Wat mag Praktijk zijn?
Jaren geleden, in de tijd van de e-maillijsten, kwam op een grote, actieve lijst een berichtje van iemand die naar een spiritueel trancemediumhealer geweest was. Door dit medium werkte een overleden dokter. Het medium was een in die kringen heel bekend Engels medium en tijdelijk in Nederland. De schrijfster van het berichtje had problemen met haar rugwervels, liep met een stok en had altijd pijn. Ze was van plan erheen te gaan, was open en nieuwsgierig en wilde weten wat de groep ervan vond.
Superskepsis
Je zou verwachten dat op een forum voor hekserij er belangstelling en openheid naar andere richtingen en werkwijzen zou zijn. Maar het was alsof ik ineens op het forum van Skepsis beland was. Volop negativiteit en ongeloof, het woord placebo kon je turven. Allemaal in het kader van ‘nuchterheid’. Ik was verbijsterd. En zij ook. Het was niet de eerste keer dat ik dit soort ‘nuchterheid’ in hekserijkringen zag. Maar nooit eerder en nooit later zo sterk als nu.
Net als andere keren was deze keer de ‘nuchterheid’ sterk verbonden met een anti-New Age perspectief. Wij heksen waren niet New Age, wij zweefden niet. Wij waren verbonden met de realiteit. En om dat te bevestigen vielen mensen vaak over elkaar heen om te laten zien hoezeer ze de onaangename kanten van het leven accepteerden, met magie als methode om hier en daar wat te verlichten, maar vooral als methode voor persoonlijke groei, waar je in het Echte Leven niet al te veel van moest verwachten.
We hebben later, toen we elkaar weer eens in het echt tegenkwamen, een heel interessant gesprek gehad over hoe het nou gegaan was en hoeveel het geholpen had (enorm).
Is magie psychologie in een ander jasje?
Dit was een vorm van praktijk. Niet die van de hekserij maar van een andere stroming, Spiritualisme. En zonder kennis van zaken was een groot aantal mensen die beweerden dat ze magie serieus namen bereid om dit af te schieten als onmogelijk.
Maar hoe serieus namen die mensen magie dan? Wat betekende de praktijk voor hen? Was het stiekem toch wel veilig als magie niets anders dan toegepaste psychologie was, die strikt innerlijk werkte en verder geen echt effect op de buitenwereld had? Ik vermoed van wel.
Ik denk dat er veel mensen zijn die inderdaad alles graag bij het psychologische houden. ‘Headology’, om met Granny Weatherwax te spreken. Maar is dat alles?
Ik herinner me een Facebook-post van iemand die een ervaring beschreef met een echte sjamaan, ver weg. Die zomaar van alles van haar wist , terwijl zij er niet bij was. Ah, in tweede positie gaan, dacht ik meteen. Een techniek die ik zowel bij energiewerk als bij NLP (neurolinguïstisch programmeren) tegengekomen was. De techniek is heel eenvoudig: je ‘wordt’ de ander. En pikt, als je het goed doet, dus een heleboel op. Er zit veel overlap tussen NLP en energiewerk. Het grote verschil is, dat NLP alles ziet door de bril van psychologie. Ook rituele bezetenheid en entiteiten. En natuurlijk magie.
Er is ook de nodige overlap tussen energiewerk, sjamanisme en hekserij. Van wat ik gezien heb, zijn van de verschillende beoefenaren NLP-ers het meest comfortabel met echt, tastbaar resultaat en heksen het minst.
Psychologie is veilig
Dat NLP-ers het meest op hun gemak zijn met tastbare resultaten is niet vreemd. Binnen de NLP is het hele domein van energie en magie bij voorbaat al gedefinieerd als psychologisch. En daarmee als veilig. Grote resultaten worden dan: ‘kijk eens wat wij kunnen met deze techniek!’ Of het nou gaat om grote psychische veranderingen na een of een beperkt aantal sessies, het genezen van allergieën of wat dan ook.
Het ongrijpbare inperken
Bang zijn voor het ongrijpbare is iets dat diep in de mens ingebakken zit. Werken met het ongrijpbare klikt heel mooi en interessant. Maar de kern van het ongrijpbare is dat je er geen grip op hebt. En dat is eng. Dus moeten magie en de resultaten die je ermee krijgen kunt afgezwakt worden. Want dat houdt het behapbaar en daarmee veilig. Het is weliswaar ongrijpbaar, maar echt veel verschil maakt het niet. En datzelfde moet gelden voor andere vormen van energiewerk zoals healing. Zolang het verschil maar hoofdzakelijk psychologisch is, kan de moderne heks rustig blijven ademhalen. Het is de andere kant van de sceptici-medaille: de ene groep zegt: ‘magie moet onzin zijn, want straks is die man in de lucht met die baard ook echt’. De ander groep zegt: ‘goden bestaan maar het zijn psychologische archetypen, magie bestaat, maar het moet allemaal binnen het kader van de psychologische verklaring op het gebied van persoonlijke groei blijven want echte, materiële verandering is veel te eng’.
Alles is verweven
Alleen in de echte wereld is alles verweven en niet in stukjes te hakken. Zoals medische wetenschappers zoals Bessel van der Kolk (maar hij is niet de enige) steeds meer gaan zien dat lichaam en geest niet van elkaar te scheiden zijn, zo heeft alles wat je doet – dus ook magie – invloed op alle lagen van het zijn en van het leven. Dat past niet in het westerse wereldbeeld, waar dergelijke ideeën makkelijk afgewimpeld worden als New Age en zweefteverij (net als in de hekserij).
In sjamanistische culturen ging magie niet om persoonlijke groei, maar om tastbaar resultaat. In Nine Worlds of Seidr beschrijft Jenny Blaine hoe een moderne seithkona de vissen roept. En ze komen. Dat vinden wij heel bijzonder en speciaal, maar dat weten waar het wild zat en dat kunnen lokken was een van de taken van de sjamaan.
Wat als hekserij in de praktijk brengen betekent de werkelijkheid te vormen naar je wil? Weten dat je invloed echte, tastbare resultaten op zal gaan leveren? Durf je dat aan? Durf je je magie te pakken en haar los te laten op alle facetten van het leven in plaats van op het veilige gebied van voorzichtige stappen in persoonlijke groei, die allemaal psychologisch te verklaren zijn? Mag magie echt magisch zijn?
Literatuur
- Blaine, Jenny: Nine Worlds of Seid-Magic: Ecstacy and Neo-Shamanism in North-European paganism. Routledge, 2001
- Derks, Lucas en Hollander, Jaap: Essenties van NLP. Servire, 2000
- Hollander, Jaap: Trance en Magie, Hoe ik enkele Afrikaanse goden van Rio naar Nijmegen liet dansen. Becht, 1997
- Kolk van der, Bessel: The Body keeps the Score: Brain, Mind and Body in the healing of Trauma. Penguin Books, 2015.
