Review: So Potent Art

So Potent Art: The Magic of Shakespeare
Emily Carding
Foreword by Caitlín Matthews
Llewellyn, 2021. ISBN 978 0 7387 5679 0 (paperback) 348 pag. US $ 24.99

Mention Shakespeare and witches, and people will immediately think of Macbeth and the three Weird Sisters: “Double, double toil and trouble; Fire burn, and cauldron bubble!” Even if one doesn’t consider the cauldron as “the Witch’s tool par excellence”, the influence of Shakespeare on Wiccan ideas of witchcraft is, I believe, undeniable. How often aren’t we told that the gruesome ingredients the Weird Sisters throw into their bubbling cauldron aren’t the horrors they seem to be, but are really plants, called by their folk names. ‘Eye of newt’ is mustard seed, etc. Which of course is frequently used to argue that witches never have been the evil creatures of fairy tales, but mostly friendly herbalists instead, who were unfairly misrepresented by the patriarchy in order to suppress lay healers and common folk wisdom. It’s obvious that Shakespeare knew about plants and their uses and folklore.

Still, I’ve never been completely convinced by this particular interpretation of the witches’ brew in Macbeth, that can be found in So Potent Art as well. I imagine the play was written to entertain, not to secretly teach plant lore or a history of witchcraft. But I agree with another consideration Carding brings up: that the Weird Sisters of Macbeth aren’t exactly what we tend to think of as witches, i.e. human practitioners of some form of witchcraft. They are spiritual beings more akin to fairies. They can be seen as the ancient goddesses of Fate, who not so much incite Macbeth to evil deeds, but rather reveal the evil that is already present in him. It’s even possible to interpret them as representatives or embodiments of the three aspects of the goddess Hecate, who Carding, in line with many Renaissance thinkers, identifies with the World Soul. At the same time, they are stage witches: roles written to depict what people would ‘recognize’ as witches at the time. So far regarding the witchcraft in Macbeth. The magical elements of The Tempest and A Midsummer Night’s Dream are equally well known. But there is much more magic and occult wisdom to be found, for instance in The Winter’s Tale and in the sonnets.

This book however does more than identify and comment on the traces of Renaissance hermetic philosophy and folk traditions in Shakespeare’s plays and poems. Emily Carding is a professional actor and theatre-maker specialized in Shakespeare, but also a writer on esoteric subjects, a creator of tarot decks, and an Alexandrian initiate. So Potent Art provides a concise magical course, drawing upon words of the Bard. It shows how a reading of Shakespeare can offer magical students ways to actively work within a Hermetic philosophical framework with concepts like the four elements, astrology, alchemy, or the Cabalistic Tree of Life, as well as develop an understanding of and relation with nature spirits and the goddess Hecate, by exploring Shakespeare’s writings. It also works the other way round, showing lovers of literature how ideas from contemporary and earlier esotericism can elucidate meanings and deeper meanings in Shakespeare, bringing the texts and the characters to life through magical exercises and experiences. A process of mutual shedding light on between an enchanted worldview and the texts of Shakespeare is set in motion, resulting in an ever increasing illumination, or comprehension which is not just intellectual, but spiritual and emotional as well. It is very stimulating and inspiring. In me it evoked a strong but not very realistic desire to instantly read the complete works of Shakespeare both in English (with explanatory notes) and in translation, to view as many different performances on dvd as I could find, and most of all: to set up an amateur theatre group!

There is of course a definite link between Wicca and theatre, since Gerald Gardner first came into contact with British witches through the Rosicrucian theatre group of the Crotona Fellowship. And there can be absolutely no doubt of the transforming power of theatrical imagination. Recently, acting has been shown to literally change one’s mind, or sense of self. So by assuming god positions, enacting mythological stories, and ‘Drawing Down the Moon’, magicians and witches are not just carrying out formal ritual gestures and speaking words that aren’t their own, but are really transforming themselves. If we follow the common reception of Aristotle’s ideas on theatre, the effect on others can be equally powerful. According to this view, a well written and performed tragedy provokes  catharsis, a psychological purgation or purification in the spectators. An interesting side note and food for thought is Carding’s observation that actors without a magical background have less difficulty acquainting themselves with the magical approach, than magicians without a theatrical background have with things like rehearsing and memorizing lines.

Although I’ve read the book as quickly as I could now in order to write a review, it deserves to be read at a much slower pace. So Potent Art is divided in twelve chapters, which makes it perfect for a one year study course. There are ritual / dramatic exercises, using Shakespeare as a guide. For beginners and non-anglophone witches this book might be a bit of a challenge, but especially with the help of additional books I reckon it can be a most rewarding teacher. So Potent Art ends with the text of Hekate: Genesis as an example of ritual theatre. Hekate: Genesis was performed at the Hekate Symposium 2013 in Glastonbury and is an enactment of the separation of divine Light from the primal Source, and her subsequent descent into matter to become the Soul of Nature. The piece was created by a creative ‘cut and paste’ technique using phrases from Shakespeare’s works. Carding encourages the readers to search for useful passages themselves online, and to compose their own magical Shakespearean rituals.

Neighbourhood friend approving of So Potent Art

Geplaatst in Boeken, English articles, Recensies | Getagged , , , , , , | Reacties uitgeschakeld voor Review: So Potent Art

Water Witchin’, Magic Wands & Telekinesis

Water-Witchin’ was at one time a part of regular country life when other means of finding water underground in order to dig a well weren’t available.

Many of us may have fond remembrances of watching someone perform this noble and ‘respectable‘ form of divination when we were young, or at least have heard older relatives tell the tale. In most of the in-person stories I have been lucky enough to hear, it was typically a man who seemed to have been taught by another male relative. Typically, it seems to be something passed from father to son, and uncle to nephew.

I am sure some women performed this too though. I remember seeing photographs of Sybil Leek performing this in competition with modern equipment, in her best-selling book The Complete Art of Witchcraft.

Typically, oral traditions of water-witchin’ state that you must either have received a passed-down ‘Divining Rod’ or you must go out and cut a fresh one, from preferably a fruit-producing tree. In my own area of Pennsylvania, the most common tree that I have personally heard referenced was a rod cut from a Peach Tree. Sometimes lore would say the branch must be from a virgin branch of the tree that has never produced fruit, and some do not specify.

Even though locally I had been told a virgin rod from a Peach tree, in other locations, you may also hear of using a Hazel rod. If you review this practice in the old school grimoires of occult magic from a few hundred years back, you’ll notice Hazel rods, or even ones from an Elder tree seem to be quite common!

The particular design and shape of it was told to be one that is shaped like a “Y” so that you can hold the “V” part of the stick in each hand with both thumbs pointing outward. This means, while holding, the left thumb is pointed to the left and the right thumb is pointed to the right.

You would proceed to walk with the divining rod, holding it parallel to the ground until either you felt the rod vibrate or that it would point up or down. (The “I” part of it may go down or up – or just vibrate… It depends on how you were taught to do this or how your own special talents develop.)

  1. F. Thistleton Dyer in his classical text The Folklore of Plants (my own 1894 copy of the book pictured here) has a curious little reference to this when they had written:

“Some sorcerers do boast they have a rod,
Gather’d with vows and sacrifice,
And, borne aloft, will strangely nod
The hidden treasure where it lies.”

Diving Rods such as this have been used throughout history. In our modern times they have been used to find more than just an underground spring or water; they have been used to find things such as ‘ley lines(that run North to South – lines of power and power flow of the earth’s magnetism), buried treasure or anything at all. I have even heard a few folks say that you can use them to find graves of people long deceased!

Cutting wands or rods for a variety of purposes; whether for divinatory purposes or for commanding spiritual intelligences and elementals, seems to be a common theme throughout our known history and practice of magic.

“Blasting Rod & Cauldron Pot”…

A number of the old-time grimoires (grammars, or ‘manuals of magic’) discuss cutting various types of trees to use in practices such as commanding, directing and controlling spirits through conjuration and exorcism.

One particular wand that is quite curious and has an awe-inspiring reputation is known as the “blasting rod”. This wand was cut from the Blackthorn tree and was used in ritual magic and summoning of base spiritual-intelligences in order for them to obey the instructions of the exorcist or sorcerer who has summoned these beings to the edge of their protective magical circle in order to do their bidding. The blasting rod, in this particular instance, is used to give a sort of “magical threat” to the spirit to obey the requests and demands of the Exorcist.

Another type of rod that a few legendary grimoires, such as the famed The Red Dragon, require is that the magician cuts a virgin hazel wand on a particular day of the week for the purposes of chastising a thief that has stolen your property or an enemy, so that they will feel the blows of the rod when you strike the altar in their name. This is a form of sympathetic magic.

It wasn’t just in grimoires such as The Red Dragon, I have also come across very similar practices in other grimoires or black books of magic, such as the ever amazing The Black Books of Elverum.

 

Photo of the grimoire known as The Red Dragon can be found here below. This is the Teitan Press edition:

“The Red Dragon”

In various forms of Necromancy, various wands of these sorts are used when summoning the spirits of the departed in order for their attention to be attracted. These rites typically seem to call for wood made of willow or any other wood that is of a more watery nature.

In our coven, when we perform the High Ceremonial Dumb Supper at the time of the Hallowmas Sabbat, which is a form of Necromancy, the High Priestess uses the willow wand of necromancy for 13 nights to summon our kith and kin that we wish to silently ‘sup with during this complex ceremony.

During the High Ceremonial Dumb Supper, this wand makes an appearance once again – being used in the evocations for the kith and kin to attend as the names of power are called and the gates opened for them to enter in. Certain incenses are also used so they may enter this world of form more easily.

Another form of wand is also used by the High Priestess in this Hallowmas Ceremonial – that is her Coven Broom. As she travels around the circle Widdershins in order to instruct the deceased kith and kin where to sit and enjoy their meal, she takes up her coven broom and as she speaks the name of the individuals, she raps the handle end on the floor as part of the instructions so the spirits know where the ‘sup their dinner with their living hosts.

Various types of wood have been used throughout history to make all sorts of magical wands. I personally own a small assortment of wands and rods: some were gifts, some were handmade by me for various purposes and magical reasons. They all have their own purpose to them.

Pictured here on a Wiccan altar at the Wolfa Coven, you can see a magical wand prominently displayed that is appropriate to use in Wiccan rites. This is a wand I had cut and did the work on to make:

For those that wish to cut their own wands and make one, I will give you a couple simple instructions… In regards to what you put on the wand or how you must prepare it, I can’t go into those details here. You should follow your own particular magical tradition’s directions for how to prepare the wand for magical operations.

Most Wiccan or magical traditions either ascribe wands to either being aligned with the element of fire or the element of air. If your tradition ascribes it to the element of fire, go out and search for a suitable tree branch on a Monday. If your tradition or teachings ascribe the wand to air, go out and search for the branch on a Tuesday.

After you have located the branch, remember where it is at, as you will not be cutting it that day. The following day, you will cut the branch on Tuesday (if your tradition ascribes it to fire, in a Mars hour) or on Wednesday (if your tradition ascribes it to air, in a Mercury hour). Other days and planetary hours of the week might be important as well depending on the use of the wand and the tradition.

Why go to all that trouble to figure out the right time to cut it? Well, how important is your magic or witchcraft to you? As I have told my students throughout the years, it is not always “what” you do, but “how” you do it that makes all the difference. Little or lazy effort produces little to no results.

After the wand has been cut, it should lay out flat to dry for a while before you do any work on it… If you don’t lay it flat, as it dries it will begin to bow. If you work on it too soon and peel the bark off before it is dry, the wood will crack as it begins drying.

Your tradition will also most likely have specific sigils or symbols they may hold dear that you are to put on the wand. You should follow these directions too if they exist in your tradition.

This particular magical wand pictured below is one that took quite a bit of work. It was made to certain specific exact measurements – every detail being carefully measured out. The wood was split in half for the entire length of it and an iron rod placed in the center of the wood with another metal rod connecting to the iron one and coming out and wrapped around the handle. This magical wand has a peculiar effect. Without any effort, it produces quite a “cool” breeze-feeling on the body of another person it is pointed at – being able to easily feel the magnetism coming out of it. It is certainly one of my absolute favorite wands to use:

Let’s now think about divining rods of today…

Many folks that have come into the spiritual consumerism of the modern day have many options of shiny tools and gadgets they can buy. This isn’t a bad thing at all – except when it comes to the folks who like to do bouts of “spiritual tourism” through every esoteric practice they can find, not caring what culture they are appropriating from, nor whom they hurt in the process.

One particular item that has come out of the metaphysical shops and still seems to be popular today has been metal ‘Dowsing Rods‘. They are typically thicker pieces of metal bent into the shape of an “L” and sold as a pair. For an extra fee, I have also seen pairs of these rods that have wooden handles on the small part of the “L”, or some crystal-encrusted elaborate design.

One of these rods is held in each hand. As you slowly walk with them, when it senses what you are looking for, the rods will either open further or cross themselves. Let’s give some examples of their modern day uses.

Late into the night a number of years ago, a friend of mine had grabbed a pair of simple dowsing rods that she had made from two old metal clothing hangers and had bent them in the appropriate “L” shape.

The first experiment we did was that she went into the kitchen and she asked me to draw a small magical circle anywhere in the house and she would come find it with the rods.

So I picked out a particular spot, drew a magical circle with my hands and my iron-clad will. I then walked out of the circle and found a place to sit down.

I yelled over to let her know I was finished. She came out of the kitchen and walked slowly through the entire space. Literally, at the exact spot I drew that magical circle with nothing but my hand and my mind, the rods opened up in order to avoid penetrating the circle as if someone pushed them wide open in order to stop them. It was fascinating to see with clear eyes and mind how a magical operation performed in the mind and projected by your will through your own body can leave such an imprint on a particular area so as to alter the effects of another item as it enters the aura of that space – in this instance, the metal dowsing rods.

We repeated this exercise. I drew another magical circle into the Astral Light of that space in a different spot of the room with the exact same results being produced: she being able to come in, and the rods opening, at the exact spot the circle was drawn.

So we concluded, beyond a shadow of a doubt in our own minds, and with another witch present to observe as a witness, that this spontaneous activity is legit, providing two things are available:

  1. That the person doing the divining is patient and psychic enough to possibly pick up on small impressions left in the astral light, and/or…
  2. The person drawing the circle is able to physically manifest magical powers and impregnate an object or a defined space with it.

Now, the next experiment was shifted to another one of the Occult Sciences, that of telekinesis

One witch was to hold the rods while the other witch stood on the other side of the room and with nothing but the powers of your own mind’s will power, force the rods to move by will.

I was up first to do the moving… She stood across the room and I stood on the opposite end.

This was the first time I had tried doing something like this, so I wasn’t 100% sure what to expect or how to proceed, but I didn’t need directions, just had to go with what I could figure out and see if it would work. So I decided that I would start by concentrating on just one of the rods, because I didn’t know if I could focus on them both at the same time.

I focused on the one that was on my right, but in her left hand, and sure enough, after about 10 seconds of focus, the rod began to bounce and opened up completely back on her arm.

Next I focused on the one on my left that was in her right hand. The same thing occurred.

We tried this again, same thing happened.

Now on this third attempt, I decided I would try this with both at the same time.

It took me a little extra time to get both rods firm in my mind, and I projected power from my body to the tips of the rods pointing toward me. Sure enough, both rods began to bounce and they proceeded to bounce their way back toward her arms. The experiments were a complete success!

A couple weeks later, it was a cold December night and I was sitting by candlelight at the table with various witches of mixed paths and focusing good intentions to other people in need of good thoughts, healing wishes and prayers.

The witch who owned the home had a set of small metal dowsing rods that she purchased from a metaphysical store and she handed them to another male witch who was also at the table to use in order to check the energy of the workings being done. (I don’t know why this was necessary, but whatever floats your boat!) I must admit that I found them a tempting distraction from what we were doing… So I decided that I would “play around” with the rods and see if he could notice.

So I started moving the rods on purpose, in secret, with only my mind and without anyone’s knowledge around the table. Soon I heard, “Wow, there must have been a lot of energy moving at those few requests because these things have been going crazy!”

I chuckled and said, “Yes, indeed. I bet you on the next one they won’t move at all.” 

“Why do you say that?” he said.

“I just have a feeling…”

So sure enough, didn’t move at all.

I did this a couple more times – moving to the left, then to right, etc., each time, ‘predicting’ what would happen beforehand.

After this, he had said he wanted to know why they were so erratic. I said I knew why but would tell him later so that we could finish the working. Well, that comment stopped us in our tracks because by now, everyone was getting so curious on what the heck was going on.

So I came clean and said I was moving them for fun. So we got a big chuckle, and then we decided we would put the dowsing rods down. Good thing indeed, because I was more interested in playing with them than the petitions I should have been focusing on for those in need!

That’s another reason why I think spending the time to collect a practical, working set of tools without all the other fancy-pants bobbles is much better than owning three of everything in terms of occult supplies. Too many shiny things can be a distraction from doing the real work. Just like those that do “spiritual tourism” through every form of magic-d’jour they find, always chasing the tail of the dragon, because they have gone into every pursuit with a half-measure and no strong commitment.

Have any of you had any experience or stories about divining rods, magic wands or telekinesis? If so we would love to hear about it in the comments below!

Blessed Be!

By Thorn Nightwind, Wolfa Coven – Pennsylvania, USA

Geplaatst in English articles | Getagged , , , , | Reacties uitgeschakeld voor Water Witchin’, Magic Wands & Telekinesis

De verstraksing van tijd

We kunnen niet anders dan een moment in de tijd gebruiken om te noteren hoe het nu is. Daarnet dus. Of, in het geval van dit stukje tekst, een paar weken geleden alweer, want ik schrijf nou over daarnet en je leest het straks, wat je ervaart als nu. Nou. Terwijl tegen deze tijd waarschijnlijk alles weer anders is. Vanwege de corona, natuurlijk. Is tijd een probleem geworden?

WACHTEN OP DE PERSCO

Lange tijd konden we voort met het concept tijd. Een oceaan, die eindigt aan de kust, nietwaar? We beleefden lange halen, grote lijnen tijd tijdens de lockdowns.
Wie in de zorg of het onderwijs werkte rekte de dagen uit tot er misschien wel twee en een halve dienst in paste. Wie thuis werkte zag de dagen zich uitstrekken en ruimte geven om, och, ook nog maar even samen te lunchen voor de volgende Zoomvergadering en dan iets eerder te stoppen om ook nog even van de tuin te genieten, nog maar weer eens een rondje met de hond te doen of met die kleine op schoot te zitten. Wereldwijd was er tijd, mijn agenda was leeg, afgezien van wat standaarddingen die allemaal per computer konden.
Maar afspraken maken vond ik lastig. “Eerst maar even afwachten wat er op de persconferentie wordt bekend gemaakt”, maakte dat veel plannen op de lange baan werden geschoven. Geen knopen doorhakken. Wachten. Omdat het misschien wel beter en gemakkelijker zou worden, alles. Ja, er was wel tijd, maar of het nou slim was om hem te gebruiken op dit moment, neuhhh, waarschijnlijk niet. Dat krijg je natuurlijk als er veel tijd is, dan word je er slordig mee, dan verspil je ‘m makkelijk, is toch genoeg van. Nu een uurtje gemist? Nou, dan halen we dat straks misschien wel weer in. Straks. Als alles weer gewoon is. Dan.

NEE, IK KAN OOK NIET

Maar begin juni sloeg de klok opeens van je bimbam. Klaar met die lockdown. Allemaal weer normaal doen. Hup, de auto in, de fiets op, en naar kantoor, naar school, naar de winkel zonder mondkapje! En op anderhalve meter hè, geen flauwekul daar in die nachtclub, disco, kroeg, museum, concertzaal.

Binnen een etmaal vulde mijn agenda zich kolkend met afspraken. Drie op een dag. Vier! En ’s avonds ook nog twee. Online, Zoom, soms wist ik het niet meer. Moest ik nou achter m’n computer zitten om 13.30? Of moest ik een lunch klaarzetten? De tijd vernauwde zich razendsnel want ik bleek niet de enige met een klotsende agenda: “Ja, leuk om weer even wat af te spreken. Kun jij over eh… twee maanden? Nee. Ik ook niet. Sorry. Zit allemaal vol.” De wanhopige inhaalslag van tijd brak uit als een etterende wond. Uurtje tussendoor? Vol. Middag voor het huishouden? Weggestreept. Alle achterstallige sociale gebeurtenissen, alle werkafspraken die al zo lang waren uitgesteld moesten worden ingepland. Wat, ingepland? Ingepropt zul je bedoelen! Alles dat door was geschoven naar straks moest opeens nou. Terwijl we toch eigenlijk wel weten dat verloren tijd gewoon weg is, dat kun je niet inhalen, hoe druk je je week ook maakt met al die dingen die je gemist hebt.

TUINPAD VAN JE VADER

Iemand tekende ooit eens voor me uit hoe tijd niet lineair is. Het is geen streep die van ’s ochtends tot ’s avonds loopt, of van het jaar 0 naar het jaar 2060 of zoiets. Het is ook geen oceaan die eindigt aan de kust trouwens. Tijd is een spiraal, kon je op die tekening zien. We zijn er ooit, misschien wel ver voor het jaar 0, ingewandeld vanuit het universum, welgemoed en met flinke pas, aan de buitenrand van die spiraal. Daar waren de dagen lang en de jaren duurden een eeuwigheid en de eeuwen, tja, die hielden gevoelsmatig nooit op. Dat ging maar door. De zon kwam op en ging onder en de mensen zochten hun voedsel en ze hadden seks en ze zagen hun kinderen groot worden. Het tuinpad van hun vader stond vol met hoge bomen en het ging nooit voorbij.
Maar hoe verder wij als mensheid wandelden op ons tijdpad, hoe kleiner de cirkels werden die we doorliepen. De jaren voelden aan als korter, de eeuwen waren voorbij in een poep en een zucht en de uitvindingen maakten dat we ons nauwelijks meer konden herinneren hoe de wereld er drie jaar geleden, een eeuwigheid, uit had gezien.
Steeds dichter heeft de tijd zich vernauwd, met elke stap die we zetten in de richting van het centrum van de spiraal, dat ene punt waarin alles samen zal vallen in een enkel moment omdat de tijd op is. En dat voelen we, oh zeker, als beknellend. “Het is alweer nieuwjaar”, verzuchten we tegen elkaar. “Jeetje wat vliegt de tijd toch.” En ook: “Wat ben jij toch groot geworden, ik kan me je nog herinneren van toen je nog zo was, gisteren denk ik”, en we geven de maat van een stevige goudvis aan met onze handen. Tijd gaat steeds sneller naarmate de cirkels zich verdichten en ons leven wordt vernauwd tot enkele minuten voor onszelf, niet meer dan dat, en door. Door. Alles gaat snel. Het is al laat. Tijd dringt.

We stellen nu dingen uit, niet omdat we tijd zat hebben, maar omdat we prio’s moeten stellen. Sorry, nu echt geen tijd voor zus, ik moet nu absoluut eerst zo. Dan moet dat maar wachten, want gaat echt niet, lukt niet, geen tijd, sorry! Straks dan maar, want nu geen tijd.

De Verstraksing van de samenleving is, lijkt mij, behoorlijk op z’n hoogtepunt nu de vernauwing van de tijdspiraal samenvalt met het einde van de lockdown waarop alles moet worden ingehaald en prio’s maken dat we straks ook nog hartstikke vol zitten.

NOU DAN

Adem in. Adem uit. Herhaal.
Is het wel waar?
Is tijd een spiraal die zich heeft vernauwd? Heb je straks meer tijd dan nu als je het nu allemaal direct opmaakt?
Kun je uit die tijdspiraal stappen en de frisse buitenlucht inademen? Nu?
Ik wil pleiten tegen verstraksing. Ik sta radicaal op voor de vernoubaarheid van de tijd.
Niet straks, maar nou, die borrel, die boswandeling, die vrijpartij, nou. Straks kan er een nieuwe lockdown zijn. En als die nou al is, hebben we nog meer reden om ons te richten op wat er nou kan. Straks zien we wel weer. Alleen heb ik eerst nog een afspraak. Sorry.

Yoeke is nou magisch schrijfcoach en interheksueel met wortels in de Reclaimingtraditie.
Meer van haar: www.yoekenagel.nl

Geplaatst in Columns | Getagged , , , , | 2 reacties

Volle maan van de Speer

Thema: Bouw aan je zelfvertrouwen.

Indiaans Sjamanisme: Zij die heelt.

Afgelopen zaterdag was het eindelijk zover: we mogen de mondkapjes af! Niet dat ik ze nou vaak gedragen heb. Ik heb zoveel mogelijk de plekken vermeden waar ze gedragen moesten worden. Als brildragend mens had ik er zo’n hekel aan! En het idee dat het geen ruk uitmaakt of je ze wel of niet op hebt deed daar ook geen goed aan. Vanochtend in de sportschool mochten we ook weer gewoon naar binnen zonder mondkapje. Toch zijn er mensen die ze nog dragen, zijn dat nu dan de nieuwe ‘wappies’ of zijn dat de verstandige mensen? Grappig hoe deze beleving opeens om kan draaien 🙂

Ik ben benieuwd of ik mijn ‘mondluier’ in kan lijsten of dat ik ‘m ‘stand-by’ moet houden. Al met al is het fijn om mensen weer te kunnen zien glimlachen 🙂

Ook het festivalgebeuren mag weer opstarten. Nu maar hopen dat daar geen ‘stop’ op komt. Want Nederland is toch wel een festivalland geworden de afgelopen jaren. Veel mensen verdienen daar hun boterham aan en dat heeft een flinke deuk opgelopen.

Voor mij is het een welkom ‘rustjaar’ geweest. Niet omdat we bijna niets gedaan hebben, maar omdat we onze tijd heel hard nodig hadden. De mantelzorg voor mijn vader en moeder en nu, na het overlijden van mijn vader, alleen voor mijn moeder. De verbouwing van ons huis, die nog steeds niet klaar is 🙁 Het vraagt nog steeds veel van onze aandacht en tijd. Nog een jaartje ‘rust’ had ik geen probleem gevonden. En onze leeftijd begint misschien ook wel mee te spelen (60 en 67 jaar). Lekker een beetje klooien in en om het huis, wat wandelen, vroeg sporten, werken en gezellige weekenden… eigenlijk bevalt dat ons wel. Het weer in gaan pakken van onze festivalspullen is geen kleine geit, het is een behoorlijke geit! En het weer (te heet of te nat) werkt de laatste jaren ook niet mee. Maar zolang er bomen op de festivallocatie zijn, is het voor ons te doen. Laten we vooral lief zijn voor de bomen, we hebben ze de komende jaren zó hard nodig!

Volle maan van de Speer – 03-08-2020

Het is maandag 3 augustus. Als er geen coronagedoe was geweest hadden we nu zitten bijkomen van een weekend Castlefest. Dan hadden we de spullen weer opgeruimd, de tenten in de opslag, de kostuums in de was, de schminkspullen weer op hun plek en bekaf geweest. Nu hebben we een heel relaxed weekend achter de rug. Op zaterdag geBBQd met onze goede vriend waar we de opslag van mogen gebruiken en samen met hem ons ‘wickermoment’ gevierd. En zondags naar een van de groentjes, ook weer geBBQd. Het is dus heet en droog! En diep in mijn hart zó blij dat ik niet het hele weekend geschminkt in kostuum heb hoeven te werken. Ik vier mijn sabbatical maar en zie wel wanneer we weer los mogen gaan.

Onze wicker, een kokosnoot-aapje met een tros bananen, troffen we aan bij de Hanos. Hij stond in het restaurant en was gelukkig te koop. Het was een spaarpot, dus onze dankzeggingen en wensen konden we mooi posten in z’n buikje. Natuurlijk heb ik de visitekaartjes van Greenthingz en mijn coachingspraktijk erin gedaan en een briefje met mijn dankzegging over hoe het leven zich aan mij ontvouwt. En de wens naar verbinding geuit. Wat mijn man en onze vriend gepost hebben, is geheim, dat weet ik ook niet. De volgende dag hebben we gekeken wat er over was van ons offer. Een klein brilletje, van het aapje, en drie grote schroeven. Wat mooi! Dat ik het komende jaar mag zien dat er verbinding is… en dat driemaal 🙂 Voor elk van ons. Symboliek, wat hou ik daarvan, het leert me om nog meer de verbinding te zien.

In het kader van verbinding heb ik ook mijn eerste gesprek gehad met een vrouw van de ‘Orde van de weefsters’. Een paar manen geleden kreeg ik het woord ‘weefster’. En dat bleek een van de rangen van Vita Feminea Textura te zijn 🙂 Dus gelijk contact gezocht met deze groep vrouwen en wat spreekt mij dit aan!! Ik ben nu bezig met het vervolgtraject en hoop daar de verbinding te vinden die ik zoek, dicht bij huis!

Wat een mooie aanloop naar deze volle maan. Er gebeurt zoveel op dit moment, bij mij en in de hele wereld. Als je niet naar buiten kan… ga je naar binnen. Veel mensen keren zich naar binnen. Duidelijk wordt dat je geluk niet zit in het je richten op de buitenwereld maar dat je geluk meer zit in je richten op je eigen binnenwereld. We zijn zo gewend om onszelf te overschreeuwen, met druk doen, herrie, feesten, hebbedingen, blablabla… we mogen stil worden. De wereld is echt stukken stiller geworden. En in stilte kan je naar binnen en daar dan die broodnodige verbinding aangaan. Ik geniet van de stilte, de mooie ontmoetingen met vrienden. Niet op drukke festivals, maar thuis om de tafel of samen mooie natuur ontdekken in ons prachtige land. Ik hoop dat we deze stilte vast weten te houden. In mijn Modron-maanagenda begint de tekst bij deze maan met de volgende zin: ”Als je je overprikkeld voelt, dan is er maar één ding belangrijk op je pad: richt je op je innerlijke rust. De tiende maan van het natuurlijk jaar helpt je hierbij”. En zo fijn dat je omgeving je er dit jaar bij helpt! Er gebeurt niets, dus je hoeft niet bang te zijn iets te missen… er is niets te missen! Wat geeft dat een rust, je kan met een gerust hart naar binnen keren om daar je innerlijke rust te ervaren 🙂 En wat was de wereld overprikkeld!!!

Vandaag, 3 augustus, heeft het gehoosd!! Een gigantisch regenfront is over ons land getrokken en bij ons in Zwolle is het flink los gegaan. 15 millimeter regen in korte tijd, wat een verademing! En dan is het gelukkig weer droog in de loop van de avond. Het wordt weer helder en de maan komt op. Mijn schoenen aan en mijn staf mee. De maan is nog niet te zien als ik de deur uitstap. Het is al flink schemerig en ik kan nog net een foto maken van de plas, de weerspiegeling van de lucht maakt dat ik nog net genoeg licht heb. Wat woon ik hier toch mooi. Binnen een half uur loop ik het bos in. Zo ook vandaag. Geen mens op de been en in de tuinen is het stil, alles is nog nat. Het water in de sloten staat hoog en de waterlelies staan in volle bloei. De ganzen zijn stil, geen nestplaats of jongen meer te verdedigen, wat een rust! Af en toe scheert er een vleermuis over het water. Wel moet ik heel goed oppassen waar ik mijn voeten neerzet… slakken! Volgens mij heb ik er niet een geplet op mijn wandeling. Zij zorgen voor de focus en laten het tempo zakken 🙂

Als ik over de brug naar het buitengebied ben gegaan en naar de driesprong loop, zit daar een poes in het schijnsel van de straatlantaarn. Ze loopt niet weg, dus ik roep ”Kroelie!” en jawel, ze valt om 🙂 Mijn ‘epileptische’ katje (omdat ze steeds omvalt als ze mij ziet) heb ik nog nooit zover van huis getroffen. Ze laat zich met graagte aaien en het liefst over haar buikje, vandaar dat ze alvast gaat liggen 🙂 Ze loopt daarna een stukje met me mee, maar haakt na zo’n 50 meter af. Mijn weg voert natuurlijk naar Uriël, mijn kleine boomvriend. Hij is er nog steeds maar ziet er wat miezerig uit. Eén takje, van de zeven, is kaal en zijn blaadjes zijn klein. Het is natuurlijk heftig weer en waarschijnlijk heeft hij geen flink wortelstelsel. Weliswaar staat hij aan het water, maar dat zegt niet alles. Toch krijg ik een mooi woord van ‘m. Als ik zijn stammetje omvat, boven zijn plastic wokkel, krijg ik ‘voltreffer’. Ik moet aan voetballen denken… nee, daar zal ik het waarschijnlijk niet moeten zoeken. Ik herhaal het een paar keer hardop om het te onthouden, voltreffer… mooi woord.

Ik loop het schelpenpad dit keer, niet het stille graspad. Op het pad in het maanlicht, dat vanavond heel erg fel is, neem ik de Artemis-houding aan. Met een voet naar achter en mijn staf in mijn hand om haar weg te werpen, de houding van de speerwerper. Zo blijf ik een tijdje staan en het woord valt nu op z’n plaats, voltreffer! Ik denk terug aan mijn wens naar verbinding in mijn eigen buurt. Een wens die ik al een aantal jaren koester. Ik richt mij op de volle maan en werp mijn ‘speer’, met mijn wens naar verbinding. Dat het een voltreffer mag zijn, mijn eerste stappen naar de ‘orde van de weefsters’, de vrouwelijke loge van de vrijmetselarij.

Als ik op ‘voltreffer’ google dan kom ik niet verder dan ‘succes’, ‘rake klap’ of ‘voorwerp dat doel treft’, in ieder geval is het doelgericht… mooi zo met deze maan. Ik zal er een kaartje op trekken, wie weet dat dat nog wat toevoegt. OMG, weer een van mijn ‘die trek ik altijd kaarten’, Mother Mary!

‘Expect a miracle’. “Have faith that your prayers have been heard and being answered”. Mother Mary, Mary Magdalene en Guinevere, dat zijn mijn drie kaarten… het godinnendeck lijkt voor mij niet meer kaarten te herbergen 🙂 Toen ik het deck kocht in een tweedehands winkeltje vroeg ik het deck wat het mij te vertellen had (doe ik altijd bij nieuw deck, waarvan ik er niet veel heb). En toen gaf Guinevere mij antwoord. Wat mij nu ook erg aanspreekt bij Mother Mary is de volgende zin: ”For as you make others stronger, it strengthens not only yourself but the entire world”. Zo voel ik dat steeds meer in mijn coachingspraktijk. Ik heb veel mensen die het niet kunnen betalen, maar wat ik dan altijd zeg: Wat jij mij niet kan geven komt via andere wegen wel tot mij. Ik heb er het volste vertrouwen in dat de ‘kracht’ altijd naar balans zoekt en mij schenkt wat ik wens. Dat vertrouwen wordt steeds sterker in mij. En het is zelfs frappant. Afgelopen vrijdag fiets ik langs de pluktuin waar prachtige bloemen groeien (voor 10,= mag je een armvol bloemen plukken). Ik kijk naar de kleine zonnebloemen en wens er ook een paar, niet teveel, voor in mijn kamer. Ik ben onderweg naar mijn werk en vergeet het weer. De dag ervoor heb ik een prachtige hoge vaas gevonden bij de glasbak, die staat in de voortuin, bij de voordeur. Op zaterdag hebben we met vrienden afgesproken en wat heeft zij voor mij meegenomen (vrijdag geplukt): vijf prachtige kleine zonnebloemen uit haar eigen tuin. Ze kunnen direct in de ‘nieuwe’ vaas, die bij de voordeur staat te wachten 🙂 Het leven is mooi <3 als je er maar op vertrouwt.

Nou, dat kaartje had wel weer wat te vertellen en sprak mij aan, juist op het punt waar ik nu beland ben in mijn leven. Ik zoek mijn staf op die ik van me af gegooid heb. En mijn weg vervolgt zich in het donker, of eigenlijk in het maanlicht. Als ik de dijk over gewandeld ben zie ik onder me lichten in het bos. Een groot rood licht en wat koplampen, van fietsen, neem ik aan. Ik maak er een foto van (met zoom) maar het rode licht zegt me niets. Als ik de brug naar het buitengebied in omgekeerde richting overgestoken ben, richting huis dus… komen er twee gigantische klappen uit het bos. Tja, voltreffers denk ik nu 🙂 maar wat een dreunen waren dat! Weer geklooi met illegaal vuurwerk, en dat hartje zomer. De dieren in het bos hebben geheid hun hart in de keel. Ik verwed er mijn ouwe schoenen onder dat deze mensen er geen benul van hebben dat het bos meer is dan een paar bomen waar je naar hartenlust kan klooien zonder dat iemand er last van heeft. Triest.

Mijn wandeling weer gedaan en nu na een week mijn verslag weer geschreven. Ik heb mijn speer geworpen en heb er alle vertrouwen in dat wat er voor mij in het vat zit, goed is. En goed hoeft niet altijd ‘leuk’ of ‘fijn’ te zijn. Mijn wens het universum in gestuurd en wachten wat er gezonden wordt 🙂 Het leven is goed, heb vertrouwen. De bloemen komen vanzelf, als je je vaas maar klaar hebt staan!!

Liefs, Loes

 

 

 

 

 

Nou, dat voetballen is weer over! Gister zijn ‘we’ uit de competitie gewerkt. Alle oranje troep kan weer opgeruimd of weggegooid. De grote winnaar is de producent van al die zooi, de grote verliezer ons milieu! Laten we ons nu focussen op de Tour de France 🙂 Daar doet Nederland het beter. Met een super fanatieke wielrennende dochter en schoonzoon pikken we daar een graantje van mee. Sporten verbindt, dat is zeker. Maar ik doe het liever zelf 🙂

Mijn verbinding met de Weefsters is helaas mislukt. Drie geweldige gesprekken gehad met mooie vrouwen, alleen het laatste met wat oudere dames liep op een domper uit. Zij vonden dat er al teveel coaches in de groep zaten: ”Van die vrouwen die het allemaal al wel weten”. Tja, daar kon ik niet tegenop. Op basis van mijn (gewenste) beroep bestond er reeds een beeld van mijn persoon. Ik zou niet kunnen reflecteren, werd er teruggegeven aan de andere vrouwen. Ik moest dat maar eerst beter gaan kunnen. En mijn voorkomen was ook te zelfverzekerd, te opvallend; mijn haar en kledingstijl waren nou niet onopvallend, vonden de dames. Was ik nu maar in spijkerbroek/T-shirt gekomen in plaats van ‘op netjes’. Dat zij vonden dat er reeds genoeg coaches in de groep zaten, dat hadden ze niet teruggekoppeld. Ik neem aan dat daar een onuitgesproken ongenoegen in schuilt, maar daar kan ik helaas niets meer aan doen. Luisteren is een vak 🙂

Mijn weg naar verbinding zal zijn eigen weg gaan. Ik weef lustig verder aan de ‘lappendeken’ van mijn leven 🙂 Ik reflecteer er op mijn manier regelmatig op los en dat ik bij tijd en wijle opvallend aanwezig ben, dat is een gegeven.

Een rustmomentje voor mezelf, om weer eens heerlijk met mezelf alleen te zijn en te reflecteren op mijn zijn, is alweer geboekt. Een vijfdaagse retraite in de bossen van Havelte. Vijf dagen in stilte, geen boeken, geen telefoon, geen tv, geen computer, geen gesprekken… alleen met mezelf in hopelijk een fijne groep… die stil is 🙂 Voor sommigen om gek van te worden, voor mij iets om naar uit te kijken, tussen twee festivals in… heerlijk!

Fijne zomer! Liefs Loes <3

Geplaatst in Volle Maan Wandelingen | Getagged , | Reacties uitgeschakeld voor Volle maan van de Speer

Recensie: Religie herzien

Religie herzien. Voorbij het wij-zij-denken van seculier versus religieus
Jonas Slaats
Davidsfonds, 2020. 204 p. ISBN 978-90-02-26879-3. € 22,50
www.jonasslaats.net

De titel van dit boek sprak me meteen aan, en ook de verscheidenheid aan religieuze symbolen op de cover en de titelpagina. Want veel boeken over ‘religie’ gaan in de praktijk slechts over de vijf grootste godsdiensten, alsof er niet nog veel meer variatie aan religieuze praktijken is. Toch had ik het alsnog bijna niet gekocht, omdat in de inleiding meteen zeven veronderstellingen over religie worden gedeeld. Namelijk deze:

1. Religies worden bepaald door een reeks dogmatische geloofsovertuigingen en vastomlijnde gedragsregels waar de gelovige zich aan moet houden.
2. Religies zijn hiërarchisch gestructureerd.
3. Door hun geloofsovertuigingen, regels en structuren zijn religies goed van elkaar te onderscheiden.
4. Spiritualiteit en mystiek contrasteren met religie.
5. Wetenschap en religie staan op gespannen voet met elkaar.
6. Religies zijn gevaarlijk, want door hun irrationele waarheidsclaims ontaarden ze gemakkelijk in geweld.
7. Een seculiere samenleving is helemaal anders (en veel beter) dan een religieuze samenleving.

Met de meeste van deze stellingen ben ik het hartgrondig oneens. Maar het boek is juist geschreven omdat, volgens de auteur, geen enkele van deze veronderstellingen werkelijk klopt. “In plaats van beredeneerde opvattingen zijn het ongefundeerde aannames. In plaats van feiten zijn het moderne mythen.” En die zitten een goed gesprek in de weg. Slaats wil met zijn boek feit en fictie ontrafelen en het onderwerp ‘religie’ in een nieuw perspectief plaatsen. In zeven hoofdstukken neemt hij telkens een van de vooronderstellingen (mythen) bij de kop. Hij nuanceert, stelt ter discussie en ontkracht de stellingen, maar geeft ook aanzetten om de thematiek van elk hoofdstuk vanuit een ander perspectief te benaderen en een nieuwe visie op religie te ontwikkelen. Hij doet dat vanuit de bevindingen van de huidige religiewetenschappen, maar zonder overal voetnoten bij te zetten (wel zijn er 111 verhelderende eindnoten met ook verwijzingen naar literatuur). Het boek is aangenaam leesbaar, en voorzien van veel concrete voorbeelden. Die zijn voor een groot deel afkomstig uit christendom, islam en hindoetradities, omdat hij daar het meest in thuis is. Maar bijvoorbeeld ook uit het paganisme en boeddhisme.

In een intermezzo tussen de hoofdstukken over de derde en de vierde mythe gaat het over de definitie, de oorsprong en het racisme van het woord ‘religie’. Waarom religie niet te definiëren valt, hoe het concept ‘religie’ van een aanduiding voor rituele praktijk verschoof tot een kwestie van geloof. Bij de opkomst van de natiestaten en in de kolonisatieperiode was ons begrip ‘religie’ nog bepaald niet gangbaar. Met het christendom als maatstaf werden andere vormen van religie soms niet eens waargenomen. Hoe dat in een eerdere periode werkte, wordt duidelijk in het kadertje over de Romeinse tijd:

Christenen zonder ‘religio’
‘Religio’ was in het Romeinse Rijk meer een kwestie van orthopraxie dan orthodoxie. Daarom schreven sommige Romeinse auteurs in hun kritische traktaten dat christenen een problematische groepering vormden omdat ze geen ‘religio’ hadden. … Anders gezegd: het probleem was voor Romeinen niet zozeer dat ze ‘ongelovig’ waren, als wel dat ze de traditionele gebruiken niet in ere hielden en dat ze bijgevolg subversief waren.

Dit boek is belangrijk omdat over ‘religie’ in de media, in discussies, en in de politiek allerlei aannamen worden gedaan. Men denkt er alles over te weten, en oordeelt, maakt beleid en wetten op grond van die vermeende kennis. En juist nu zo’n groot deel van de Nederlanders zichzelf niet meer als religieus of godsdienstig beschouwt, is het van belang de kennis over religie(s) aan te vullen. Want verschil van mening mag er zijn, maar het is wel zaak om te weten waarover je praat, en om uit te gaan van feiten en niet van mythen.

Van harte aanbevolen dus, voor journalisten, politici, juristen, enzovoorts die beroepshalve te maken hebben met religie. Maar zeker ook voor de geïnteresseerde leek, met en zonder religieuze achtergrond en/of praktijk, die meer wil weten over religie.

Geplaatst in Boeken | Getagged , , | Reacties uitgeschakeld voor Recensie: Religie herzien

Recensie: HEX

HEX
Thomas Olde Heuvelt
Luitingh-Sijthoff, Amsterdam, 2016
ISBN 9789024573349 (paperback) 352 pag. € 12,50
ook uitgebracht als hardcover, Dwarsligger, e-boek en luisterboek

‘Briljant en volstrekt origineel’ zegt Stephen King over dit boek. Tja: daar hou je van of je vindt het niks. Voor mij was Stephen King – en het genre dat hij vertegenwoordigt – een fase. Een die kwam en ook weer ging. Ik had dit boek (uit 2013) in het voorbijgaan al gespot op Castlefest en de Fantasy Fair en het niet meer dan een vluchtige blik geschonken. Nee, dank u. Het toeval (of Toeval, zo u wil) bracht daar verandering in. Ik stond op een namiddag met lege handen in de bibliotheek. Geen idee wat te lenen. En ik ‘moest’ wel, want ik had echt niets meer om te lezen. Voor de mensen die dat gevoel niet kennen (de niet-leesverslaafden): een onrustig dan wel licht paniekerig gevoel…

Nog een rondje langs de kasten dan, en dan gewoon het eerste pakken waar de blik op valt. Dat was de kast met groteletterboeken, waar bovengenoemde titel op ooghoogte stond. Fantasy/horror, met een aanbeveling van Stephen. Op hoop van zegen. Of ik nu rijp was voor een nieuwe (andere) fase ten aanzien van dit genre weet ik niet, maar dit boek ‘greep’ me. Beter gezegd: kroop me onder de huid.


SPOILER ALERT – Wie nog geen details van het verhaal wil weten, kan vanaf hier doorscrollen naar ‘conclusie’.


In de eerste helft van het boek maken we kennis met Beek, een dorpje ten westen van Nijmegen. Het dorp kampt met een vloek, uitgesproken door Katharina van Wyler, die er rond 1600 door de dorpelingen van hekserij werd beschuldigd en werd opgehangen. ‘You can check out any time you like but you can never leave’: ga je in Beek wonen, dan is de vloek ook van jou en kun je nooit meer weg. Ja, voor je werk of de boodschappen, en dan weer naar huis. Wie dat toch probeert voelt ineens een onweerstaanbare drang om zichzelf op een akelige manier van kant te maken…

De vloek maakt dus onderdeel uit van ieders dagelijks leven. En dat geldt ook voor de heks zelf. Een lugubere verschijning: gekleed in lompen, omwikkeld met ketens en met dichtgenaaide mond en ogen. In die vorm verschijnt ze meerdere malen per dag in het dorp. In de super, op het dorpsplein, in de huiskamers van de Bekenaren. Die daar inmiddels zo aan gewend zijn dat ze er op een heel praktische manier mee omgaan: even een kleedje erover. Zo gaat heel Beek er mee om, ook ‘de overheid’. Want in overheidskringen is dit bizarre fenomeen ook bekend en weet men er evenmin raad mee. De AIVD laat het geheel aan de Bekenaren over: die krijgen ruime middelen om een ‘Heks Controle Centrum’ te runnen, met onder andere een netwerk van beveiligingscamera’s waarmee gevolgd wordt waar de heks zich bevindt. Gerund vanuit een ‘commandopost’ waar de NASA haar vingers bij af zou likken. De Bekenaren kennen hun heks en redden zich met een kleedje, buitenstaanders mogen haar natuurlijk niet zien: de paniek die dat teweeg zou brengen, zou niet te  overzien zijn. En dus houdt het dorp als collectief de schijn op.

Je zou kunnen denken ‘maar wat is het probleem dan, met die heks?’ Ondanks de nuchtere en praktische insteek van de Bekenaren leeft bij hen onderhuids een diepe angst: wat als haar ogen en mond opengaan, wat als ze wraak neemt op de nazaten van hen die haar dit aangedaan hebben…. Want ook daar dienen al die bewaking en maatregelen voor: haar in de gaten houden, zorgen dat niemand haar een strobreed in de weg legt, haar niet boos maken… Al met al een broos evenwicht. En natuurlijk geen spannend verhaal zonder dat het mis gaat. We volgen Timo Graaf, een Bekenaar in de puberleeftijd, samen met zijn vrienden. Zij vervelen zich stierlijk in het dorp waar ze ingevolge de vloek ook heel hun leven door zullen moeten brengen. En als rechtgeaarde puber haal je met elkaar wel eens geintjes uit die net op – of eigenlijk over – het randje gaan. En wat leent zich daar in Beek beter voor dan de heks? Wie durft aan haar ketting te rammelen, in het grauwe dode vlees te porren of het hechtdraad van haar ogen los te maken…

Een paar van zulke ‘geintjes’ vormen de opmaat voor een complete ontsporing van de situatie in Beek. Waarmee we in de tweede helft van het boek zijn beland. Waar de eerste helft in het teken staat van hoe de moderne mens in het dagelijks leven omgaat met een bovennatuurlijk fenomeen, staat de tweede helft in het teken van het afglijden van de moderne mens naar de staat van zijn middeleeuwse voorouder. Al is die laatste misschien niet de juiste term: het is meer een zaak van het wegslijten van het laagje vernis dat we ‘moderne beschaving’ noemen en een terugkeer naar wat de mens ten diepste is. Niet veel meer dan een dier, gedreven door angst voor het onbekende, het vreemde. En tot alles in staat als het gaat om lijfsbehoud. Z’n eigen lijf en dat van hen die hem het meest na staan.

Uiteindelijk is het niet de heks die hen fataal wordt, maar zijn het de Bekenaren zelf. Olde Heuvelt werkt langzaam naar dat moment van ‘ontsporing’ toe in het verhaal. Wat dit voor mij een boek maakte dat ik op een gegeven moment echt lastig weg kon leggen. Lang geleden dat een boek dat met me deed: erg prettig! En dan toch nog verrast worden door het apocalyptische hoogtepunt. Nog prettiger! Van andere recensenten lees ik dat ze de tweede heft van het boek ‘over the top’ vonden, (te) absurd. Ik wou schrijven: ‘je moet er van houden’ maar dat is het niet: want volgens mij houd ik daar (ook) niet zo van. Het is meer dat als je je laat meevoeren door het verhaal, dit ‘absurdistische’ een logisch gevolg vormt van de eerdere gebeurtenissen in het boek.

Wat me in de eerste helft zo trof was het vermogen van de mensen om iets wat ‘gewoonweg niet kan, niet mogelijk is’ eenvoudigweg als een gegeven in hun dagelijks leven te incorporeren. Kleedje erover, klaar. En even snel in de buurtapp doorgeven ‘ze staat nu bij ons in de woonkamer, naast de tv’. De tweede helft fascineerde me door de langzame maar gestage – en ook herkenbare… – terugval naar de oerstaat van de mens. Als het er op aan komt, lopen ook wij ‘s nachts buiten met onze fakkel in de ene hand en de hooivork in de andere om die heks haar huis uit te drijven… Want wie kan anders verantwoordelijk zijn voor alles wat mis gaat in ons leven….?

CONCLUSIE

Als je je vakantie nog voor de boeg hebt en je tas nog moet pakken is HEX wat mij betreft een aanrader. Ook als je er drie paar sokken en een shirtje voor thuis zou moeten laten. Stephen King laat ik nog even voor wat hij is, maar Echo van Thomas Olde Heuvelt ligt nu op mijn nachtkastje. Op mijn e-reader, dus die extra sokken mogen in de vakantietas blijven liggen!

Geplaatst in Boeken, Recensies | Getagged | Reacties uitgeschakeld voor Recensie: HEX

Review: Aspecting the Goddess

Aspecting the Goddess, Drawing Down the Divine Feminine
Jane Meredith
Moon Books, 2017, 328 pages. ISBN 978 1 78535 603 2

This book attempts to give deeper background on the practice of partly embodying a divine being within a ritual setting. The practise of this ‘aspecting’ or ‘drawing down’ is found in both Wiccan and Pagan traditions. The writer is Australian and her background lies within the Reclaiming tradition. She uses her experiences from Reclaiming rituals to illustrate the different ways we can forge personal relationships with the Divine Feminine.

The book describes different ‘levels’ of forging divine connection. Research, walking with the Goddess and dedication to the Goddess are all personal, interior processes with varying degrees of involvement. The processes of presencing, enacting myth, and actual aspecting are more group oriented.

Throughout the book we meet 12 different Goddesses who, at some point in Meredith’s life, have been of significant meaning to her. The way the author describes the communication with these Goddesses is deeply personal, and often has a flow-of-consciousness feel to it. I found the language she uses quite recognisable from my own experiences.

However, the amount of writing spent on these experiences is quite large, compared to the actual explanations of the different processes. I found the information on doing research, walking with deity and dedication for solitary practice quite basic.

One of my issues with this book comes with the descriptions of group processes and ritual. Here we see quite a disconnect with the reality of being Pagan or Wiccan in the Netherlands. Large groups of 20 or more people coming together to regularly enact myths or aspect multiple Gods and Goddesses simultaneously, are very rare occasions. Surely it is not something we all can gradually become really experienced at.

And because of this, I find the described steps of aspecting lacking information here and there. I would have loved to read more specific information on troubleshooting when aspecting doesn’t take, or takes all too well. Or different ways to make space for deity within. And what about the safety of attempting aspecting on your own? Or what to expect when multiple people are aspecting within a ritual setting. Also some examples of invocations or chants to enter the required trance state would have been interesting.

All in all there is useful information in this book about deepening your connection to the Divine, and the author’s personal stories tell how deep this can go. For the nuts and bolts of aspecting I would recommend using this book as a preparatory springboard and look to other books for more detailed information on the subject.

Mandragora

Geplaatst in Boeken, English articles | Getagged , | Reacties uitgeschakeld voor Review: Aspecting the Goddess

Inwijding

1

Sommige artikelen in Wiccan Rede Magazine waren niet alleen heel goed op het moment dat ze werden gepubliceerd, maar hebben sindsdien hun waarde behouden. De meeste lezers van Wiccan Rede Online hebben deze artikelen nooit kunnen lezen, wat jammer is. In deze categorie, Tijdloze Teksten, publiceren we een aantal van dit soort artikelen opnieuw.
Dit artikel werd geschreven voor het nummer Beltane 2003 van Wiccan Rede, door Merlin, die mede-oprichter was van Silver Circle en lang hoofdredacteur was van Wiccan Rede.

Inwijdingen in de wicca zijn vaak omgeven door een waas van geheimzinnigheid. En als solo heks heb je al helemaal geen boodschap aan inwijdingen natuurlijk. Een aantal van de populaire boeken over hekserij behandelt het onderwerp niet eens meer, vaak omdat de schrijver zelf niet is ingewijd. In dat vacuüm ontstaan er dan allerlei wilde speculaties. Dit artikel wil een stukje achtergrondinformatie geven en zo de zin, en onzin, van inwijdingen belichten.

Waarom zou je zo’n inwijding willen doen? Heeft het nut? Wat doet een inwijding met je? En vooral: mis je iets als je als solo heks geen inwijding hebt gehad? Dat zijn beslist legitieme vragen waar je niet zomaar een antwoord op zult vinden. En ofschoon het ultieme antwoord natuurlijk besloten ligt in het ondergaan van een inwijding, valt er toch best een hoop te vertellen over dit onderwerp. Zo kun je als niet-ingewijde, als solo heks, of als geïnteresseerde leek, toch een redelijk beeld vormen over dit controversiële onderwerp.

Laat ik beginnen met de allergrootste misvatting te ontzenuwen: de inwijding is geen ritueel. Natuurlijk bestaat er een inwijdingsritueel, maar de inwijding zelf is geen ritueel. De inwijding is een proces van een aantal jaren. De eenvoudigste manier om hier een vergelijking naast te zetten, is om te denken aan je verjaardag. Je verjaardag is één speciale dag. Maar je kunt maar één keer per jaar een verjaardag vieren. Je kunt niet vandaag 20 worden, en morgen 21. Daar zit een heel jaar tussenin! Een jaar van ervaring, van lief en leed, van werk en plezier, van leren, vallen, opstaan, groeien. Pas na zo’n jaar kun je met recht zeggen dat je een verjaardag viert. De eigenlijke viering van je verjaardag is dus maar 1 dag lang, maar je kunt er maar op 1 manier komen, en dat is door een heel jaar te leven.

Met inwijdingen is het niet anders. Het inwijdingsritueel is een culminatie, een hoogtepunt, een viering die de kroon is op een periode van groei en ontwikkeling, een periode van actief naar deze inwijding toewerken. En een inwijding is tegelijk ook een feestelijke markering van een nieuw begin. De inwijding luidt een nieuwe periode van groei en ontwikkeling in, maar nu als ingewijde heks, als priester of priesteres.
Bij de meeste serieuze covens of heksenkringen zul je het bovenstaande ook weerspiegeld zien. De inwijding, dus het eigenlijke ritueel, wordt vooraf gegaan door een bepaalde leerperiode. Meestal wordt hiervoor een jaar en een dag gesteld, maar de lengte van die periode hangt natuurlijk heel sterk af van de persoon zelf. En na het inwijdingsritueel volgt opnieuw een leerperiode, maar nu als eerste graads heks. Ook hier staat minimaal een jaar en een dag voor, en ook hier hangt die periode voornamelijk af van de persoon zelf. En zo kom je op een periode van tenminste twee jaar waarbinnen zich het proces van inwijding afspeelt. Het eigenlijke inwijdingsritueel is dan het hoogtepunt in dat proces.

Ik vind het zelf altijd leuk om allerlei processen te bekijken binnen het raamwerk van de processen uit de natuur. Zo zou je het inwijdingsproces kunnen vergelijken met de weg die een zaadje van een bloem volgt gedurende het jaar. Het begint met Hallowe’en, als het zaadje in vruchtbare aarde valt, maar daar ogenschijnlijk een paar maanden niks ligt te doen. Vergelijk het met de tijd dat je je eerste boek over de hekserij tegenkwam, dat las, er eens over nadacht, maar nog niks ondernam. Dan komt de periode waarin het zaadje ontkiemt (Imbolc), en waarin de wens wordt geboren om ook actief dit pad op te gaan. Groei en bloei volgen, en de feitelijke inwijding zou je kunnen vergelijken als de bevruchting van de bloem die dan op haar mooist is (Beltane). Daarna is het proces echter nog lang niet afgelopen. Er volgt een periode van vruchtvorming, van oogst (Lammas), het zaad rijpt en valt af, en de plant zelf begint aan het verinnerlijkingsproces. Het uiterlijke sterft af, het innerlijke wordt sterker en vergeestelijkt (Hallowe’en). Totdat je bij wijze van spreken als ‘geest van de bloem’ zover bent dat je de ontwikkeling van nieuwe zaadjes kunt gaan begeleiden. Zoals de natuurwezens die elke plant en bloem begeleiden, zodat deze hun archetypische eigenheid tot volle ontplooiing kunnen brengen.

Dit soort vergelijkingen zijn natuurlijk heel leuk om bij wijze van meditatie eens helemaal mee te beleven. Maar het leuke aspect is in feite bijzaak. Wat belangrijk is, is dat de vergelijking illustratief is, en vooral bevruchtend werkt op het inzicht in een bepaald onderwerp. Als je de wicca benadert als natuurreligie, dan zul je zien dat veel van de processen die je in de natuur tegenkomt naadloos de filosofie en de praktijk van de wicca illustreren en verhelderen. De wederzijdse bevruchting die ontstaat vanuit het beeld van de levensloop van een zaadje, en het proces van inwijding, zien we ook hier terugkeren. Er zijn namelijk twee kern-elementen in het verhaal over de inwijding, die pas vanuit het beeld van het zaadje dat tot bloei komt zichtbaar worden. En deze twee elementen zijn onderdeel van een patroon, ze moeten beide aanwezig zijn, terwijl er geen causaal verband is. Een soort kip-en-ei probleem dus!

Het eerste kern-element wordt duidelijk op het moment dat we de feitelijke inwijding, het ritueel dus, vergelijken met de bevruchting van de bloem. Wie bevrucht er? Wat gebeurt daar? Bij de bloem is het verhaal denk ik welbekend. Als de bloem volgroeid is en helemaal open staat en zich koestert in de warme zon, dan kan een externe entiteit de bevruchting doen plaatsvinden. Een bij of een vlinder brengt stuifmeel, of de wind voert het mee. De bloem is passief en ontvangt.

Het tweede kern-element is minder helder zichtbaar, maar wel degelijk aanwezig. Het is de taak van de natuurwezens om voorwaardenscheppend bezig te zijn, om ervoor te zorgen dat de bloem zich ook kan ontwikkelen tot een sterke en mooie en volwassen bloem die straks klaar zal zijn om bevrucht te worden. Want alleen dan kan de tweede helft van het proces, namelijk de bevruchting, met goed gevolg worden doorlopen.

Als we dit natuurbeeld in gedachten meenemen en proberen te vertalen naar het proces van de inwijding in een coven, dan kun je zelf denk ik de hoofdpunten al invullen. Tijdens je leerperiode, tijdens je voorbereiding op de inwijding, is het de taak van de coven, of de hogepriesteres of de hogepriester, of je mentor, om net als de natuurwezens voorwaardenscheppend bezig te zijn. Voor de ene persoon omvat dit ondersteuning en bemoediging. Voor de ander omvat dit misschien uitdagingen neerzetten. Voor een derde zal het bestaan uit strakke grenzen trekken, of iemand afremmen. Dit gebeuren wordt uiteraard afgestemd op de persoon zelf. Net zoals de natuurwezens niet zullen proberen om een tulp te maken van een klaproos, zo probeer je als mentor ook zicht te krijgen op de potentiële kwaliteiten van de leerling, om zo te helpen bij de ontplooiing daarvan. En aan de andere kant zijn er ook hier natuurlijk grenzen aan wat mogelijk is. Zo kun je als mentor misschien goed zijn in het begeleiden van de ontwikkeling van weidebloemen, maar als er een eikenboom op je pad komt dan zijn er teveel verschillen om nog op een vruchtbare manier te kunnen samenwerken.

Het tweede kernpunt in ons natuurbeeld is de feitelijke bevruchting van de bloem. Het eigenlijke inwijdingsritueel. Alles tot aan dat moment is erop gericht om die bloem zo volmaakt mogelijk, en zo open mogelijk te laten zijn. Maar de bevruchting zelf, die komt van buitenaf! Daar hebben ook heksen geen controle over. Als we het over een inwijding in een coven hebben, dan is die bevruchting het werk van de Goden. En gelijk aan de bloem, waar de bevruchting ook niet direct zichtbaar is, wordt ook bij de inwijdeling deze bevruchting of inspiratie pas na een tijdje zichtbaar. Eerst voor de persoon zelf, in dromen en meditaties, en dan later ook voor de buitenwereld.

Nu we dit beeld van de essentie van een inwijding in de wicca duidelijk voor ogen hebben, kunnen we daarmee naar de alledaagse praktijk gaan kijken. Er worden zo een aantal punten duidelijk, waardoor je ook voor jezelf kunt nagaan of een inwijding zinvol is, of de dingen die zoal om je heen worden aangeboden nuttig zijn, en waar de verschillen zitten tussen de inwijding in een coven, en je eigen levensweg als solo heks.

Dit artikel is begonnen met het belangrijkste gegeven, namelijk dat de inwijding een proces is. En vanuit het bovenstaande beeld blijkt dat dit proces ook een zekere mate van begeleiding nodig heeft. Een inwijdingsritueel meemaken zonder dit proces te doorlopen, is dan ook niet zo zinvol. En betalen voor zo’n ritueel is natuurlijk helemaal niet aan de orde, dat maakt het tot een inhoudsloos toneelstukje. Je kunt geen persoonlijke ontwikkeling kopen.

Ook blijkt uit bovenstaand beeld dat de inwijding op zich niets te maken heeft met kennis verzamelen. De inwijding is een proces van groei en ontwikkeling, en dat proces kan best parallel lopen aan het verzamelen van kennis, maar is daarmee niet identiek. Het leren over kruiden en edelstenen, over tarot en astrologie, over talismans en heksenbrouwsels is beslist nuttig. En al deze vakken kunnen ook door de mentor worden gebruikt om iemands persoonlijke groei en ontwikkeling te stimuleren en te sturen. Zo kun je de astrologie gebruiken om je eigen horoscoop eens helemaal door te spitten. Je kunt kruidenkennis en signatuur gebruiken om ook eens naar jezelf te kijken, eigen blokkades te onderzoeken enzovoort. Maar heel sec is kennis van kruiden geen voorbereiding op de inwijding. Het gaat hier over het verschil tussen een opleiding, en een ontwikkeling.

En als derde blijkt uit bovenstaand verhaal dat er een zekere mate van sturing aanwezig is. Je mentor heeft zelf het pad doorlopen en weet welke kant je op gestuurd moet worden. Welke ervaringen belangrijk zijn, welke zijwegen voorlopig moeten worden versperd, welke aspecten in je persoonlijkheid moeten worden teruggespiegeld zodat je aan die ontwikkeling kunt gaan werken, enzovoort. De sturing heeft tot doel om de passieve openheid te stimuleren die nodig is voor de inwijding. De bloem is niet actief, zet geen wegwijzers neer voor langsvliegende bijen, en fluit niet naar vlinders om zich vooral hier aan de honing tegoed te doen…
Die sturing zet zich natuurlijk voort na de eigenlijke inwijding, gedurende je leerperiode in de coven. Maar in deze periode zul je meer en meer je eigen sturing ter hand gaan nemen. Het verinnerlijkingsproces, het proces van zaadvorming, voltrekt zich.

Als je als solo heks werkt, dan kun je met het bovenstaande beeld heel goed uit de voeten. Er is eigenlijk maar één belangrijk verschil, en dat is dat de sturing in je ontwikkeling niet vanuit een mentor en vanuit een specifieke traditie gebeurt. Dat heeft zowel voordelen als nadelen, die elke persoon weer anders zal inschatten. De voordelen zijn duidelijk: je kunt als individu volledig je eigen weg volgen zonder je op enig moment ook maar ergens aan te hoeven passen aan anderen, aan een groep of traditie. Dat is tegelijk ook een nadeel, want het tegenkomen van bepaalde blokkades op je pad kan een specifieke groei of ontwikkeling stimuleren. Een goede discussie ontstaat pas op het moment dat je met z’n tweeën bent, en de ander een andere mening neerzet…
Je hoeft je als solo heks ook niet aan een bepaald pad te houden. Je kunt vrijelijk alle zijpaden verkennen die je tegenkomt. Een stukje noordse traditie, een stukje druïdisme of sjamanisme, je kunt het allemaal vermengen met aspecten uit de wicca om zo je eigen unieke geloof en praktijk samen te stellen. En opnieuw is hier ook een inherent nadeel: de weg wordt langer, en het eindresultaat is geen wicca. Maar als bewuste solo heks is dat meestal juist wat je wilt.

Wat er in essentie tenminste niet anders is, is de eigenlijke inwijding. Het moment van de open bloem die wordt aangeraakt door de Goden. Zo’n moment kan iedereen meemaken die een bepaalde ontwikkeling heeft doorgemaakt. En omgekeerd kan een coven niet garanderen dat dit moment ook werkelijk plaatsvindt bij (of kort na) de fysieke inwijding. Maar het moment van inwijding is natuurlijk wel gerelateerd aan de daaraan voorafgaande ontwikkeling. Het type ervaring is dus hetzelfde, de specifieke inhoud is anders. En net zoals een coven geen garantie kan bieden, zo kun je ook jezelf niet ‘inwijden’. Je kunt alleen jezelf voorbereiden, meer niet. De werkelijke inwijding is altijd voorbehouden aan de Goden.

Ook hier even een kanttekening: het gaat om werkelijk belangrijke momenten. Een toevallige aha-erlebnis die je zo eens per week meemaakt is geen inwijding. Ook een verhelderend inzicht tijdens een meditatie is dat niet. Een inwijdingsmoment is iets waar je een of meer jaren naartoe werkt, en dat ook langere tijd doorwerkt en je leven verandert.

Tot nu toe is de inwijding voornamelijk als proces besproken. Maar het moment van inwijding, het specifieke ritueel, heeft uiteraard ook meer aardse consequenties. Net zoals je feitelijke 18e verjaardag wettelijke consequenties heeft en je volwassenheid markeert, zo heeft een fysieke inwijding in een coven ook consequenties.

Het woord ‘initiatie’ komt van het Latijn initium, begin. Een initiatie markeert een nieuw begin. Een wedergeboorte. Het markeert de opname in de groep, de coven. Het markeert het begin van de rest van je leven als heks. Het markeert de acceptatie van een stuk verantwoordelijkheid, want als ingewijde heks ben je nu ook een representant van de wicca. Je legt een eed af. Anderen zullen de wicca mede gaan beoordelen op basis van jou als persoon, als priester of als priesteres.

Wat de inwijding opnieuw niet markeert, is kennis. Kennis verzamelen, dat is hierboven al uitgelegd, is nuttig en leerzaam, en het is belangrijk dat je als heks ook een vak kiest, kruiden, tarot of zo. Maar kennis is niet waar het inwijdingsproces om draait, en je inwijding is ook geen diploma-uitreiking. Wat de inwijding ook niet voor je doet, is je instant helderziend maken, of zorgen dat je de tijd kunt stilzetten of telekinetische gaven aan je geven of zo. Dat is meer het domein van Prue, Phoebe en Piper.

Op het moment dat je tot de wicca toetreedt, of je dat nu doet doordat je in een coven wordt opgenomen, of doordat je jezelf heks of wicca noemt, gebeurt er nog iets interessants. Overigens even tussendoor, voor mij is iemand die met het gedachtengoed van de wicca werkt (Godin, God, jaarfeesten, maanfeesten, magie) iemand die met wicca bezig is. Dit staat los van het woord dat iemand kiest om zichzelf te beschrijven, als (ingewijde) wicca, of als niet-ingewijde wicca, of als heks.

Je kunt je betrokkenheid bij de wicca op twee manieren ervaren. Er is een centripetaal gezichtspunt, waarbij jij zelf naar het middelpunt kijkt, naar de wicca, en jezelf onderdeel voelt van die stroming, maar zonder daar conclusies aan te verbinden ten aanzien van jezelf als persoon.

Maar er is ook een centrifugaal gezichtspunt, waarbij je naar buiten kijkt, en anderen naar jou kijken, als een soort vertegenwoordiger van de wicca. Beide gezichtspunten vallen in feite samen, zeker voor de buitenwereld. Met andere woorden, zodra je jezelf profileert als heks of als wicca, als iemand die zich innig met deze stroming verbonden voelt, dan zullen anderen de wicca mede gaan beoordelen op basis van jou als persoon. Daarbij hoort dus ook een stukje verantwoordelijkheid, namelijk om die stroming zuiver te houden, en om te proberen om een goede representant van het gedachtengoed van die stroming te zijn. En die opdracht hebben we allemaal – of we nu wel of geen inwijding hebben gekregen!

1Hotitems zijn: een diepgaande bespreking van controversiële onderwerpen, en van verschillen tussen de wicca als inwijdingstraditie en de solo hekserij.

Geplaatst in Artikelen, Tijdloze teksten | Getagged , , | 2 reacties

Nehalennia, Goddess of the Lowlands

 

Recently, in the 1970’s, many Nehalennia votives washed up from the waters of Zeeland. Although she is by far the most famous indigenous goddess of the Netherlands – no fewer than 370 altars, statues and figurines of hers have having emerged – she is virtually unknown. Her name never made it into Dutch national history, or school books. Thankfully in the 1990’s there was a renewed interest in Nehalennia. In this presentation Morgana will be citing some of the research work done and her own observations. Hail Nehallenia!

Who was Nehalennia?

Nehalennia is known from more than 370 votive altars, which were almost all discovered in the Dutch province of Zeeland. (Two altars were also discovered in Cologne, the capital of Germania Inferior.) All of them can be dated to the second and early third centuries CE.

Zeeland certainly has two Nehalennia temples, one was found near Domburg and Colijnsplaat. It is suspected that a third temple was located near Haamstede near Westerschouwen on Schouwen-Duiveland. It is probable that there have been many more sunken temples and have stretched as far as England.

(Map of Zeeland showing the location of the 2 ancient Nehallenia temples)

The first temple is located in Roman times directly on the coast near Domburg on Walcheren. There used to be a cove in the high dunes. This was a kind of seaport for the Roman fleet. There was the temple on a high dune in the middle of a kind of forest near a freshwater source. A storm in 1647 exposed the foundations on the beach at Domburg, bordered by tree stumps. Today, the foundations of the temple lie far out to sea and are covered by sand and seawater.

The second temple is located off the coast near the village of Colijnsplaat on Noord-Beveland. Where the water of the current Oosterschelde now flows, there was a Roman village with a river port, called Ganuenta; the village with temple already at the end of the 4th century AD. Which was later swallowed by the Scheldt. It was not until 1971 that a fishing vessel fished out the first altars. After this huge find, there were hundreds of dives.

One had to wait for the Spring tides when the strong current washes away the sand from the temples. Then one has to dive 25 meters deep to find the foundations of the sunken temple.

(The discovery of a Nehalennia temple in Domburg. 19th Century drawing after a sketch from 1647)

All the donors of the 370 Nehalennia votive altars are men, according to the Latin inscriptions on the altars. On this they have themselves immortalized, always by name and surname. Sometimes they also state their profession, merchandise and origin. They are mainly skippers, shipowners and merchants.

( A Nehalennia votive – RMO / Museum of Antiquities Leiden)

(Reconstruction of a dedication to Nehalennia – they were most certainly coloured)

Several inscriptions inform us that the votive altar was placed to show gratitude for a safe passage across the North Sea, and we may assume that other altars were dedicated for the same reason. (Of course, this does not mean that all pieces were erected after a safe passage.) An example of a typical inscription:

To the goddess Nehalennia,
on account of goods duly kept safe,
Marcus Secundinius Silvanus,
trader in pottery with Britain,
fulfilled his vow willingly and deservedly.

Inscription: SE ET SUIS VOTUM RESOLVIT LIBENS MERITO

(Nehallenia altar with Nehallenia standing with her dog, anonymous 1715)

Where did the name Nehallenia come from?

The name only became known when the votives were washed up near to Colijnsplaat, January 5, 1647. Other statues were also found depicting amongst others Neptune. This seems to reinforce the idea that this area round Domburg was an important holy site for the Romans. The statues, votives and altars were housed in the Church in Domburg. Unfortunately, many were destroyed in the fire of 1848. Luckily, many sketches of the votives had been made and the inscriptions – in Latin – are quite clear.

According to the most recent theory, the roots are in Welsh. Through Celtic, Nehalennia can be traced back to ‘she who is by the sea’.

According to the theory from Patrizia Bernardo de Stempel (2004), she states that Nehalennia is strongly connected to the sea and that it is therefore possible that her name reflects this fact. In addition, the name Nehalennia always occurs as an addition with a preceding dea, the Latin word for goddess. So it is likely that Nehalennia acts as an extra explanation to dea and tells about the kind of goddess we are dealing with. This suspicion is reinforced by a number of inscriptions where the name appears in the plural, namely deae nehalenniae.

Bernardo de Stempel mainly finds traces in Welsh, with words such as halein ‘salt’ and heli ‘sea’. These words allow for a Late Celtic reconstruction *halen– meaning ‘sea’ which together with a prefix *ne- (meaning ‘on’ and ‘at’) would form the basis for the name Nehalennia. The word formation is then structured as follows; first the prefix *ne- (= by), then the middle part *-halen- (= sea) and finally the suffix *-ja which makes feminine derivations; taken together, the name would then mean “she who is by the sea”.

Annine van der Meer: “Nehalennia has a clear relationship with the water. She stands with one foot on the bow of a ship; when she sits, she sometimes is holding marine parts. This makes her the helmsman, guide and patroness of the skippers who sail from Zeeland across the North Sea. Through the waters there is also a connection to the underworld, with the land of the goddess Helle or Holle, who gave her name to the Hollow Land or Cave Land. Nehalennia also has a connection with the underworld, as evidenced by the symbol of the dog next to her. The symbols prove that Nehalennia has three spheres of influence: the upper world, the earth world and the underworld. This makes her a ‘Mother Goddess’. She is rooted in the earth, in the land of the ancestors. Now she appears to be an ancient and pre-Celtic Mother Goddess from pre-patriotic, yes motherland times.”

In any event it seems as though the name ‘Nehallenia’ is specific to this region.

Annine further writes:

“The visual language of Nehalennia

When you approach Nehalennia from a female perspective, you get an eye for the iconography of the goddess, for her imagery on the altars, which has a deeply symbolic meaning. The Nehalennia iconography even takes on an international allure when you place it in the context of the well-known iconography of the ‘Mother Goddess’. That is quite different from the traditional view that considers ‘mother goddesses’ to be purely local and regional. In this view, the term ‘mother goddess’ is consciously written in lower case according to the convention. These homegrown ‘local’ goddesses rooted in the earth are considered of less importance than the ‘great’ Roman gods such as Jupiter, Neptune and Hercules. The Nehalennia altars show these ‘great’ gods as ‘partners’ of Nehalennia; they are common in the side panels and not in the foreground.

The visual language proves that Nehalennia has three spheres of influence. She is seated on a throne set up on a platform. Above her head there is the shell-shaped canopy. These are symbols of the upper world. In the terrestrial middle world she rules the life-giving force of nature and fertility. Numerous vegetation symbols serve this purpose. She always has a basket of fruits in her left hand. In her right hand she can hold a bunch of wheat stalks, vegetables or even a long steering oar or tiller. She is the helmsman who brings the ship safely across the waters. There are other symbols for the underworld. Near her left foot is almost always a large basket of apples, possibly pomegranates, the fruits of the underworld. At her right foot is her faithful companion: the dog that often looks up to her. Together with this animal she guides the souls of the deceased across the waters of the afterlife to the other world. She gives birth to them in a new life and thus shows herself to be a real Mother who, even in a life after death, takes care of her children.

(A matrons altar – Germany)

(They are called the “Matrons” in Germany.)

Nehalennia appears on two altar stones in triplicate. In this she shows great resemblance to altar stones of three Mother Goddesses from Germany. They appear on no fewer than 850 altar stones. They are called the “Matrons” in Germany. There is a clear relationship between the triple Nehalennia or the three Nehalennias from Zeeland and the ‘Three Ladies from Germany’.

On the Matrons altar you see a young girl or the Virgin sitting in the middle with loose hair that falls into a part: she represents the earth or the middle world. To her left is her Mother with a large balloon-shaped hat: she represents the sun or the upper world. To her right is her Grandmother, wearing the same balloon-shaped large hat, who represents the moon or the underworld.

What does this trinity mean? First, the goddesses symbolize the connection between the upper, middle and lower world, between sun, earth and moon. Secondly, the trinity can also indicate the changing of the terrestrial seasons in spring, summer, winter-new spring. Always the three goddesses symbolize the relationship between create-maintain-transform.

Foto: Mediatus, 30. Juni 2010, Wikimedia CC

Nehalennia and ‘The Three Ladies from Germany’

It is useful to connect ‘The Three Ladies from Germany’ with Nehalennia because they are all Mother Goddesses. This puts Nehalennia in a broader perspective; it grows above the local and regional framework of Zeeland. In the triangle of the German cities of Cologne, Bonn and Trier with the German Eifel at the heart of this triangle, as mentioned, 850 altars have been found dedicated to the Matrons so popular here. In contrast to the situation in Zeeland, ten percent of these was donated by a woman.

A third of the Matron altars bear the names of independent women, married couples and extended families. This is different with Nehalennia; on her altars you will find only the names of male donors. So precious altars have indeed been offered by women to Mother Goddesses outside Zeeland.

Who are the Matrons?

They are initially clan mothers of their own extended families. They are later deified into goddesses. As many as 100 honorary or nicknames related to local clan names were found on the inscriptions. In these clan names there is a clear connection with nature: the names that have to do with the water, the tree and the cow are the most common. Research in Germany at excavated Matron centres shows conclusively that the oldest Matron shrines are tree shrines that often lie next to flowing or standing water.

The visual language on the altars with many trees and branches also proves this. On the Matron altars, sacrificial servants and servants often stand with baskets full of fruit in front of tree shrines. These open-air shrines were not converted into stone temples with walls around them until later in Roman times. Only then are numerous sage altars offered. The Matrons are therefore clearly of pre-Roman origin.

Among the symbols on the altars, the following symbols are common: the tree of life, the fruits of the tree of life, the horn of plenty filled with fruits from the tree of life, and finally the serpent coiling around the tree of life. This applies to both the Nehalennia altars from Zeeland and the Matron altars from Germany. This symbolism indicates a paradisiacal situation of abundance provided by the goddesses. The old man experiences a great connection with nature. Hence, these people set up holy places or power places in the open air as places of gathering.

Prior to the Roman period, Mother Goddesses are worshiped in the open air in the form of a tree or a wooden statue made from a sacred tree. You will find the shrines near springs welling up from the earth, fast-flowing rivers, as well as standing water near swamps. In particular, waters that well up from the earth, such as springs and subterranean rivers in caves, are experienced as very beneficial and fertile. In the perception of the ancients, they well up directly from the sacred subterranean world, the underworld, where the souls of the deceased reside.

The ordinary women with sacrifices in kind

Women are known to offer in-kind products at temples. How do they get them? Well, they grow it themselves. The connection between women and the plant world is ancient. In the Ice Age, women collected food and gathered as much as 80 to 90% of the daily menu. This elicits the statement that it is better to speak of a gatherer-hunter culture rather than the other way around. After the Ice Age, women develop the first gardens and small fields in the transition from hunting and food-gathering to agriculture. Therefore, traditionally it is women who are engaged in gardening, agriculture and livestock; the men hunt and fish or trade, also in Roman Zeeland. The sea-going vessels must be supplied with foodstuffs, such as grain, dried meat and fruits. This supply is provided by the hinterland.

The Roman armies on the Rhine frontier and also in northern England need grain. There is evidence that in Zeeland from the 1st century AD, a new higher quality cultivated wheat has been harvested. That is why this new type is probably proudly depicted on the altars. Sometimes Nehalennia holds a bunch of grains or wheat in her right hand next to a basket of fruits in her left. Women’s work!

(Offerings in kind… bread, fruit.)

Bread offerings.

The Nehalennia altars have a flat top on which are carved stone offerings, which last forever and do not perish. On top are apples and pears. Once you see a half sun with great outgoing rays, a bread offering. Bones of sacrificial animals are also depicted; baking their moulds into bread prevented the animals from having to be physically killed. Bread in this form is still baked north of Amsterdam as ‘Duivekater’. Probably the women before Nehalennia, as everywhere else, baked sacred bread in certain baking tins. Then they ate their baked goods together during a sacred meal and thus became one with the goddess. And home-made bread offerings are – in view of the baking tins that are found everywhere – a popular and cheap women’s offering internationally.

Women offer small sacrificial statues

In addition to 330 (parts of) altars, five small terracotta figurines or statuettes have surfaced in Ganuenta, a Roman settlement near to present day Colijnsplaat. Offering a small statuette is much, much cheaper than donating a large altar stone. The figurines are often made in workshops near temples. It has been estimated that the workshops in Central Gaul and Germany alone produced between 500,000 and 1 million figurines in the first three centuries of our era. A Matron researcher in Germany stated that at least 50% of goddesses with maternal or fertility properties exists. In the international context with the great majority of local female deities and their sacrificed art, this estimate seems on the meagre side.

In Germany, research has been done on 1000 statues in which places the small female statues have been found; of 70% it was possible to trace the location. About 33.5% has been found in temples or subterranean storage rooms of temples; 15.7% in houses and 14.9% in graves.

For the Netherlands it has been established that among the small terracotta statues and altarpieces the female deities are in the majority. It is here that the invisible women emerge, in large numbers. Women bond with their ‘local’ goddesses, seek their support and have sacrificed to them.

The temples and the temple staff

What the sea took in the Netherlands has been rediscovered in Germany. At least ten sizable Matron Centres have been excavated here. The Matron Sanctuary on top of Mount Addig in Germany’s Eifel is located in an ancient forest; the mountain is surrounded by three streams. It is the sacred centre of the Celtic clan of the Vacalli or cowherds who inhabit the area around it. In this great sanctuary, which is called the ‘Pompeii of the Eifel’, the first large garden with the sacred tree appears. Later in Roman times a temple for the three Matrons was built there; in the temple there must have been a larger cult statue. There is also a common storage area for the grain. Finally, there is a collection house for clan. Processions are held in the covered pedestrian alley that surrounds the complex, so that the procession can continue in bad weather. Communal meals are also held after sacrifices have been made. Benches and podiums have been found that indicate that the assembly halls also had a theatrical function. Incubation rituals may also have taken place. People were cured through dreams or received clues to certain problems through visionary dreams. It is very likely that in these centres, where traditionally later deified clan mothers are worshiped in ceremonial clothing, their female progeny also serves. On the altars, the ladies wear the same ceremonial clothing as their deified Matron foremothers. These ladies are more than mere wives of the gentlemen sacrificer’s. Some are depicted alone with their top round hats while sacrificing. They can therefore be priestesses.

Prophesying and shamanizing.

Of the 834 Matron inscriptions on pointers, 116 have been found that contain a revelation inscription. The stones were donated by the donors after the goddesses revealed themselves in a vision or in a dream. This indicates direct contact between the goddesses and their followers.

Three revelation inscriptions have also been found on the 370 keys of Nehalennia that have been recovered. Altars of twelve early Germanic goddesses have been found that stood in open-air sanctuaries. Jan de Vries and Kees Samplonius assume that all these twelve goddesses from Dutch soil were oracled. Prophecy and oracles have traditionally been a specialism of women, of ‘wise women’. It is certain that both the Celts, the Romans like the Teutons had respect for the prophetic and healing gifts of wise women. Their influence was great because with their visionary powers they helped the people and healed them. Also in the temples of Nehalennia in her aspect of goddess of the underworld, priestesses who represent her must have argued: it is a new and for me unexpected aspect that finally resurfaces with Nehalennia. We have rediscovered the Pythias from our own soil.”

(NB – for the text in Dutch see references)

The temple… A modern reconstruction

The Nehalennia Temple has been reconstructed after an example from the time of the Romans and the Celts. The copy is located on the banks of the Oosterschelde National Park in the Zeeland village of Colijnsplaat. This historic monument is a replica of a sanctuary that stood in that area between 150 and 250 AD. At the time, it was much visited by traders from north western Europe. The building is intended as a tangible sign of a past completely forgotten up to half a century ago. Since its opening in 2005, the Nehalennia temple has grown into a tourist attraction in Noord-Beveland and a well-known icon in Zeeland. The replica has gained widespread recognition as the second window in the official canon of Zeeland. In addition, for many visitors the temple is a special place for contemplation and spirituality.

The Nehallenia Temple has been incorporated in the Canon of Zeeland.

(Colijnsplaat, reconstructed temple of Nehalennia)

Reconstruction of the temple, Colijnsplaat / Reconstructie van de tempel op Colijnsplaat

During the 1970’s more artefacts were found. However only wood and roof tiles were found but no pillars / columns. With only wood for supports this would be the general construction:

(Impression with wooden supports by Mikko Kriek)

(Roman harbour of Ganuenta (180-230 AD) painting by Mikko Kriek)

Also from Mikko Kriek: a painting of how the Roman harbour of Ganuenta (180-230 AD) could have looked like.

Building the temple

The temple building was commissioned by the Nehalennia foundation and designed by architect Henk Zandee. Archaeological draftsman Harry Burgers of the Free University of Amsterdam provided information about Roman architecture and Celtic geometry. It was realized under the supervision of client Jan Rolloos. Pupils from the school community Nehalennia in Middelburg have made the beautiful oak roof in a traditional and traditional way under the guidance of teacher Wim Mulder. Colleague Bram Slabbekoorn installed the electricity. In addition, the school community donated a successful modern version of a statue of the goddess, made by teacher Hans Zuidema. This is placed against the left inner wall.

(Nehalennia in bronze. Guido Metsers 1989 – many people sit next to her on the bench and have their  photo taken. )

In the Themepark Archeon, there is a reconstructed Roman temple – based on one from Cuijk – near the roman town of Novio Magus, modern day Nijmegen. This temple is currently used for parties, especially Wedding Feasts, and often called the ‘Nehallenia Temple’.

(Themepark Archeon – the ‘Nehallenia Temple’)

Merchants from Trier?

In 2019 I visited the amazing Gallo-Roman temple in the district of Metzenberg. municipality of Tawern, near to Trier. It was built in the 1st century AD at about the same time as the Nehallenia temples.

Here are some of the photos I took.

(Gallo-Roman temple municipality of Tawern, near to Trier, Germany)- photo Morgana

The names of the persons who gifted the statues and altars to Nehallenia show they were merchants from Italy, Cologne, Trier and Britannia. They traded in salt, fish sauce and textiles. Other wares were ceramics from the area around the Rhine, terracotta figurines from Cologne and Trier, and wine from Southern France and the Mosel-area. One inscription found translates to: “Before Nehalennia, Marcus Exingius Agricola, citizen of Trier, salt merchant in Cologne, has fulfilled his promise, willing and with reason”.

The temple is dedicated to Mercury, God of trade, so it would be reasonable to think there was a link with this temple and that of Nehallenia. There is a modern statue of Mercury, complete with various attributes, now in the temple.

Trier was a Roman town founded in the 1st Century AD and is situated on the River Moselle, which flows into the River Rhine at Koblenz. The Rhine flows further into the Netherlands and is one of the big rivers forming the Delta in the West of the country.

(The temple is dedicated to Mercury) – photo Morgana

(A modern statue of Mercury is in the temple now.) – photo Morgana

The temple was also dedicated to Epona who “was a protector of horses, ponies, donkeys, and mules. She was particularly a goddess of fertility, as shown by her attributes of a patera, cornucopia, ears of grain and the presence of foals in some sculptures. She and her horses might also have been leaders of the soul in the after-life ride, with parallels in Rhiannon of the Mabinogion. The worship of Epona, ’the sole Celtic divinity ultimately worshipped in Rome itself’, as the patroness of cavalry, was widespread in the Roman Empire between the first and third centuries AD; this is unusual for a Celtic deity, most of whom were associated with specific localities”.

Also Apollo as well as Isis-Serapis were worshipped there.

(Gallo -Roman temple at Tawern, near to Trier – Augusta Treverorum ,  Germania Superior) – photo Morgana

Travelling along the Rhine into Germania Inferior (now modern day Netherlands) merchants on their way to Brittania could have easily visited the Nehallenia temple.

Nehallenia revered today

In recent years Nehallenia, Goddess of the Lowlands, has been rediscovered. Although the modern temple at Colijnsplaat was not designed as a ‘working temple’ it does attract devotees who make the pilgrimage there.

Marjolein Makes on revisiting Colijnsplaat in September 2017. “So, on Mabon of that same year, we made the trek again. This time it was clear. I could feel the pull of the sea, connect to the land and the past in a way I never could before. Had experiences with other pagans and witches that I felt deeper within me than many before that. There was a feeling of ancientness, of primal and wildness, that I had been seeking my entire path, but hadn’t been able to find. I found it there. I found it with Nehalennia.”

A modern devotion; Nehalennia statue at the harvest festival Marjolein Makes.

References

Onbekend maakt onbemind – Nehalennia van Zeeland en de onzichtbare vrouwen om haar heen.”

  • Annine van der Meer, February 2016, reworked September 2016.

Dr Annine E. G. van der Meer is a historian of religion, theologian and symbol expert. She wrote a number of authoritative books about forgotten women from women’s history, www.anninevandermeer.nl

I am indebted to Annine for this essay which I have used extensively here in an English version.

For the Dutch version:

http://docplayer.nl/46006148-Onbekend-maakt-onbemind-nehalennia-van-zeeland-en-de-onzichtbare-vrouwen-om-haar-heen.html

and pdf: http://www.annine-pansophia.nl/annine_van_der_meer/wp-content/uploads/Onbekend-maakt-onbemind.-Nehalennia-van-Zeeland-en-de-onzichtbare-vrouwen-herbew-sept-2016.pdf

Dr. Annine E.G. van der Meer, ‘Nieuw licht op Nehallenia’: Nederlands, Paperback ISBN 9789082031324, Druk: 1, maart 2015  See the review.

Nehallenia Godin van de zeekust: Gardenstone – Nederlands https://boudicca.de/ See the review.

(links all accessed July 2021)

Meaning of the name Nehallenia: https://www.nemokennislink.nl/publicaties/het-raadsel-van-nehalennia-ontrafeld/

Nehallenia: https://www.livius.org/articles/religion/nehalennia/

For clearer images go to: https://www.livius.org/pictures/netherlands/colijnsplaat/votive-to-nehalennia-4/

Nehallenia-altaar met staande Nehalennia en haar hond, anonymus 1715
https://www.rijksmuseum.nl/en/collection/RP-P-OB-75.164

Drawing: The discovery of a Nehalennia temple in Domburg. 19th Century drawing after a sketch from 1647) https://nl.wikipedia.org/wiki/Nehalennia_(godin)#/media/Bestand:Nehalennia_Domburg.jpg

Reconstructie van de tempel op Colijnsplaat: https://nl.wikipedia.org/wiki/Nehalennia_(godin)#/media/Bestand:Tempel_van_Nehalennia_Colijnsplaat_(2).JPG

https://nl.wikipedia.org/wiki/Nehalennia_(godin)#/media/Bestand:Nehalennia_Domburg.jpg

Nehalennia in brons, Guido Metsers 1989 : https://nl.wikipedia.org/wiki/Guido_Metsers

Archeon, reconstructed Roman temple, from Cuijk:
https://leukefeesten.nl/feestlocatie/alphen-aan-den-rijn/archeon/#&gid=1&pid=1

Matronensteen: https://vici.org/vici/16496/

BLOG: NEHALENNIA, EEN ZEEUWSE GODIN

Image of the Goddess, limestone 82 cms/ Beeld van de godin, kalksteen, 82 cm. Rijksmuseum van Oudheden Leiden

https://nl.wikipedia.org/wiki/Nehalennia_(godin)#/media/Bestand:Leiden-Nehalennia-statue.JPG

A modern interpretation; Nehalennia statue at the harvest festival:
https://marjolijnmakes.com/2021/01/10/finding-nehalennia/ .

Geplaatst in English articles | Getagged , , , , , | 2 reacties

Mijn ouders, een stap tussen mij en de voorouders

Voordat ik mijn voorouders benader, wil ik stilstaan bij mijn ouders. Een intermezzo bij de reeks over de goden en godinnen in de lage landen.

Waarom lukt het mij maar zo moeilijk om contact te zoeken met de voorouders, wat ik me in de eerste helft van 2020 had voorgenomen? Het plan hield ook een aantal veranderingen in mijn leven in, waarvan ik er een aantal heb doorgevoerd. Met andere lukte me dat niet zo goed. Die veranderingen had ik als voorwaarde gesteld aan mezelf om twee redenen. Een ervan was dat ik wilde laten zien er iets voor over te hebben. Bij de andere speelde vooral het idee dat ik mijn manier van leven zou aanpassen aan hoe het leven voor hen was, om zo makkelijker contact te kunnen maken. Ons leven in deze eeuw is op veel manieren onvergelijkbaar anders dan het leven van al onze voorouders. Dat is meteen een factor die het moeilijker maakt om nu in een aantal opzichten ‘net als zij’ te gaan leven. Als ik mijn eigen groenten kweek in een moestuin, en het gaat niet goed, ben ik er niet van afhankelijk. Ik kan zo naar de supermarkt lopen en daar inkopen doen, van geld dat ik zelf verdien met een kantoorbaan (die ik nu al bijna anderhalf jaar thuis uitvoer). Maar ik wilde vroeg opstaan, dingen doen voor anderen, meer discipline betonen, zelf huishoudelijke karweitjes uitvoeren, en daarbij waar mogelijk ook ouderwetse middelen en technieken gebruiken.

Om zeven uur opstaan en eerst iets actiefs doen – fitness-oefeningen, de afwas, een stuk wandelen of fietsen – gaat best. Zelf brood bakken is er minder van gekomen, maar (een aantal keren per week) een zelf bereide maaltijd op tafel zetten is nog altijd standaard, dat is niet eens een verandering. Dat hoeft overigens niet naar een recept van vroeger, maar mag bijvoorbeeld ook een bewerkelijke curry zijn, met zelf gesneden groenten en met rijst, die in oude kookboeken alleen voorkomt bij de nagerechten. Dat is het voordeel van zelf de spelregels bepalen 🙂

Het thuis werken is in sommige opzichten belemmerend, omdat een werkplek plaats in huis inneemt die je daardoor niet voor iets anders kunt gebruiken. De tijd die ik niet kwijt ben aan reizen van en naar het kantoor gaat wel op aan beweging, en ik neem nu langere pauzes tussendoor. Maar er zijn zoveel andere activiteiten weggevallen dat aan tijd eigenlijk geen gebrek is. Dus waarom heb ik die andere veranderingen nog steeds niet doorgevoerd? Waarom blijf ik steken? Wat weerhoudt me ervan om daadwerkelijk contact te zoeken met de voorouders?

Misschien heeft dat ermee te maken dat ik een stap dacht over te slaan. Want tussen mij en de voorouders, staan mijn ouders. Ze staan er niet letterlijk voor: ik ervaar hen niet als blokkade. Ik kan immers ook via mijn grootouders terug in de tijd, en ik heb niet het gevoel dat ik hun toestemming nodig heb om me tot de voorouders te richten. Alleen al omdat ik voorouders breder zie dan alleen de mensen van wie ik genetisch en sociaal afstam. Ook voorgangers op mijn spirituele pad zie ik als ‘mijn’ voorouders. Maar heb ik me genoeg afgevraagd wat mijn ouders voor mij betekenen, wat ik van hen heb meegekregen, wat ik aan hen heb teruggegeven, enzovoorts?

Zonder daar voor te hebben gekozen, is die vraag afgelopen jaar op mijn pad gekomen. Mijn moeder is overleden, en de zolder, en later het hele huis, moest leeg voor de verhuizing van mijn vader. Dat betekende samen met de andere kinderen ons verleden en dat van onze ouders door onze handen laten gaan. Speelgoed van vroeger, koffers vol met kleding en oude fotoboeken stuk voor stuk bekijken om te bepalen wat er mee moest: weggooien, weggeven, behouden (en wie dan)? Een hele klus die eigenlijk best te doen viel, ook emotioneel. Als ‘het voordeel van de twijfel’ niet meer telt om iets toch maar te bewaren, is het niet meer zo moeilijk om het los te laten. Bij mij zelf gaat opruimen me een stuk lastiger af: met sommige papieren gooi ik een toekomst weg die ik nog voor me zag en dat is pijnlijk.
Eerlijk is eerlijk: ik neem toch een aantal dingen vanuit mijn ouderlijk huis mee die ik – voorlopig – wel wil behouden. Wat de noodzaak weer vergroot om eigen spullen weg te gooien om ruimte te maken…

Maar los van materie, wat heb ik van mijn ouders geërfd? Wat hebben ze mij geleerd, waarin hebben ze mij gestimuleerd, en waarin hebben ze mij belemmerd?

Het mooiste geschenk dat ze me konden geven is de overtuiging dat ik er mag zijn. Bij alle angsten en onzekerheden die ik ook heb, of heb gehad, was dat altijd de basis. Het kan zijn dat die basishouding onderdeel is van mijn persoonlijkheid, aangeboren, maar mijn ouders hebben die in ieder geval nooit een strobreed in de weg gelegd, maar juist versterkt door hun onvoorwaardelijke liefde. Verantwoordelijkheidsgevoel en solidariteit waren (en zijn) zeker waarden die zij uitdroegen. Dat wij vrij zijn – om te kiezen wat we willen worden, om vrienden te kiezen en later levenspartners, om allerlei keuzes te maken in het leven – maar dat daar ook grenzen aan zitten, namelijk als we de vrijheid van een ander inperken door onze keuzes. Dat je eerbied moet hebben voor het leven. Dat er altijd mensen zijn die het slechter hebben dan wij en dat je je in kunt zetten voor een betere wereld. Dat voorzieningen als lantaarnpalen van ons, als samenleving, gezamenlijk zijn, en dat je voorzichtig moet zijn met andermans eigendommen. Gevoel voor humor. Dat ruzie erbij hoort maar dat je het ook weer goed maakt. Belangstelling voor de natuur en voor nog een aantal onderwerpen.

Dat zijn allemaal zaken die ik heb meegekregen van mijn ouders. En vast nog wel een en ander dat zo gewoon is dat ik het nu over het hoofd zie. Dat je speelt met je kinderen, ze voorleest en op andere manieren taal aanleert. Dat je je best doet, dat je uitkijkt waar je je geld aan uitgeeft, maar dat was misschien meer uit noodzaak omdat er altijd weinig geld was. Maar dat er dan nog genoeg dingen zijn die je (samen) kunt doen. Dat je eerlijk deelt en niet het ene kind voortrekt boven het andere, maar ook dat je rekening houdt met de verschillen tussen de kinderen en dat die niet altijd hetzelfde nodig hebben.

Dat ze me in allerlei opzichten hebben gestimuleerd, mag duidelijk zijn. Hebben ze me ook belemmerd? Misschien, maar dan zonder het te willen, zonder het zich bewust te zijn, en terwijl ze juist het beste met me voor hadden. Het katholieke geloof waarin ze zelf waren opgegroeid paste niet bij mij, maar dat leidde tot onbegrip. Uiteindelijk lieten ze het gaan, en mocht ik thuisblijven terwijl de rest van het gezin naar de kerk ging. Als ik dan maar wel de afwas deed, dan deed ik tenminste nog iets tot nut van het algemeen. Pas toen ik definitief de kerk vaarwel had gezegd, hebben we er een avond lang over gesproken wat het voor hen betekende en vertelden ze dat ze mij ook zo’n bron gunden waar ik op terug kon vallen als ik steun nodig zou hebben.

Heb ik hierdoor iets gemist? Zou ik me anders ontwikkeld hebben als mijn spiritualiteit erkend was en zich had kunnen ontplooien? Geen idee. Heb ik dat bij mijn kinderen beter aangepakt? Ik durf het echt niet te zeggen. Dat oordeel is aan hen.

Bij mijn ouders heb ik het idee dat we uitgesproken hebben wat er te bespreken was. Dat we van elkaar wisten en weten: we houden van elkaar. Dat de belangrijkste dingen aan bod zijn gekomen. Ik heb uitgesproken voor welke dingen ik dankbaar was. Ook kleine dingen zoals dat mijn moeder op een zomerdag heel vroeg was opgestaan om, op mijn verzoek, samen ergens buiten de zon te zien opkomen. Dat ze iets gekocht had dat ik nooit heb gebruikt, maar waarvan ik heel blij was dat het er was. Het was niet iets duurs, maar ze vond het zonde om geld uit te geven aan iets dat je niet gebruikte. Het voorwerp had mij een houvast gegeven. Toen ze afgelopen jaar in het ziekenhuis lag, niet aanspreekbaar, en ik bang was dat ze het einde van de week niet zou halen, heb ik haar nogmaals bedankt dat ik bij haar en mijn vader mocht opgroeien. Heb gezegd dat ze het goed gedaan had. En dat meen ik van ganser harte.

In de loop van de jaren is ook wel duidelijk geworden wat voor jeugd mijn ouders hebben gehad. Ik weet waar zij vandaan komen, wat voor kansen zij wel en niet hebben gehad en welke ze wel en niet hebben gegrepen. En ik weet hoe hun ouders waren. Ook uit eigen ervaring, want mijn eerste grootouder overleed pas toen ik 11 was en de laatste toen ik 33 was. Maar pas als je volwassen bent, ga je beter begrijpen hoe zij hun gezin hebben geleid, en hoe je ouders dat ervaren hebben als kind.
Misschien is dit soort inzicht behulpzaam als je contact hebt met verdere voorouders. Dat ze allen kind zijn van hun ouders, dat het mede aan de omstandigheden lag dat ze zijn geworden wie ze zijn geworden.

Ooit heb ik me verdiept in mijn ‘stamboom’. Niet een stamreeks van mijn vader, diens vader (en moeder), die zijn vader (en moeder) en zo verder, maar een kwartierstaat van echt alle voorouders over de hele breedte tot vijf of zes generaties terug. Dat zijn heel wat voorouders. Die ga je echt niet allemaal leren kennen, of je moet er je levenswerk van maken. Er zijn conclusies te trekken uit de schaarse gegevens die ik heb (namen, data, beroepen die in aktes genoemd worden), zoals dat veel van hen op het land werkten zonder dat in eigendom te hebben. Arme lieden dus: aardwerkers, warmoezeniers, tuinmannen; arbeiders, werklieden; dienstbodes. Een enkele winkelier, een wever, een veerman, wat zeelui. Ik kan eruit afleiden naar wie ik ben vernoemd (dat wist ik wel) en naar wie zij is vernoemd. Maar welk stukje van de familie is nu interessant als ik op zoek ga naar ‘de voorouders’. Met wie heb ik de meeste affiniteit? Van wie kan ik leren? Wie zijn er bereid om mij te helpen?

Ik vermoed dat ik hier weinig heb aan verstandelijke overwegingen. Zoals ik mijn voorkeuren en affiniteiten heb als het gaat om ooms en tantes, heb ik die waarschijnlijk ook met overgrootouders. Met mijn peter en meter deel ik bepaalde interesses en misschien karaktertrekken. Bij de tante en oom bij wie ik als kind regelmatig logeerde (nadat ik bruidsmeisje was bij hun huwelijk) vond ik een warme omgeving, en humor, maar ook een enigszins andere kijk op het leven dan ik van huis uit meekreeg. Sommige familieleden leer ik nu pas een beetje kennen, en daar blijkt het goed mee te klikken. Maar dat geldt ook voor vrienden van mijn ouders die helemaal niet verwant zijn, die in elk geval geen bloedverwanten zijn. Al weet je dat niet zeker bij mensen die in dezelfde omgeving zijn geboren en opgegroeid: je hebt al snel een aantal van die tientallen of honderden voorouders gemeenschappelijk. In vaders familie zijn voorouders verwant aan – of als eerder of later huwelijk getrouwd met – voorouders aan moederszijde. Soms zie je ‘voorouderverdubbeling’ of ‘kwartierherhaling’: als aan meer kanten dezelfde voorouders voorkomen, of er sprake is van neef-nicht-huwelijken. Je hebt overigens ook ‘kwartierverlies’, als van iemand bijvoorbeeld de vader niet bekend is, of als er gegevens (akten) verloren zijn gegaan. In een klein dorp zie je al snel steeds dezelfde namen als voorouders en als getuigen bij huwelijken. En los van alle officiële gegevens: wie zegt dat een kind is verwekt door de man die de echtgenoot was van de moeder? En hoe vaak kwam het voor dat een kind van de oudste – ongehuwde – dochter een plek in het gezin kreeg als de jongste dochter en dus gezien werd als het zusje van degene die eigenlijk haar moeder was?

Wat vast een rol zal spelen in contacten met voorouders, zijn patronen die nu nog terugkomen. Het soort dingen dat je in familieopstellingen duidelijk krijgt. Ik weet een beetje van wat er een en twee generaties eerder heeft gespeeld, aan beide kanten van de familie. In hoeverre heeft dat nog gevolgen voor mijn leven, mijn opstelling ten opzichte van andere mensen? Wat is er ‘uitgewerkt’ en wat sluimert er nog? Zijn er ook dingen die ik niet weet? Op enig moment kwamen er inentingspapieren tevoorschijn waaruit bleek dat mijn ene oma niet uitsluitend zussen had gehad, maar ook een jonggestorven broertje. Bij navraag wist haar laatste overlevende zus, mijn oudtante, daar nog van en kon meer vertellen over het verhaal achter die papieren werkelijkheid.

Zijn er in mijn kwartierstaat mensen die dezelfde interesses hadden als ik, wat betreft geloof / spiritualiteit, waren er met speciale gaven, met kennis van bijvoorbeeld kruiden? En zijn dat dan degenen met wie ik graag eens zou willen spreken, als dat kon? Of zij met mij?

Langzamerhand kom ik eraan toe om de stap te zetten me daarvoor open te stellen.

Geplaatst in Artikelen | Getagged , | Reacties uitgeschakeld voor Mijn ouders, een stap tussen mij en de voorouders