Het begin. Het einde is gekomen. Nu gaat het beginnen (boek 1 van De bron)
Nora Roberts
oorspronkelijke titel: Year One (Chronicles of The One, 2017)
Boekerij, 2018, 414 p. ISBN 978-90-225-8157-5. € 17,99
Het zal wel komen door de onzekere tijden waarin we leven, waarin letterlijk het klimaat aan het veranderen is, en figuurlijk ook het politieke klimaat. ‘Ervaringen uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst’. Er kunnen grote veranderingen komen als het op aarde 2 graden warmer wordt, en nog veel grotere veranderingen als de temperatuur nog meer toeneemt. Zowel droogtes als overstromingen, bosbranden, het stijgen van de zeespiegel, uitsterven van planten en dieren, oprukken van plaagdieren – en ziektes – naar streken waar die nog niet voorkomen, misoogsten, stromen vluchtelingen die proberen om een betere plek te vinden om te leven, waar nog wel voedsel is, en waar het niet te heet is.
Wat ervan komt is dat schrijvers hun romans laten spelen in een eindtijd: apocalyptische verhalen. De Volkskrant schreef erover (ik dacht recenter, maar kan alleen dit artikel achterhalen van mei 2018 (citaat: “Het genre van de dystopie loopt op zijn laatste benen; het heden is enger dan welk toekomstbeeld ook kan zijn. Van die vaststelling zouden we pas somber kunnen worden.”).
Via iemand die het doneerde bij een veiling voor een goed doel kreeg ik een Engels jeugdboek in handen: ‘After Tomorrow’ (Gillian Cross. Oxford University Press, 2013. ISBN 978-0-19-275626-8). Waarschijnlijk bedoeld om Britse kinderen iets te leren over hoe het is om vluchteling te zijn, maar je kunt het ook lezen als een post-Armageddon-boek waarin een bankencrisis de oorzaak is dat voedsel duur en schaars wordt. Mensen die een tuin hebben worden onder bedreiging met wapens beroofd van verse en ingemaakte groenten. Een fijn boek om te lezen, ondanks het onderwerp. In het tweede deel van haar reeks ‘Hoe overleef ik…’ (‘Hoe overleef ik het het jaar 2000’) beschreef Francine Oomen op vergelijkbare wijze wat er zou kunnen gebeuren als de stroom zou uitvallen door het ‘milleniumprobleem’. Naast klimaatverandering kunnen vulkanen, meteorieten, oorlog met kernwapens of chemische wapens, ongelukken met techniek en epidemieën de oorzaak zijn van een ‘apocalyps’ of eindtijd.
Misschien is het mijn idee – niet per se juist gezien – dat het thema op dit moment meer in boeken voorkomt dan voorheen. Het onderwerp is van alle tijden (Wikipedia) en bijna overal bekend. Het bijbelboek Apocalyps is al zo’n 1900 of 1950 jaar oud; George Orwells ‘1984’ dateert van kort na de Tweede Wereldoorlog, en mensen hebben vaker gedacht dat het einde van de wereld nabij was. Toen het jaar 1000 eraan kwam (in de Westerse jaartelling). In de Koude Oorlog. Toen de Maya-kalender afliep.
Maar in de dagelijkse werkelijkheid laat de Nederlandse overheid weten dat we onszelf moeten voorbereiden op hoog water of andere rampen, en niet alleen in de Verenigde Staten bereiden ‘preppers’ zich voor op ‘als het fout gaat’.
Films over een post-apocalyptische wereld zijn al decennia populair. Denk aan Terminator, Mad Max, Waterworld (Wikipedia noemt meer dan 70 post-apocalyptische films en de Engelse Wikipedia-pagina Apocalyptic and post-apocalyptic fiction noemt naast romans en films ook strips, tv-series, videogames en muziek).
Het zijn niet alleen romans, fictie, waarin het thema ‘einde der tijden’ voorkomt. Het non-fictieboek ‘Zes graden, onze toekomst op een warmere planeet’ (M. Lynas. Jan van Arkel, 2008. ISBN 9789062244768) laat zien wat er daadwerkelijk kan gebeuren als de temperatuur stijgt. Eng. Maar ook in fictie wordt het eng als iemand er een realistisch beeld van schetst hoe de wereld (de beschaving, de samenleving) zoals wij die kennen ten einde komt. En misschien temeer zo, voor de fans, nu het een schrijfster van romantische fictie is, bestsellerauteur Nora Roberts. Onder de naam J.D. Hobb schreef ze al veertig misdaadverhalen, maar voor haar nieuwe reeks gebruikt ze de naam waaronder ze al 200 liefdesromans uitgaf. Alleen de cover is herkenbaar als afwijkend: heel duister, met veel bruin en zwart en omineuze kraaien op zowel de Engelse als de Nederlandse voorkant. Ik ben heel benieuwd wat de fans ervan vinden, en of ze er ook nieuw publiek mee bereikt.
Enerzijds is ‘Het begin’ een vervolg op een subgenre binnen het oeuvre van Nora Roberts zelf: de romans waarin magie een rol speelt. De magische Donovans (besproken in Wiccan Rede, Autumn 2001). Het eiland van de drie zusters (besproken in Wiccan Rede, Samhain 2006). De ‘Ierse trilogie’ ofwel ‘The Cousins O’Dwyer Trilogy’. De Cirkel-trilogie. De Sleuteltrilogie. En – denk ik – de Sterrentrilogie en de Teken van Zeven-trilogie (deze heb ik nog niet gelezen, maar dit zijn de oorspronkelijke titels van die laatste serie: Blood Brothers; The Hollow; The Pagan Stone).
Vaak is er in een ver verleden iets gebeurd dat zijn consequenties heeft in het heden. Zussen, nichten en/of vriendinnen moeten een probleem oplossen, bouwen onderwijl een zaak of carrière op, en vinden onderweg hun levenspartners (terug), vaak mannen die ook verwanten of goede vrienden van elkaar of van de vrouwen in de reeks zijn. Een kwade geest bedreigt hen en hun geliefden, nachtmerries blijken realiteit, maar uiteindelijk komt alles goed en overwinnen liefde en vriendschap het kwaad. De boeken van Nora Roberts zijn veel beter geschreven dan de meeste goedkope romannetjes die in een reeks worden uitgegeven, maar hebben ook wel elementen daarvan. De structuur waarin na een reeks problemen en misverstanden de geliefden elkaar krijgen, en de seksscènes die erin beschreven worden (drie per boek?).
Maar ‘Het begin’ is tegelijk heel anders dan al die eerdere boeken. Mensen gaan erin dood. Niet alleen anonieme aardbewoners, maar ook personages die je goed leert kennen in het boek, goede mensen. Waar in al die eerdere romans alleen de levens van de hoofdpersonen en de mensen direct om hen heen veranderen, en de rest van de wereld doorleeft, gaat in dit boek een groot deel van de wereldbevolking (een paar miljard mensen!) dood. Dat betekent ook dat de samenleving uiteen valt, dat communicatiesystemen – televisie, internet – het opgeven, en dat je op jezelf bent aangewezen als je eten, onderdak, vervoer of medische hulp nodig hebt. Het enge, en naar mijn idee maar al te realistische, scenario is dat het allemaal heel snel gaat. Een onbekende ziekte komt plotseling op en verspreidt zich heel snel over de hele wereld. Ook later in het boek worden scènes beschreven die mij heel authentiek voorkomen: hoe individuen en groepen proberen te overleven in wat er over is van de wereld. Typisch Nora Roberts-element is dat ook hier magie en ‘paranormale gaven’ een rol spelen, zowel ten goede als ten kwade. Ze beschrijft zowel hoopgevende voorbeelden als gewelddadige uitwassen van mensen en niet-mensen. En vergeet het vaste stramien. Dit boek verrast qua plot en voert meer dan een paar hoofdpersonen ten tonele.
Heb je nog nooit iets van Nora Roberts gelezen, omdat je niet van liefdesromans houdt of niets van bestsellerauteurs wilt lezen, maak dan een uitzondering voor dit boek. Heb je eerder met plezier enkele van de genoemde trilogieën gelezen, dan zal deze nieuwe reeks je waarschijnlijk ook aanspreken.
In juni 2019 verschijnt boek 2 van De bron-trilogie: ‘Vanuit het duister. Een nieuwe macht in opkomst.’ (Oorspronkelijke titel: Of Blood and Bone. In het Engels is het slot al verschenen: The Rise of Magicks). Ik kijk ernaar uit!
