtbaar geworden en een nieuw seizoen van groei en ontwikkeling ligt weer in het verschiet.

Maar Wachters, waren we hier niet al eerder?

Mijn eerste artikel in de Wiccan Rede verscheen een jaar geleden, met Imbolc. En is dat feest niet vergelijkbaar met dit Imbolc-feest? Toen ging het toch ook over vruchtbaarheid, groei en ontwikkeling? En welke eigenschappen sluimerden destijds in de schaduw die tot ontwikkeling wilden komen? Draaien we niet gewoon in een kringetje rond? Heeft er nu een ontwikkeling plaatsgevonden van mezelf in dit afgelopen jaar, of zijn er slechts wat uiterlijke omstandigheden veranderd en ben ik nog precies dezelfde persoon als degene die vorig jaar een stukje schreef over Imbolc?

De maankalender van Silver Circle

Inderdaad, het wiel van het jaar rolt maar voort. De jaarfeesten gaan maar door en lijken elkaar in steeds rapper tempo op te volgen. Processen van geboorte, groei, ontwikkeling, transformatie, neergang en sterven wisselen elkaar in hoog tempo af.

De tuin heeft weer een seizoen van groei, bloei, en afsterven doorlopen en is nu vanuit een serene winterrust opnieuw aan het ontwaken voor een seizoen van hernieuwde groei.

Het huis is opnieuw geschilderd, de zon en de elementen hadden zo hun sporen nagelaten op de oude verflagen. Eindelijk op Marktplaats voor een prikkie die mooie opiumtafel gevonden voor in de huiskamer, van die zoutlampjes die een warme sfeer geven en ook het mooie en dikke Perzisch tapijt van mijn oude grootvader die afgelopen najaar is overgegaan, staat erg mooi!

Mijn nieuw nichtje hebben we een warm welkom geheten toen de zon het teken van de Schorpioen doorliep en onze kinderen zijn dit jaar gegroeid, letterlijk. Dat scheelt toch wel een paar centimeter en ze hebben zich verder ontwikkeld op de basisschool.

Een nieuwe functie bij mijn werkgever, mijn reguliere baan.

Ontzettend veel geleerd tijdens de lessen aan het Jungiaans Instituut. Wat een inspirerende mensen heb ik daar ontmoet en wat een begeesterde docenten! Naast de vele therapie- en psychiatrievakken en sessies heb ik les gehad over dromen en droomanalyse, over kosmologie, over het werken met tekeningen, over alchemie en de mystici, over sprookjes, Maria Magdalena, de gnostici en over de energiemeesters van de Inca’s. Het werk aan mijn gelijknamige scriptie: ‘Het middelpunt van de cirkel’, een Jungiaanse benadering van de symbolen, archetypen, rituelen en het individuatieproces in de moderne hekserij, vordert gestaag.

Mijn praktijk voor Jungiaans Analytische therapie is gegroeid. Een nieuwe behandelstoel, nieuwe cliënten en ook zelf een droomcursus ontwikkeld.

Mijn lichaam is ook een jaar ouder geworden. Het is nog goed gezond, al merk ik al wel aan kleine dingen dat ik de veertig voorbij ben. Ik tel wat extra grijze haren, en de weegschaal geeft een kilootje extra aan. Nieuwe mensen leren kennen via de MS-vereniging. Mensen die moeten dealen met een slopende ziekte en toch niet verslagen in bed liggen.

Maar ik? Ben ik sinds Imbolc 2013 nu wezenlijk veranderd door mijn werk en ontmoetingen? Ben ik een beter mens geworden door de dingen die ik ondernomen heb? Een wijzer mens door al die theoretische kennis? Ben ik zelf nu meer ontwikkeld dan vorig jaar? Is het überhaupt mogelijk om jezelf te ontwikkelen?

Dat is nog maar de vraag. De kern van mijn psyche wordt gevormd door dat wat C.G. Jung het Zelf noemt, de gnostici noemen het de ‘godsvonk’ en anderen noemen het de ‘kern’ of hogere Zelf, het innerlijke vuur, de diamant of Goddelijke Kind. De Boeddha-nature, innerlijke Christus of het goud van de alchemisten. De Tibetaanse monniken mediteren over dit Zelf door het maken van zand-Mandala’s, het symbool van het Zelf.

Een mooie en herkenbare definitie van het Zelf door Jung1

“Dit iets is ons vreemd en toch zo nabij; helemaal onszelf en toch ook onkenbaar; een virtueel middelpunt met een zo geheimzinnige aard dat het alles kan opeisen; verwantschap met dieren en goden, met kristallen en sterren, zonder dat het ons verbaast, zelfs zonder dat het onze afkeuring wekt. Dit ‘iets’ maakt aanspraak op dit alles en meer, en wij bezitten niets wat we er redelijkerwijs tegenover zouden kunnen stellen. Integendeel, het is zelfs heilzaam naar deze stem te luisteren. Dit middelpunt heb ik het Zelf genoemd. Intellectueel betekent het Zelf alleen maar een psychologisch begrip, een constructie, die een voor ons onkenbare grootheid moet uitdrukken. Het gaat om een essentie die wij als zodanig niet kunnen bevatten; ze gaat per definitie ons begripsvermogen te boven. We zouden het evengoed de ‘God’ in ons kunnen noemen.

De aanvang van ons hele psychische leven lijkt onwrikbaar in dit punt geworteld te zijn, en al onze hoogste en uiteindelijke doeleinden lijken er naar toe te voeren. Deze paradox is onvermijdelijk zoals altijd wanneer we iets proberen te definiëren dat ons verstand te boven gaat.”

De God in ons en verwantschap met dieren, kristallen, sterren en goden. Dat is voor een beetje paganist niet zo heel erg vreemd, en eigenlijk heel natuurlijk. Dit Zelf, mijn Zelf, is ondeelbaar en onveranderbaar. Is er altijd geweest en zal er altijd zijn.

(Ik ben bij je vanaf het begin en ben datgene wat wordt bereikt als alle verlangens zijn gestild…) Wat prachtig is deze tekst toch!

Voor een gezonde spirituele ontwikkeling en voordat je dus vanuit het Zelf kunt gaan leven is er werk aan de winkel. Eerst zal je zicht moeten krijgen op de schaduwzijde van je persoonlijkheid en alle verdere gedissocieerde delen. Want wat jezelf niet (mag) wilt zijn, dat wordt verdrongen naar de schaduwzijde. Maar de grap is dat hetgeen je verdringt, met (enorme) kracht terugkomt. Denk maar aan de 13de fee in het sprookje van Doornroosje. Zij werd ontkend en verdrongen, maar komt kwaadaardig uit het rijk der schaduwen tevoorschijn met alle gevolgen van dien! En ook het verbannen van alle spinnewielen had geen enkele zin…. Daarbij projecteer je alle eigen schaduweigenschappen op de ander, en dan ook nog eens sterk vergroot!

Verder is het belangrijk voor persoonlijke groei en ontwikkeling dat je zicht krijgt op de werking van de tegenstellingen binnen jezelf. Alles bestaat uit tegenstellingen of zoals je wilt, uit polariteiten.

Het is ook interessant om eens te kijken met welke god of godin iemand affiniteit heeft. Vaak zegt de keuze voor een bepaalde god of godin iets over de ontbrekende eigenschappen van de persoon in kwestie. Doorgaans hebben de wat verlegen mensen, die moeite hebben met assertiviteit, met grenzen aangeven en voor zichzelf opkomen, grote affiniteit met krachtige godinnen zoals de Morrigan, Morgana, Kali. Mensen die zichzelf moeilijk kunnen laten gaan en een sterk controlerende persoonlijkheidsstructuur hebben, gaan vooral voor de extatische goden die geen last hebben van controle en schaamte zoals Pan of Dionysus. De uitdaging voor daadwerkelijke groei en ontwikkeling is nu juist die eigenschappen zelf te ontwikkelen die je aantrekken in de ander of in de god/ godin waar je affiniteit mee hebt. Hiermee verruim je je bewustzijn en vergroot je je zelfkennis.

Toch stelt Jung op meerdere plaatsen in zijn werk dat het wel van belang is om te beseffen dat er ook valkuilen zijn verbonden aan de weg naar het Zelf en dat een sterke basis in het normale dagelijkse leven van belang is. Jung stelt dat het belangrijk is om eerst een maatschappelijk leven op te bouwen en dat de weg naar het Zelf vooral in de tweede levenshelft zinvol kan zijn. De wegen naar het Zelf (spirituele paden) kunnen immers ook prima dienen als vlucht uit de werkelijkheid.

Ja, hier heeft Jung natuurlijk wel een punt. Wie een beetje rondkijkt in pagan land komt ze al snel tegen. Meisjes van 16 jaar die hun leven in handen leggen van de Godin. Mensen die zichzelf allerlei mediamieke gaven toedichten en stellen een hoog niveau van menselijke ontwikkeling te hebben bereikt. Ze staan in contact met Engelen, gidsen, helpers en een hele kudde geleidedieren en kunnen je moeiteloos en meteen vertellen waar de blokkades zitten die je hebt opgedaan in voorgaande levens. Vaak echter hebben ze van hun eigen leven een puinhoop gemaakt en zijn ze niet in staat om normale relaties aan te gaan en te onderhouden. Met hun spirituele voorkomen en uiterlijk compenseren ze hun innerlijke chaos en onvermogens.

Let maar eens op al die zelfuitgeroepen verlichtte en zogenaamd zeer spiritueel ontwikkelde mensen. Kijk eens hoe ze omgaan met anderen, wat ze zeggen over anderen? Geven ze blijk van mededogen of juist niet? Zetten ze macht in? Plaatsen ze zichzelf op gelijke hoogte met de ander, of mijlen ver erboven?

De enige ontwikkeling en groei die werkelijk van belang is, wordt het individuatieproces genoemd. Dit is het proces waarin je eigenlijk steeds meer jezelf wordt in relatie tot het collectief dat we met z’n allen vormen. (Want mijn gebod is liefde voor alle wezens…)

Dat wil zeggen dat je zicht krijgt op je afweermechanisme, op je projecties, je schaduwdelen, je gedissocieerde delen, het tegengestelde van je zelf ontwikkelen, het mannelijke/vrouwelijke in jezelf, totdat je steeds meer en meer vanuit het Zelf gaat leven. Het lijden in de wereld is op deze wijze ook niet op te lossen. Wel is het uitwerken van je eigen schaduwdelen en het terughalen van je projecties iets wat je zelf kunt bijdragen aan de ontwikkeling van jezelf en van het collectief dat we met z’n allen vormen.

Naarmate je meer zelfkennis opdoet en je bewustzijn verruimd hebt, ontstaat een nieuw bewustzijn dat niet meer in een bekrompen ik-wereld van persoonlijke gevoeligheden is gevangen. Dit ruimere bewustzijn is ook niet meer dat prikkelbare, egoïstische kluwen van persoonlijke ambities, wensen, hoop en vrees dat door onbewuste persoonlijke, tegengestelde tendensen moet worden gecompenseerd of gecorrigeerd.

Dus, heb ik mezelf ontwikkeld in de periode sinds Imbolc 2013?

Een klein, piepklein vlekje heb ik weggepoetst van mijn kern zodat deze iets meer straalt dan het jaar daarvoor.

Serge van Heel

Serge van Heel (1972): Ik ben opgeleid en ingewijd in de Gardneriaanse traditie. Naast mijn werk als ambtenaar heb ik een praktijk aan huis voor Jungiaans Analytische Therapie.
Als afstudeerproject van mijn opleiding (Postgraduate Program in Depth Psychology) ben ik bezig met een scriptie genaamd: Het Middelpunt van de Cirkel, over symbolen, archetypen, rituelen en het individuatieproces in de Moderne Hekserij. 

Voor meer informatie zie ook: www.sergevanheel.nl of mail me.

1 C.G. Jung, Verzameld werk deel 3, pagina 126.

Geplaatst in Artikelen | Getagged , , | Reacties uitgeschakeld voor Het middelpunt van de cirkel, deel V

Volle maan van de Overstroming 2014

Geplaatst op 1 februari, 2014 door Loes

Foto genomen tijdens een wandeling bij de Maan van de Overstroming in 2013, foto Loes

Eén dag na Valentijnsdag valt de volle maan van de Overstroming dit jaar. Ben benieuwd wat deze dag me zal brengen 🙂 Een paar jaar geleden zijn mijn man en ik overvallen door een goblin. Om 4.00 ’s nachts werden wij wakker van gerammel in huis… bleek het gerammel van kopjes en dergelijke te zijn die op een dienblad stonden en de trap op kwamen. Een hoog stemmetje vertelde ons al schetterend dat het Valentijnsdag was en dat we eens flink verwend moesten worden. Een dienblad met de heerlijkste spijzen en drankjes werd ons onder de geschrokken en slaperige neuzen geduwd. Wat hebben wij gebulderd van het lachen! Onze dochter zat in het complot, die had de deur van de haak gehaald en de sleutel doorgespeeld. Zoonlief wist ook van niets en stond dan ook met een verdwaasd hoofd de boel te aanschouwen. Dit is verreweg de leukste Valentijnsverrassing die me ooit is overkomen!

En wat een werk had deze lieve goblin ervan gemaakt! Midden in de nacht in de schmink, eitjes koken, koffie zetten en zorgen dat alles warm is als je je overval uitvoert 🙂

En dat alles als ‘wraak’ om een lieve Valentijnskaart van het jaar daarvoor, die een beetje vreemde uitwerking had 🙂 Heerlijk!!

Maar, even terug naar de boodschap van deze volle maan. Volle maan van de Overstroming. In de Modron-agenda van dit jaar staat het heel mooi beschreven: “Je ziel is gek op risico’s: onthul de verborgen intimiteiten in je leven, deel je diepste zelf en kus de hartstocht in je wakker. Durf te vallen en geef je over aan de vrijheid die dat geeft!”.

Februari is afgeleid van het Latijnse werkwoord ‘februare’ wat ‘reinigen’ betekent. Het is de tijd van het jaar dat men in oude tijden reinigingsoffers bracht als voorbereiding op het nieuwe dat komen gaat. Met Imbolc staat zuivering centraal en het verwelkomen van het nieuwe leven.

De godin van deze maan is Boann, de godin die zich zo verheven voelde dat zij niet de uitnodiging van Nechtan afwachtte om de bron van inspiratie te bezoeken. De bron waar de heilige hazelaars groeiden en die alleen bezocht mocht worden door Nechtan en zijn drie graaldragers. Nechtan nodigde regelmatig barden uit om mee te gaan naar de bron….de bron van inspiratie. Boann echter bezocht in het geheim (als witte koe) de bron en dronk ervan. Hierop zwol de bron en overstroomde heel het land en wat een ramp leek, bleek een zegen voor het land. Het leven brengende water vloeide over het land.

Wat eigenlijk mooi aansluit op het ‘durven vallen’: wat een ramp lijkt, kan je zoveel brengen.

En lijsterbes (de boom van deze maan) kan je helpen ’te vallen’. De lijsterbes helpt je te openen voor de ruwe krachten van de natuur, storm, bliksem, overstromingen e.d. Zij leert je hoe het onderbewustzijn werkt. Een mooie omschrijving trof ik aan in het woordenboek: “Dat deel dat men vergeten is, dat probeert in het bewustzijn terug te keren en dat op die manier invloed uitoefent op het gedrag”. Dat is waar deze maan ook bij helpt, wat is je blinde vlek? De ‘overstroming’ vraagt je te onderzoeken wat je niet gezien hebt. Waar ben je blind voor? Wat bepaalt je gedrag? Wat wil graag boven komen? Een mooie opdracht :”Luistert naar je eigen taal!” Gnooti Seauton stond boven de poort van het orakel van Delphi: ‘Ken U zelve’. Een taak waar ik graag mijn leven aan wijd, en waar nog genoeg werk te doen is en waar ik waarschijnlijk nooit mee klaar ben.

Op onderzoek dus!

Foto genomen tijdens een wandeling bij de Maan van de Overstroming in 2013, foto Loes

Zondag 27 januari 2013

Volle Maan van de zachtheid “De biechtmoeder luistert naar jouw verhaal”

Thema: “Welk oud patroon is zo geworden dat je het niet meer ziet?”

Indiaans sjamanisme: “Zij die de wijsheid bewaart”

Zondag is het volle maan… maar dan treedt de dooi ook flink in; regen en wind zijn voorspeld. Ik heb zo’n zin om in een besneeuwd landschap mijn vollemaanwandeling te doen. Ik besluit dan ook om op 26 januari mijn wandelschoenen aan te trekken en mijn hazelaarstaf te pakken. Het is nog bitter koud… zo waterkoud… juist omdat het net boven het vriespunt is. Ik heb dan ook mijn ski-broek aangetrokken, die had ik vorig jaar gekocht… speciaal voor mijn wandelingen en knotten. Het hele winterseizoen knotten we, mijn man en ik, iedere zaterdagochtend in weer en wind. En dan is zo’n warme broek aan je kont erg lekker. Maar nu, heerlijk ingepakt, ga ik om 21.30 op pad. De maan staat al hoog aan de hemel en laat zich heel sporadisch zien… net genoeg om een paar hele mooie plaatjes te schieten. Het besneeuwde landschap leent zich ook voor mooie nachtplaatjes, de lichtgevoeligheid van mijn camera is heerlijk!

In de lucht vliegen de ganzen af en aan, zien kan ik ze niet, maar horen des te beter. Zij zullen wel blij zijn met de intredende dooi. Het loopt een beetje raar… ik voel me net een pinguïn. Sommige plekken zijn glad, want niet overal is gestrooid. Gelukkig heb ik mijn staf. Op het ijs zijn al plassen water te zien en de vrijgemaakte ijsbanen liggen er verlaten bij… de ijspret op retour. Vandaag zijn er in het Noorden van het land op diverse plaatsen schaatsmarathons gehouden, heerlijk dat de mensen dat nog net mee kunnen pikken in het weekend.

Het is stil buiten, geen mens te zien. De lichten van de hockeyvelden zijn uit, maar toch is de lucht oranje van de lichtvervuiling. Door de laag hangende bewolking reflecteert het licht tegen de wolken… de foto’s die ik neem lijken wel zonsondergangen.

Ik besluit eerst bij B8 aan te gaan. B8 is de knotwilg die mij jaren geleden door Luca, mijn vollemaan kattenwandelvriendje, aangewezen is als vervanging van Boompje. Boompje was het miezerige knotwilgje in de rij struise wilgen, dat mij iedere maand wijze raad gaf. Boompje is nu niet meer dan een ‘Boom die was’, een hoge pol gras in de laan knotwilgen… zelfs zijn laatste stronkje is afgezaagd.

Als ik het laantje inloop en de leegte zie van Boompje, besluit ik eerst op zijn plaats te gaan staan. Ik sta nu fier in de rij knotwilgen, neus in de wind. Ik krijg het woord “Trots” van deze plek, van de auraplaats van Boompje :-). Trots vind ik eigenlijk zo’n ‘not done’ woord… hard en afstandelijk … beetje verheven ook, wat moet ik daarmee? Wel voel ik me fier zo tussen de bomen in het uitgestorven koude donkere landschap. Ik laat de lucht door mijn longen rollen en voel me thuis, op m’n plek. De lucht ruikt nergens naar… net zo verstild als het landschap… even niks… stilte voor de storm. Echt een Imbolc-beleving, de uiterlijke rust… wetende dat het weer komt.

Ik stap van mijn plek en omarm B8, wat is dat toch een heerlijke boom… echt een BOOM, stevig en lekker dik. Met m’n handschoenen en muts op maak ik niet echt contact. Toch heb ik geen zin om ze uit de doen. Met mijn neus maak ik contact, “Zacht” krijg ik direct van B8. Grappige combinatie: ’trots’ en ‘zacht’.

Nu, vijf dagen later, krijg ik het beeld van Hathor voor ogen. In het begin van mijn maanvrouwavontuur (2008) heeft Caroline Groeneveld mij de godin Hathor ’toegewezen’. De godin die zich manifesteert als Koe en als Leeuw. Als moedergodin, voedster, staat zij voor schoonheid, vreugde, macht en moederschap… Hathor. Ook laat zij zich zien als Sekhmet, de leeuw… de vernietiger. Hathor draagt ook de staf, de medustok, die aangeeft dat zij mag spreken (‘het voor het zeggen heeft’). Hathor verenigt zachtheid van de voedster en trots van de leeuw, Sekhmet.

Wat mij weer terug doet denken aan mijn vollemaanwandeling van 26 december, de volle maan van de Reebok. De woorden die ik toen kreeg “Kom”, “Kom maar”, “Kom maar op!”… van zacht, bedding gevend… tot trots/fier “Kom maar op!”. Met oud en nieuw waren we bij ons thuis met fijne vrienden, van de groene familie. Een van hen had het heel moeilijk… wat op die avond niet de ruimte kreeg die het nodig had. De 3e januari ben ik toen al heel vroeg naar diegene gereden… aan de andere kant van het land.

Die dag hebben we gewerkt, lichaamswerk. Tot op de dag van vandaag heeft diegene geen pillen meer hoeven te slikken tegen de hoofdpijnen die hem teisterden en ook de huilbuien zijn zo goed als weg. Het “Kom maar” kwam zo prachtig tot z’n recht afgelopen maand. En hij is ook weer aan het werk, heerlijk om er zo voor elkaar te kunnen zijn!

In het weekend van 11 t/m 14 januari (mijn verjaardag) hebben we ook zo’n heerlijk familieweekend gehad met al onze vrienden, in Wapserveen. De opzet was om de verjaardagen van mijn man en mij te vieren… maar het leek meer een familieweekend. We gaan dit vaker doen, met de groene groep. We waren met z’n 40en en ik voelde me echt Mutti… de moeder van de hele groep. Een familie die ik zelf uitgekozen heb, waar ik wat te vertellen heb en die ik verdedig als een leeuw en hoed als een voedster. Ik heb mijn eigen kudde als Hathor… een kudde van vreugde en muziek… en ergens ook nog van wijsheid. Dat heb ik ook wel nodig om een zo prachtige groep verstandig te leiden… want er zitten hoorndragers tussen 🙂 Ja, ik mag hier best wel trots op zijn… zij het met zachtheid.

Als biecht voor de biechtmoeder zou ik willen aandragen dat ik nu zelf een groep heb gecreëerd waar ik welkom ben, waar ik wat te vertellen heb, waar ik uitmaak wie wel en wie er niet in thuis horen. In mijn jeugd ben ik erg hardhandig een hangjongerengroep uit gewerkt… maar omdat ik te trots was, heeft dat een heel seizoen geduurd. Ik wilde niet wijken, ik wilde ergens bij horen. Want ook op de lagere school lag ik uit de groep, hoorde er niet bij (ik was na een verhuizing in een bestaande groep gekomen… en dat wilde niet echt). Daardoor bleef ik zitten en veranderde mijn houding, stoertje. Maar zelfs daarmee liep ik later weer vast in een andere groep. En zo heb ik mijn levensthema ‘ergens bij horen’, vertaald naar ‘daar wil je toch graag bij horen!’ En zo is een oud patroon nog steeds deel van mij… alleen wel een veel leuker deel dan wat het was. Een blokkade is drijfveer geworden van een creatie.

Na een tijdje bij B8 te hebben gestaan en me vertwijfeld afgevraagd te hebben wat ik met deze woorden moet… vervolg ik mijn weg. Ik besluit om de brede witte weg te nemen, niet de weg naar de brug van de klif… maar meer het bos in. Halverwege de brede weg besluit ik een sneeuwkonijn te maken 🙂 Een konijn van sneeuw… tegen een boom, alsof hij er tegenop geklapt is. De sneeuw plakt fantastisch! Wat een grappig gezicht.. zomaar een konijn tegen een boom. Met een brede smile vervolg ik mijn weg. Waarschijnlijk zal niemand hem gezien hebben… de dooi zal hem naar beneden geholpen hebben. De rest van de wandeling geniet ik van de stilte en donkerte in het bos en op de dijk… heerlijk!

Foto genomen tijdens een wandeling bij de Maan van de Overstroming in 2013, foto Loes

Op de weg terug naar de bebouwde kom staan er drie reeën in het veld. Door de sneeuw zie ik hen natuurlijk heel goed. Ik denk dat ik er anders aan voorbij gelopen was. Op nog geen 20 meter van me vandaan staan twee geiten en een bok de sneeuw weg te schrapen om wat gras te eten. Morgen zullen ze dat niet meer hoeven te doen. Mooi om zo nog een verwijzing naar de vorige volle maan (de reebok) te krijgen… ik moet nog wat doen met het verwezenlijken van mijn droom, klopt 🙂 Ik ben het niet vergeten… moet er alleen even voor gaan zitten.

Op de terugweg krijg ik de laatste honderden meters erge last van mijn voeten (hielspoor)… ik ben zo blij dat ik mijn huis zie. Toch weer twee uur gewandeld in een prachtig landschap. En inderdaad: de volgende avond ligt er geen sneeuw meer en regent het, jakkie!!

Gelukkig ben ik sinds dinsdag begonnen met een vernieuwde shockwave-therapie en ik voel het verschil nu al!! De 20 behandelingen met de verouderde apparatuur hebben mij niet geholpen 🙁 Ik hoop er nu op korte termijn vanaf te zijn… na 1,5 jaar pijn.

Liefs, Loes

Als ik zo mijn wandelverslag van vorig jaar terugkijk, moet ik toch wel lachen. De trots en verhevenheid van Boann die tot mij kwamen via B8. Mijn onderbewuste beweegredenen van het ‘groepswerk’, louterend voor mijn oude pijnplek. En het ontlopen van de regen en storm door een dag eerder de vollemaan wandeling te doen… ja, niets voor niets! Toch heeft de lijsterbes haar werk naar mijn onderbewuste gedaan… al was het via mijn wijze hazelaarstaf!

En ik heb er mijn wandelverslag van de Volle man van de Reebok 2012 bij moeten zoeken voor mijn droom die verwezenlijkt moet worden… wat was dat? Ach, ja dat is waar… in de storm kwam de boodschap duidelijk aan! Zie je nou wel, ik had de storm al gehad!

“De hele weg terug langs de huizenkant loop ik met een brede glimlach op mijn snuit… wat een heerlijke krachtige wandeling en wat ben ik heerlijk bezig! Het is goed en ik kan de hele wereld aan… Kom maar op! Laat me zien wat je in petto heb 2013… ik ga er voor! Niks geen goede voornemens… gewoon in m’n kracht staan en blijven. “Kom”… van kom mee, maak deel uit van mijn leven. “Kom maar”… naar mensen en dieren die af en toe een arm nodig hebben en liefde voor mezelf… als ik even een steuntje nodig heb. En “Kom maar op”… naar alle uitdagingen die ik weer tegen zal komen… het zal me sterker maken. Ik zie zo’n klein mensje dat rondhuppelt om de grote bokser, bokshandschoenen aan en een goede dekking… Kom maar op! Let op m’n voetenwerk! Snel en behendig net de aanvallen voorblijvend… Be prepared!”

En zo is 2013 inderdaad een jaar geweest waar ik gelukkig op voorbereid was! Van veel reizen met de groene familie en ons ongewenst voelen in Zwitserland… wat een ervaring! Het dood vinden van iemand die ik lief had en wat nu blijkt moord te zijn. De baanloosheid van manlief en het dan maar zien te rooien als gezin en de mega-verbouwing van een half jaar. Ja, het was me het jaartje wel! Maar goed dat ik goed voorbereid was. En zeg nou zelf: een beetje heks is altijd voorbereid!

En zelfs de hardnekkige hielspoor is nu (pas) op z’n retour! Na wederom 20 behandelingen die achteraf niet diep genoeg waren… kalkdoorn was alleen afgebroken… ben ik in september voor de laatste ronde geweest, hoop ik. Ik zit nog met een restje van 3 mm; wil het niet dan ben ik in het nieuwe jaar zo terug! Na 2,5 jaar mag het eindelijk over zijn… ppfff, sommige zaken zijn echt hardnekkig. Maar goed dat ik dat ook ben 🙂 Wat mij brengt bij mijn pijnlijke nek… maar deze is voor volgend jaar. Gnooti Seauton, nooit klaar!

Liefs, Loes

Geplaatst in Artikelen, Volle Maan Wandelingen | Getagged , , | 1 reactie

Oud nieuws in de verjongingsketel gegooid – Imbolc 2014

Geplaatst op 1 februari, 2014 door Medeia

Zijn of niet zijn… of iets daartussenin

Over de hele wereld zijn verhalen bekend over mensen die terugkeerden uit de dood. Meestal worden die ‘verklaard’ door te zeggen dat die personen dus niet echt dood waren, of (als dit past in het wereldbeeld van de spreker) dat het ‘een wonder’ is. Maar er lijkt ruimte te ontstaan tussen onzin en wonder.

De grens tussen dood en leven is niet zo duidelijk als werd aangenomen, berichtte Discovery News in oktober. Als het hart ermee ophoudt en het bloed geen zuurstof en voedingsstoffen meer bij de organen brengt, was de gedachte, duurt het maar een paar seconden voordat de hersenen beschadigd raken, en in de minuten daarna beginnen de cellen af te sterven. Die opvatting is door nieuwe ontdekkingen op losse schroeven komen te staan.

Als het lichaam onderkoeld raakt, worden alle lichaamsprocessen vertraagd. Men vermoedde al langer dat dit een manier was om het proces van afsterven te vertragen en daarmee de kans te vergroten dat reanimatie slaagt. Dit blijkt te kloppen. Bovendien kan de plotselinge toevloed van bloed als het hart weer op gang komt, bij een gewone reanimatie te veel zijn voor de hersenen en leiden tot neurologische schade. Als het lichaam onderkoeld is, blijkt de kans hierop kleiner.

Bijna-dood

Dat iemand die door de artsen al is opgegeven omdat er geen hersenactiviteit meer wordt gemeten, toch weer kan terugkeren naar het land der levenden, blijkt uit het verhaal van de neurochirurg Eben Alexander. Hij kreeg een zeldzame vorm van hersenvliesontsteking en lag een week lang in coma.

Toen hij weer bijkwam, vertelde hij over een ervaring van verruimd bewustzijn. Zijn beschrijving van een andere wereld heeft veel overeenkomsten met visioenen van mystici en anderen over de hele wereld en uit verschillende tijden. Hij was er altijd vanuit gegaan dat zulke belevenissen verklaarbaar waren uit abnormale hersenactiviteit, maar nu denkt hij daar anders over.

“De meeste artsen en wetenschappers verwarren het feit dat bewustzijn en hersenactiviteit met elkaar verwant zijn (dat zijn ze zeker) met de mening dat de hersenen het bewustzijn voortbrengen” schreef Alexander vorig jaar in Newsweek. Cardioloog Pim van Lommel zegt hetzelfde, gebaseerd op wat mensen hem vertelden die een hartstilstand hadden meegemaakt.

Eben Alexander was in december te zien in het NCRV-programma Schepper & Co aan tafel. Het bleef onduidelijk hoe zijn ervaring een wetenschappelijk bewijs moet vormen voor het bestaan van de hemel als leven na de dood (zijn boek heet in het Engels Proof of Heaven en is vertaald als Na dit leven) of “dat onze ziel en geest onsterfelijk zijn,”  zoals hij in het praatprogramma verkondigde. Met zijn boodschap dat het bestaan zoveel rijker is dan we geneigd zijn te denken, en dat mensen er voor elkaar zijn en dat er meer liefde in de wereld moet worden gebracht, zal echter niemand het ernstig oneens kunnen zijn.

Keltische en christelijke doden

In Geschiedenis Magazine (oktober 2013) besprak Herman Clerinx in de serie over Keltisch Europa de oorsprong van Halloween. De gedachte dat Halloween, in de betekenis van de vooravond van Allerheiligen, het oudere (Keltische) Samhain heeft vervangen, is volgens hem een misverstand van James Frazer in The Golden Bough.

De eerste christenen hadden een feest voor hun heiligen (martelaren) kort na Pasen, niet in november. Volgens Fraser verplaatsten missionarissen in Ierland die dag naar Samhain, het Keltische nieuwjaar op 1 november, omdat dat ook een feest voor de overledenen was. Het christendom zou op die manier makkelijker ingang vinden bij de bevolking.

Clerinx schrijft echter dat het christelijke heiligenfeest niet voor het eerst in Ierland, maar in Rome werd verschoven naar november, door paus Gregorius III. Waarom hij dit deed, staat niet vast. Misschien was het om zo, na de oogst, genoeg eten en drinken te hebben voor de duizenden pelgrims die de relikwieën kwamen vereren die de paus in de Sint-Pieterskerk verzamelde. Pas ettelijke pausen later, onder Gregorius IV, werd Allerheiligen voor de hele westerse kerk op 1 november gesteld.

Dat Halloween op de avond voor 1 november wordt gevierd, komt dus niet doordat de Kelten op die datum een feest voor hun doden vierden. Dat de Keltische en christelijke dodenfeesten door de verschoven datum mooi samenvielen en daardoor wellicht kenmerken zijn gaan delen, is een veronderstelling waar de historicus zich niet aan waagt.

Hedendaags Halloween

Inmiddels is in de manier waarop veel mensen Halloween vieren, met pompoenen en mombakkesen en plezier om griezelige heksen en spoken, weinig christelijks meer te herkennen. Amerikaanse christenfundamentalisten protesteren tegen dit ‘heidense’ gebeuren dat naar hun idee aanzet tot geweld, occultisme, heavy metal, fantasy, porno en satanisme.

In Nederland werd op de algemene begraafplaats in Budel het dodenfeest Allerzielen gevierd met chocolademelk, speculaas, te bezichtigen opbaarkamers en een zee van waxinelichtjes. Het evenement wordt elk jaar op 2 november georganiseerd door een uitvaartonderneming die de dood “meer bespreekbaar” wil maken. Trouws tempelrecensent Stijn Fens vond het wel mooi: “zelden was de dood zo licht en toch zo dichtbij,” maar de saxofoon- met synthesizeruitvoering van ‘My Way’ ging hem toch te ver.

In Japan gaf men een originele wending aan het feest met een Nationale Mooiste-Heksverkiezing. De ‘heks’ moest hiervoor boven de 35 jaar oud zijn en een “magische schoonheid” bezitten, “alsof de tijd geen vat op haar heeft.” Er deden zo’n tweeduizend vrouwen mee. De verkiezing is ooit bedacht door een modetijdschrift, als kritiek op de voorkeur van de modewereld voor jonge modellen.

Romeinse en christelijke omkeringen

De kerstspecial van het BBC-programma Tudor Monastery Farm liet zien dat de Britse ‘Twelve Nights of Christmas’ (de dagen van kerst tot Driekoningen) vijf eeuwen geleden uitbundig werden gevierd, na een periode van vasten (d.w.z. veganistisch eten) tijdens de advent. In de huisregels van veel landhuizen was vastgelegd dat het gewone volk tijdens deze feestdagen niet hoefde te werken. De twaalf nachten zouden zijn voortgekomen uit voorchristelijke feesten zoals Yule maar ook de Romeinse Saturnalia.

Een kenmerk van de Saturnalia was dat de sociale rangorde werd opgeheven of omgekeerd, ter herinnering aan het gouden tijdperk van de god Saturnus (Kronos), toen er gelijkheid heerste onder de mensen. Kledingvoorschriften voor de verschillende standen vervielen tijdens het feest. Het loslaten van sociale rollen wordt wel vergeleken met carnaval.

Boerenhalsdoek

Burgers dragen met carnaval een boerenhalsdoek: Saturnalische verwisseling van maatschappelijke posities?

Slaven hoefden tijdens de Saturnalia niet te werken. Een slaaf werd benoemd tot heer des huizes of Prins van de Saturnalia, Saturnalicius princeps, en mocht tijdelijk de scepter zwaaien. Dit gebruik leefde in Tudor-Engeland voort in de ‘Twelfth Night Cake’, waarin een gedroogde erwt was meegebakken. Wie de erwt in zijn of haar stuk cake vond, was ‘Lord of Misrule’ en mocht zeggen wat er gedaan moest worden. Bij voorkeur spelletjes.

De erwt in de cake evolueerde in Engeland tot het muntje in de christmas pudding. In België en Nederland kennen we nog altijd de boon in de driekoningenkoek. Sommige Franse bakkers maken er een bijzonder koninklijke koek van door de boon te vervangen door een diamant of goudklompje. Het principe van de omkering raakt daarbij wel een beetje zoek!

Wintertradities in Nederland

De periode van het begin van de advent tot Driekoningen, vooral rond kerst en nieuwjaar, is in Oost-Nederland de tijd van het midwinterhoornblazen. Deze traditie staat sinds december op de Nederlandse inventarislijst van immaterieel cultureel erfgoed. Hierdoor kan het eventueel later door de UNESCO worden erkend als werelderfgoed.

Een nieuwe traditie, als het aan pastoor Van der Weide uit Sneek ligt, is het zegenen van oliebollen. “Alles kan gezegend worden,” legde hij uit aan Trouw. Vroeger gebruikten boeren een gewijde palmtak om hun akker of vee te zegenen en tegenwoordig kunnen kinderen hun huisdieren laten zegenen op dierendag. Een pastoor in Bergen op Zoom zegent op het feest van Sint Hubertus anijsbroodjes die zouden beschermen tegen hondsdolheid. De gezegende oliebollen bieden geen speciale bescherming, maar zijn bedoeld om de mensen blij te maken.

Meer Romeinse traditie

Een gebruik dat ook al bij de Romeinen in zwang was, is het uitspreken van goede voornemens voor het nieuwe jaar. Dit was te lezen bij de Royal Holloway University of London. In Rome was 1 januari de dag waarop ambtenaren beloofden de republiek trouw te dienen. Met legerparades en staatsoffers was dit de dag waarop het verbond tussen de burgers, de staat en de goden werd bekrachtigd.

Op deze dag werd Janus, de god van overgangen en van het nieuwe begin, vereerd. Janus had twee gezichten: een dat naar het verleden keek en een dat naar de toekomst keek. Ook de mensen keken op 1 januari terug en vooruit. Ze groetten elkaar met een zegenwens voor het nieuwe jaar. De maand januari is genoemd naar Janus.

Icarus en de betovering

Twee gezichten heeft ook de mythe van Icarus, zei Bas Heijne in december in de 42ste Huizingalezing, waarvan NRC een verkorte versie publiceerde (de volledige tekst is als boekje uitgeveven: ISBN 9789044626377).

Icarus ontsnapte samen met zijn vader, de uitvinder Daedalus, van het eiland Kreta, met zelfgebouwde vleugels van veren en was. Daedalus waarschuwde zijn zoon dat die niet te laag moest vliegen, omdat de veren anders nat en zwaar zouden worden van het opspattende zeewater, en niet te hoog omdat de was anders zou smelten door de hitte van de zon. Maar de jongen wilde toch eventjes uitproberen hoe hoog hij kon komen.

Breughel de Oude heeft de val van Icarus op een schilderij uitgebeeld. Terwijl Icarus uit de hemel tuimelt, gaat de rest van de wereld op het schilderij gewoon door, of er niets bijzonders gebeurt. “De mens, lijkt Breughel te willen laten zien, zal altijd geneigd zijn naar de zon te willen vliegen – en hij zal altijd ook weer neerstorten (…) het is zoals het is, het heeft geen zin ertegen te waarschuwen – en je hoeft het ook niet te verheerlijken.”

Maar dat was in de tijd dat de wereld nog niet ‘onttoverd’ was, zegt Heijne. De socioloog Max Weber beschreef in 1919 de geschiedenis als een proces van ‘onttovering’. De primitieve mens leefde in een magische wereld, waarin geesten en gebeden de gebeurtenissen bepaalden, maar dat wereldbeeld moest meer en meer plaats maken voor een moderne, rationele kijk waarin problemen worden benaderd met wetenschap, technologie en berekeningen.

Het ene gezicht van de Icarusmythe is volgens Heijne het heroïsche van de mens als grensverleggende hemelbestormer die de wereld naar zijn hand wil zetten en naar absolute vrijheid streeft; het andere dat van de mens die het gevoel voor natuurlijke grenzen kwijtraakt en niet langer de waarde ergens van ziet als die niet in cijfers wordt uitgedrukt, en daarmee uiteindelijk zichzelf vernietigt.

Het intellect is niet genoeg; we hebben ook de ‘betovering’ nodig, volgens Heijne: “De wetenschap kan het leven van een doodzieke patiënt verlengen, maar kan geen antwoord geven op de vraag waarom zijn leven moet worden gerekt.” In Vrij Nederland stemde Carel Peeters grotendeels in met Heijne, maar hij betreurde de religieuze ondertoon in de lezing: “De zin [van het leven] is alleen maar te vinden in concrete situaties (…). Wie een proefschrift schrijft vindt daarin de zin. Wie dokter is vindt de zin in het genezen van mensen. Wie iets grondig en in de diepte onderzoekt vindt daarin een diep soort zin. Er is helemaal geen metafysische zin nodig om voor zin te zorgen.”

Egyptisch en christelijk begraven

In Soedan werd twintig jaar geleden een oude christelijke grafkelder gevonden met gemummificeerde lichamen. Op de binnenwanden van het graf waren koptische teksten aangebracht. Deze teksten zijn nu vertaald en worden binnenkort uitgegeven door het Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten (NINO), schreef Trouw in december.

Bijzonder aan de opschriften is dat ze in het graf waren aangebracht, zoals in oud-Egyptische grafkamers, en niet aan de buitenkant zoals bij latere christelijke graven. De teksten verhalen op magische wijze over Jezus en Maria en hun hemelvaart. In één tekst stuurt Jezus de dood in de vorm van een haan naar zijn moeder. De teksten moesten de overledene begeleiden naar het hiernamaals, legt koptoloog Jacques van der Vliet uit.

Meer christelijke magie

In oktober promoveerde de theoloog G.C. Vreugdenhil aan de Universiteit van Utrecht op een proefschrift over het verjagen van demonen met behulp van psalm 91. Vreugdenhil werkte lange tijd voor de Gereformeerde Zendingsbond in Chili. Hij ontdekte dat veel Chilenen geloven in kwade geesten en het boze oog. Als bescherming tegen de demonische krachten gebruiken ze psalm 91, voorgelezen of eenvoudig opengelegd in de Bijbel, maar ook afgebeeld op schilderijtjes of porseleinen beeldjes in de vorm van een boek, of als amulet om de hals gedragen.

Vreugdenhil verbaasde zich erover dat christenen gebruik maken van zulke magische praktijken. “Heeft dit misschien zijn wortels in de (historische en culturele) context waarin de psalm ontstaan is? Hebben de inhoud en boodschap van de psalm misschien te maken met een magische perceptie van de werkelijkheid in het oude Oosten?” vraagt hij in zijn proefschrift.

In een meer dan vijfhonderd bladzijden tellend cultuurhistorisch en taalkundig onderzoek gaat hij in op die vragen. Hij bespreekt onder meer Joods-Aramese toverschalen uit Irak en Iran, waarin de psalmtekst of een andere bezwering was geschreven. De woorden liepen in een spiraal naar de binnenkant van de schaal, waar een demon stond afgebeeld. De schalen werden hierdoor demonenvallen. Ze werden begraven met de holle kant naar beneden onder drempels of hoeken van huizen, op begraafplaatsen en op andere gevaarlijke plekken. Ook Egyptische afweermiddelen tegen onheil komen ter sprake, zoals scarabeeën, beeldjes van de god Bes of sieraden met het Oog van Horus.

Diverse Mesopotamische goden en demonen passeren de revue. Hij noemt een verhaal over de god Baäl die een machtsstrijd uitvecht met Mot, de god van de dood. Mot wint en Baäl belandt in het dodenrijk, maar de godin Anat zoekt hem daar op en doodt Mot, zodat Baäl weer tot leven kan komen. Veel fascinerends dus, ook voor niet-christenen! Het proefschrift is als boek te koop (ISBN 9789023927464), of te bestellen of te downloaden bij de Utrechtse Universiteitsbibliotheek.

Duister

Psalm 91 noemt verschillende gevaren waartegen de Heer de gelovige beschermt, zoals “de verschrikking van de nacht” en “de pest die rondwaart in het donker”. Maar is de duisternis iets wat we zo veel mogelijk moeten vermijden? In het januarinummer van Opzij wordt gesteld dat het juist goed is om op zoek te gaan naar ‘het duister’. Uit inzicht in je eigen onaangename kanten kun je kracht putten om dingen te verbeteren, zowel in als buiten jezelf.

Lingerie-ontwerpster Marlies Dekkers vertelt in een interview dat ze opgroeide in een sfeer van angst: angst voor de wind die dakpannen eraf kon blazen terwijl er geen geld was voor reparatie, angst voor God van wie niks mocht. Zelf was ze bang dat God haar voor straf geen borsten zou geven omdat ze veel masturbeerde. Op het moment dat ze zich als puber niets meer aantrok van God, raakte ze ook de duivel kwijt en die mystiek miste ze eigenlijk wel. “Als kunstenaar blijf je daarnaar zoeken.”

Geïnspireerd door een boek van Georges Bataille ontwierp ze de blotebillenjurk. Haar ontwerpen zijn niet bedoeld om vrouwen tot lustobject te maken, maar om ze hun eigen seksualiteit te laten ervaren, los van de man. “De vrouw is een prachtig nieuwsgierig wezen. Ik denk dat we veel moeten experimenteren om onszelf en onze verborgen kanten te snappen.”

Extreem en vreemd

“Er is niks mis met het opzoeken van extreme ervaringen,” zei Arita Baaijens in het VPRO-programma O’Hanlons Helden. “Niet omdat je dood wilt, maar omdat je naar het hoogste streeft.” Vijfentwintig jaar geleden gaf zij haar baan in Nederland op om met kamelen door de Sinaï en de Sahara te trekken. Ze legde O’Hanlon uit dat het harde bestaan in de woestijn voor haar betekende dat je voor 200% leeft.

In het ‘duistere’ nummer van Opzij vertelt ze dat de betovering van de woestijn tien jaar geleden ineens weg was. Op zoek naar “een nieuwe bezetenheid” kwam ze terecht bij het Altaigebergte, waar zich volgens de mythen het paradijselijke rijk Shambala of Shangri-La zou bevinden. Zo belandde ze tussen de gelukszoekers, new-agers en sjamanen, bij wie ze zich volstrekt niet thuis voelde. Maar ze liet graag alle vertrouwde oriëntatiepunten en zekerheden los.

Toen een Mongoolse vrouw haar, tijdens het reinigen van de yurt met takjes en gebeden vroeg hoe Nederlanders hun huis zuiveren, verdween Baaijens’ ergernis over al het spirituele gedoe. De gedachte dat muren negativiteit konden vasthouden en dat je dat weer kon wegzuiveren, beviel haar wel. Ze zag dat spiritualiteit in Centraal-Azië niet soft en zweverig was, maar iets van “stoere mannen die jagen, zuipen en vechten, én rituelen uitvoeren als driemaal rond een steenhoop lopen of melk op een bergpas sprenkelen.”

We kunnen moeite hebben met cultuurverschillen en verschillen in wereldbeschouwing, maar ‘vreemd’ staat niet gelijk aan ‘onzin’, is te lezen op de website over haar Altai-expeditie. In Opzij zegt ze: “Willen begrijpen is niet hetzelfde als geloven.” Niet direct je oordeel klaar hebben, maar jezelf openstellen voor andere ideeën kan heel bevrijdend zijn.

Jamu

“Er komt steeds meer een balans tussen moderne en traditionele geneeswijzen” vertelt Madee Westi, een Indonesische kruidengenezer, in het herfstnummer van de Krant van de Aarde. Aan de universiteiten wordt onderzoek gedaan naar jamu (traditionele Indonesische kruidengeneesmiddelen). In veel jamu zit kurkuma, waarvan is aangetoond dat het koortsverlagend kan werken.

Jamu is eigenlijk het domein van vrouwen. Jamumaaksters bereiden hun middelen elke ochtend zelf en verkopen die op de markt. Wie iets mankeert, vertelt dat aan de jamuvrouw. Zij kiest een verse kruidenpasta, lengt die aan met wat water en geeft dat de klant te drinken. Oude vrouwen worden gezien als het betrouwbaarst, omdat zij de meeste ervaring hebben.

Tegenwoordig zijn er in winkels kant en klare jamupoeders te koop, maar die zijn vrijwel alleen om het seksleven van mannen te verbeteren. De traditionele kennis dreigt hierdoor verloren te gaan. Westi denkt dat door de wetenschappelijke interesse de oude kennis behouden kan blijven en professioneler kan worden (want dat je nu maar op de kundigheid van een vrouw moet afgaan… enfin), maar in een mooie foto van kruiden, uitjes, gember, pepertjes en vruchten schrijft het tijdschrift twijfelend: “Is dit de teloorgang van een eeuwenoude traditie?”

Jamu

Jamu uit een toko in Nederland. Links ‘Gekookt Natuurlijk Geneesmiddel Sterk en Gezond’ met onder meer koemis koetjing, andrographis en peperblad, om een afkooksel van te maken. Rechts instant-jamu van kurkuma, citroen, rietsuiker en honing.

Batak-toverboek

In oktober kwam het nieuws dat het Tropenmuseum een groot aantal objecten uit de vaste collectie nu ook aan het publiek presenteert in een online-tentoonstelling bij het Google Cultural Institute. Andere musea, zoals het Rijksmuseum van Oudheden of het Nationaal Museum van Denemarken (waar de Gundestrup Cauldron staat), zijn daar ook te vinden.

Een een van de oudste stukken uit de collectie van het Tropenmuseum is de Grote Pustaha. Dit is een boek waarin de kennis van negen generaties Batakpriesters is neergeschreven. Er staan mythen, rituelen, voorschriften en toverspreuken in. De bladzijden zijn gevouwen als een harmonica en zitten tussen bewerkte houten delen. Het onderste deel staat op vier pootjes en op het bovenste deel is een mythische figuur uitgesneden. Waarschijnlijk stelt die de slang Naga Pahoda voor, heerser van de onderwereld, die de eilanden schiep door de oceaanbodem omhoog te woelen.

Online kun je een indruk krijgen van de bladzijden van het boek, met magisch-mythische tekeningen in zwarte en rode inkt op een ondergrond van geklopte boombast. Jammergenoeg staat niet het hele manuscript online. Maar dit is in elk geval meer dan je in het museum te zien krijgt van de inhoud, want daar ligt het boek gesloten in de vitrine.

Viking-toverstaf

Het British Museum komt ook voor op de lijst van het Google Cultural Institute, met een online-tentoonstelling van een Angelsaksisch scheepsgraf. Niet online staat de Viking-toverstaf waarover de Daily Mail in december schreef. Maar die staf is dan ook niet in het Verenigd Koninkrijk opgegraven, maar in Noorwegen.

De 90 cm lange metalen staf dateert uit de negende eeuw en kwam aan het eind van de negentiende eeuw in het bezit van het British Museum. Het voorwerp werd gevonden naast het skelet van een vrouw. Het heeft aan de ene kant een handvat met knoppen aan weerszijden, en aan de andere kant een omgebogen punt. Er werd lang gedacht dat het een grote vishaak was; later dacht men aan een braadspit, maar na bestudering van vergelijkbare objecten is men nu tot de conclusie gekomen dat het om een toverstaf gaat.

De staf werd waarschijnlijk gebruikt bij het beoefenen van seithr, zegt curator Sue Branning. Vooral vrouwen hielden zich bezig met deze vikingmagie. Vrouwen van wie men dacht dat ze magische krachten hadden, werden gerespecteerd maar ook gevreesd. De punt van de toverstaf is bij de begrafenis van de vrouw omgebogen, om de toverkracht te neutraliseren en te voorkomen dat de dode vanuit haar graf nog zou toveren.

Heilig landschap

Het ombuigen van voorwerpen kwam ook ter sprake in de tweede aflevering van Sacred Wonders of Britain, een documentaireserie van de BBC, gepresenteerd door Neil Oliver die in Coast zo pakkend weet te vertellen over diverse tragische rampen waardoor Britse kustplaatsen in het verleden zijn getroffen.

Bij Llyn Cerig Bach in Wales bijvoorbeeld is een dubbelgevouwen zwaard uit de Keltische ijzertijd gevonden. Oliver vertelde dat met het ombuigen of dubbelvouwen het voorwerp als het ware werd doodgemaakt, waardoor het de wereld van geesten en goden kon binnengaan. Ook op het vasteland van Europa zijn dergelijke omgebogen zwaarden gevonden, waarvan wordt aangenomen dat ze zijn geofferd.

De eerste twee afleveringen van de serie (de derde is op het moment van schrijven nog niet uitgezonden) zijn bijzonder boeiend en het is te hopen dat ze nog vaak te zien zullen zijn. Alle interessante weetjes uit mijn aantekeningen hier vermelden, zou te veel worden. Ik beperk me tot enkele hoogtepunten zoals Bath (2e aflevering), waar de heilige bron al vroeg een cultusplaats was. Toen de Romeinen kwamen, bouwden die er een tempel waarin hun eigen goden werden gecombineerd met Keltische goden zoals de drie moedergodinnen.

In het heilige bronwater werden stukjes metaal gegooid, zoals mensen ook nu nog overal ter wereld muntjes in fonteinen gooien. In de oudheid bevatten de metalen plaatjes gebeden tot de goden. In Bath richtte men zich met name tot Sulis-Minerva. Er zijn loden plaatjes gevonden (dubbelgevouwen, zodat alleen de godin het kon lezen) met verzoeken om misdadigers te straffen, door die bijvoorbeeld te veranderen in vloeistof, of impotent te maken en te laten doodbloeden.

Grotten en mijnen

In de eerste aflevering ging het over de Creswell Crags in Nottinghamshire. Aan het einde van de ijstijd, toen Brittannië nog vast zat aan het continent, was hier de noordgrens van het bewoonbare gebied. Jagers-verzamelaars woonden er aan de ene kant van een kloof in grotten die uitkeken op het zuiden. Aan de andere kant waren ook grotten, maar die waren niet in gebruik als woonruimte. In één van de grotten aan die kant, de grot die door de Victorianen Churchhole Cave is genoemd, werden rituelen voor de jacht werden gehouden. Dit was in de Oude Steentijd.

De grot wordt in het programma omschreven als een plaats waar deze en de andere wereld elkaar raken. Op de wanden van de grot zijn dieren afgebeeld. Het magische zat hem niet zozeer in de afbeelding zelf, maar in het maken van de afbeelding. Het achterliggende idee kan zijn geweest dat de mensen op die manier de dieren teruggaven die ze door de jacht hadden weggenomen.

Uit de Nieuwe Steentijd dateren de vuursteenmijnen van Grimes Graves in Norfolk. Een vuurstenen mes was het Zwitserse zakmes van die tijd. Het lag in die omgeving niet voor de hand om twaalf meter onder de grond naar vuursteen te zoeken, want die was ook aan de oppervlakte te vinden. De mijnen zullen dus een bijzondere betekenis hebben gehad. Vroeg-agrarische gemeenschappen zoals deze hadden vaak initiatieriten. Als je uit de mijnen naar buiten komt, maakt het grote verschil in temperatuur en licht dat je het ervaart als een wedergeboorte.

~ met dank aan iedereen die me nieuws toestuurde of me ergens op attendeerde! ~

Geplaatst in Nieuws | Getagged , , , , , , , , , | 1 reactie