Oud nieuws in de verjongingsketel gegooid – Lughnasadh 2015

IJzeren krachtvis

Een vis van ijzer die kracht geeft. Het klinkt als een middeleeuwse talisman of iets uit een fantasy-game. Maar dat is het niet. Het is niet virtueel, het is iets van deze tijd, en het werkt echt. Het is een middel tegen bloedarmoede. De BBC berichtte hierover in mei.

Enkele jaren geleden kwam de Canadese onderzoeker Christopher Charles naar Cambodja en constateerde dat een groot deel van de bevolking daar leed aan bloedarmoede, met name vrouwen en kinderen. Bloedarmoede is een tekort aan ijzer in het bloed. Dit kan ontstaan door bloedverlies (zoals bij de menstruatie) maar ook doordat de voeding te weinig ijzer bevat, of doordat het lichaam het ijzer niet goed kan opnemen. Het kan leiden tot tal van klachten, waarvan oververmoeidheid de bekendste is. Maar ook voortijdige bevallingen kunnen hier het gevolg van zijn, of zelfs overlijden tijdens de zwangerschap.

Het traditionele Cambodjaanse voedingspatroon van rijst en vis bevat niet genoeg ijzer om tekorten te voorkomen of tegen te gaan. IJzersupplementen zoals staalpillen zijn er vanwege de bijwerkingen (verstopping) niet erg in trek, bovendien zijn ze slecht verkrijgbaar en voor de meeste mensen te duur.

Het was bekend dat koken in gietijzeren pannen het ijzergehalte in het voedsel verhoogt, maar de vrouwen gebruiken liever aluminium pannen, die goedkoper en lichter zijn (ze dragen ze op hun hoofd). Daarom werden ijzeren plakken met een gewicht van ongeveer 2 ons uitgedeeld die meegekookt moesten worden om hetzelfde effect te hebben. Maar bijna niemand gebruikte die, althans niet om te koken. Wel als deurstopper of presse-papier… Pas toen het ijzer de vorm kreeg van een vrolijke vis, wilde men er mee koken. Een vis is in Cambodja niet alleen populair voedsel, maar ook een gelukssymbool. De bloedarmoede nam hierna merkbaar af.

Wie zelf ook met een ijzeren vis wil koken (10 minuten koken in water met wat citroensap, daarna het eten met dat water klaarmaken), hoeft geen arme Cambodjaan te zijn. De vis is op internet te bestellen. Voor elke vis die je voor jezelf koopt, geeft de organisatie er ook eentje aan een familie in Cambodja. (Je kunt er voor hetzelfde bedrag ook vijf voor Cambodja bestellen.) Denk er wel aan dat bloedarmoede andere oorzaken kan hebben dan een tekort in de voeding. En dat het voor ons waarschijnlijk zinniger is om een voedingstekort aan te vullen met goede voeding dan met een geluksvis.

Genezend eten

De meeste Nederlandse hoogleraren in de voeding zijn van mening dat voeding voor het lichaam “onderhoud, geen reparatie” is, kwam in april naar voren in een artikel in de Volkskrant. Dat ongezonde voeding wel klachten kan veroorzaken die door gezonde voeding weer kunnen worden opgeheven, maar meer ook niet. Voeding is geen geneesmiddel, zeggen zij. Het onderscheid tussen voedsel en medicijn dat zij maken, lijkt eruit te bestaan dat medicijnen voor één krachtig effect worden ontwikkeld en daarop getest kunnen worden, terwijl voedsel tal van effecten kan hebben die niet eenvoudig te meten zijn.

Toch wordt er steeds meer bekend over de invloed van voedingsmiddelen op de gezondheid, bijvoorbeeld in combinatie met medicijngebruik. In maart bleek dat chemotherapie wordt versterkt door vetrijk eten, maar tegengewerkt door visolie.

Maar als niet met wetenschappelijke criteria valt aan te tonen dat een bepaald voedingsmiddel een bepaald effect heeft, kun je nog niet concluderen dat er geen effect bestaat, legde biochemicus Hugo de Jonge uit. Hij onderzocht de werkzaamheid van een medicijn voor mensen met een bepaalde vorm van taaislijmziekte op stukjes darmwand, en vergeleek dit uit nieuwsgierigheid met inhoudsstoffen uit sojabonen en geelwortel.

Een achtjarige jongen met die vorm van taaislijmziekte, Jaap Schut, eet namelijk vier keer per dag appelmoes met soja en geelwortel. Dit heeft zijn moeder bedacht. Zij had erover gelezen en wilde dit wel proberen. In tegenstelling tot de hoogleraren had zij er weinig bij te verliezen als mensen haar in de alternatieve hoek zouden plaatsen.

Het medicijn (ruim € 200.000 per patiënt per jaar) dat De Jonge onderzocht bleek goed te werken, maar de soja- en geelwortelstofjes werkten net zo goed! De appelmoes-plus (ca. € 3.000 per jaar) bevat enzymen die Jaap zelf niet kan aanmaken, en werkt zo goed dat artsen soms niet kunnen geloven dat hij echt taaislijmziekte heeft. Er wordt nu geëxperimenteerd met een grotere groep patiënten.

Ziekmakend eten?

Wat is nu precies gezond of ongezond eten? In de speciale diëten die mensen voor hun gezondheid volgen, zijn ook wel modetrends te ontwaren. Volgens menigeen is glutenvrij eten zo’n modeverschijnsel. In april besteedde de Keuringsdienst van Waarde aandacht aan gluten.

“Wat is een gluut?” vroeg iemand van dat programma aan een voorlichtingsdame, die verzuchtte: “het zal wel iets zijn, maar ik weet het echt niet”. Maar een gluut bestaat niet: het woord gluten is enkelvoud. Gluten is een eiwit in tarwe en sommige andere granen. Het ontwikkelt zich bij het kneden van deeg en zorgt voor kleverigheid en elasticiteit, waardoor het deeg mooi kan rijzen.

Maar niet iedereen kan dit eiwit verdragen. Mensen met coeliakie kunnen al heel beroerd worden van iets wat alleen maar op een broodplank heeft gelegen waar tarwebrood op is gesneden. Anderen hebben geen ernstige klachten, maar voelen zich wel beter als ze glutenvrij eten.

In het televisieprogramma was te zien dat gluten fabrieksmatig wordt geïsoleerd uit tarwemeel en als wit poeder wordt verkocht. De vermelding “gluten” in een ingrediëntenlijst op een broodverpakking betekent dus niet, zoals ik tot dan toe dacht, dat in het deeg op de normale wijze gluten is gevormd, en dat men dat er voor glutenintolerante mensen nog eens expliciet op vermeldt. Het is een apart ingrediënt: behalve gluten uit het gebruikte meel, is er extra gluten aan het brood toegevoegd!

In het tijdschrift 360 – het beste uit de internationale pers stond in juni een lang artikel van Michael Specter van The New Yorker. Hierin was te lezen dat er extra gluten aan deeg wordt toegevoegd om het machinale kneden te vergemakkelijken. Het brood krijgt er bovendien een ‘sponzige’ structuur van en blijft langer vers. Gluten wordt daarnaast veelvuldig gebruikt in andere producten, voornamelijk als bindmiddel.

Moleculair cytogeneticus Stephen Jones vermoedt dat de (aangetoonde) toename van glutenintolerantie onder de Amerikaanse bevolking wel eens kan samenhangen met het feit dat er steeds meer gluten aan voedingsmiddelen wordt toegevoegd. Maar er zouden ook andere zaken dan gluten kunnen spelen, bijvoorbeeld resten van chemische middelen in gebleekt meel, of bakvet, zoetstoffen, broodverbeteraars… Jones vindt dat op dergelijk brood het woord ‘brood’ eigenlijk niet zou mogen worden toegepast.

Hoogleraar gastro-enterologie Peter Gibson constateerde dat mensen met het prikkelbare-darmsyndroom (PDS) baat hadden bij een glutenvrij dieet. Maar hij vroeg zich af of dat inderdaad aan het gluten lag. Uit een test met 37 proefpersonen kwam naar voren dat de boosdoeners waarschijnlijk de koolhydraten in tarwe waren. Deze behoren tot een groep die FODMAPs (Fermentable Oligo-, Di-, Mono-saccharides And Polyols) https://en.wikipedia.org/wiki/FODMAP wordt genoemd. FODMAPs komen in veel meer voedsel voor dan alleen in granen.

Flatulentie

Een dame bij wie ik als kind wel eens kwam, waarschuwde voor bepaalde voeding (zoals de combinatie kaas & fruit) omdat die “giesting in de darmen” zou veroorzaken. Van gisting in de darmen kon je buikpijn krijgen, en je ging er winden van laten en dat was niet netjes. Bij het volk van de Koma in Nigeria en Kameroen echter weten ze een goeie scheet wel te waarderen. Op YouTube is te zien hoe specialisten in het winden-laten een rituele dans uitvoeren. De omstanders kunnen er smakelijk om lachen.

Het commentaar bij het filmpje luidt dat de Koma twee eeuwen geleden de Atlantika-bergen (‘bergen die alleen God kent’) zijn ingetrokken, op de vlucht voor moslims die hen tot slaven wilden maken. In die tijd zou bij wijze van rebellie de schetendans zijn ontstaan: om het gezag te tarten van de moslims, die te serieus waren voor dergelijke grappen.

Elk Komadorp heeft twee of drie personen die de fijne kneepjes van de dansbare winderigheid kennen. In het filmpje worden deze specialisten ‘sorciers’ (tovenaars/heksen) genoemd, maar wat er magisch aan hun kunst is, wordt niet helemaal duidelijk, of het moest zijn dat het gaat om kennis waarover niet iedereen beschikt.

In balans

Het AD ontdekte een heks dichter bij huis: transseksuele mediapersoonlijkheid Kelly van der Veer vertelde in de rubriek ‘Het geheim van…’ dat ze zich sinds enkele jaren verdiept in de natuurreligie wicca en dat ze daardoor meer in balans is gekomen. Ze houdt zich bezig met meditatie, tarot, kruiden, edelstenen en allerlei symboliek en ze heeft een oude Israëlische koning als persoonlijke gids.

De belangstelling voor het spirituele ontstond al in haar jeugd: ,,Ik ben als kind vreselijk gepest, omdat ik een meisje in het lichaam van een jongen was. Veel vriendjes of vriendinnetjes had ik niet, dus zocht ik steun bij denkbeeldige maatjes. (…) Nu, zoveel jaren later, is dat heel anders. Maar nog steeds zijn er momenten waarop ik steun zoek bij een hogere macht”.

Wiccabruiloft

Striptekenares Margreet de Heer was bij een handfasting en deed daar in stripvorm verslag van: ‘I witnessed a Wiccan Wedding’. Als grappig onderdeel van de ceremonie werd aan de bruidegom gevraagd of hij wilde erkennen dat, mochten ze ooit ruzie krijgen, het waarschijnlijk aan hem lag. Dat wilde hij wel en nadat iedereen het paar geluk had gewenst, sprongen de geliefden samen over een bezem.

Op de Facebookpagina van de Ierse organisatie Pagan Life Rites was een artikel te lezen over de etiquette bij een handfasting. Wie vreselijk veel moeite heeft met de paganistische opvattingen van de personen die gaan handfasten, wordt aangeraden om thuis te blijven: “jouw negatieve of angstige emoties zouden de positieve, liefhebbende energie kunnen verstoren”.

Maar, vervolgt het artikel, als je erg gesteld bent op degene die jou heeft uitgenodigd bij zijn/haar handfasting, kun je proberen je eigen comfort zone te verlaten en je open te stellen voor deze nieuwe ervaring. Er worden praktische tips gegeven: zorg voor gemakkelijke schoenen want veel gebeurt staande. Als je niet lang kunt staan, mag je een kampeerkrukje meenemen, dat doen pagans in dat geval zelf ook.

Cadeaus kunnen hetzelfde zijn als bij elk ander huwelijk, maar pagans houden doorgaans erg van zelfgemaakte dingen en exotica. Verluchte manuscripten worden zeer gewaardeerd, zelfs als ze christelijk zijn… Gelukkig wordt ook vermeld dat niet alle pagans dezelfde smaak hebben!

Er wordt erg veel uitgelegd in het artikel. Bijvoorbeeld dat er waarschijnlijk niemand naakt zal rondlopen als er niet iets als “kleding niet verplicht” op de uitnodiging staat, en dat er geen mensenoffers plaatsvinden. Het is geschreven voor mensen die werkelijk geen flauw benul hebben.

Pagan Life Rites

In het eerste nummer van het e-zine Pagan Life Rites (per mail verzonden aan leden van de gelijknamige organisatie – lidmaatschap is gratis), dat met midzomer verscheen, zijn de artikelen wel geschreven voor pagans, met name die in Ierland. In een stuk over midzomer wordt verteld hoe zij het Ierse gebruik om kapotte religieuze voorwerpen zoals een gebroken rozenkrans of heiligenbeeldje in het midzomervuur te verbranden, hebben overgenomen en aangepast. Ierse pagans ontdoen zich op deze manier op eerbiedige wijze van gebroken staven e.d.

Het openingsartikel begint met basisvragen: wat zijn rituelen en ceremonies en waarom zijn ze belangrijk in deze tijd? Verder in het tijdschrift: een artikel over werken met voorouders, een ritueel, een invocatie, een kunstwerk, poëzie, een prijsvraag, en adressen en data voor pagans in Ierland om met elkaar in contact te komen.

Vier de aarde

In Nederland organiseerde ‘NLS – Naar een Landelijk Stemgeluid’ eind juni twee dagen rond het thema ‘vier de aarde’. NLS is een samenwerkingsverband van uiteenlopende religieuze en levensbeschouwelijke niet-gouvernementele organisaties. De aanleiding voor het thema was het feit dat 2015 door de Verenigde Naties tot ‘Jaar van de Bodem’ is benoemd.

Op de eerste dag ging het over het vruchtbaar maken van de bodem. Er kwamen onder meer mensen van de actiegroep Help Humus aan het woord. Zij pleiten voor een vorm van land- en tuinbouw die, in tegenstelling tot wat nu gangbaar is, de bodem niet uitput. Door uitputting van de grond bevatten gewassen nu aanzienlijk minder gezonde voedingsstoffen dan enkele decennia geleden.

De tweede dag stond in het kader van de interreligieuze ontmoeting. In lezingen, workshops, poëzie en dans wijdde men zich aan vragen als: Wat en wie inspireert jou om zorgvuldig met de aarde, ons voedsel en met elkaar om te gaan? Sta je er alleen in? Hebben we samen wat te vieren?

Ook Nederlandse heksen waren hierbij aanwezig. In een workshop in de tuin hielden zij een paganistisch ritueel om Moeder Aarde te vieren. In het midden van hun kring stond een schaal met rozen. De buurtkat vond het een interessant gebeuren en kwam er gezellig bij. Andere deelnemers wisselden natuurervaringen uit en vertelden over opgroeien op een boerderij in Nederland en heel ergens anders, en hoe bloemen en planten iemand hielpen zichzelf te genezen.

Eerbiedig de eik

Rond dezelfde tijd berichtte de BBC dat de aanleg van een snelweg in Servië was komen stil te liggen vanwege een oude eik op de geplande route.

Twee jaar geleden werd een plan aangenomen om de boom te beschermen tegen de snelweg, en andersom. De boom zou door glas worden afgeschermd van de uitlaatgassen en apart bewaterd worden. Een staalconstructie moest de wortels beschermen en loopbruggen zouden verhinderen dat er takken op de weg konden vallen. Maar van dit alles is niets terecht gekomen en de boom loopt opnieuw gevaar. De minister van verkeer zegt dat er geen geld is om de aanleg van wegen in de war te laten sturen door een boom. Zij vindt dat er maar een stekje worden genomen, zodat de eik daarin op een andere plaats kan voortleven.

De eik bij het dorp Savinac is volgens plaatselijke bewoners zeshonderd jaar oud, en heilig. Mensen kwamen hier eeuwenlang bijeen om te bidden. Ze hadden geen kerk. Er wonen geesten in de boom, zeggen de mensen uit de dorp, en iedereen die de hand durft te slaan aan de eik, zal worden vervloekt. Ze dagen de verkeersminister uit, zelf de bijl aan de boom te leggen, er kennelijk van overtuigd dat ze dat toch niet zal durven.

Zonlicht door de bladeren van een eik (niet in Servië)

Incaweg

Het oude netwerk van wegen in de Andes dat bekend staat als de Inca Road, Inca Trail of Qhapaq Ñan (ook wel Capac Ñan) “is een deel van Moeder Natuur”, vertelt Ramiro Matos in een BBC-bericht van begin juli. In het Amerikaanse Smithsonian Institute – National Museum of the American Indian (Washington DC) is momenteel (tot 1 juni 2018!) een tentoonstelling over dit meer dan 23.000 km lange (andere berekeningen noemen een totale lengte van meer dan 40.000 km) wegennetwerk, dat vorig jaar door de UNESCO is erkend als werelderfgoed.

Bij de aanleg hielden de Inca’s rekening met kenmerken van het landschap zoals de erosieve invloed van regen en ijs en het risico van aardbevingen. Hierdoor is de weg nog steeds intact. Moderne ingenieurs proberen te achterhalen hoe de Inca’s hun wegen bouwden, omdat zij hier veel van kunnen leren.

De Inca’s maakten gebruik van plaatselijke materialen, zonder beschikking over ijzeren werktuigen, trekdieren of het wiel. Hun kennis is verloren gegaan. Volgens de legenden kwam er magie aan te pas en gehoorzaamden de rotsblokken aan een bevel om zelf netjes bij elkaar te gaan liggen en zo een weg te vormen.

De nazaten van de Inca’s vertellen dat de Incaweg bezield is, afstanden korter maakt en kracht geeft – in tegenstelling tot gewone, levenloze wegen die de afstanden verlengen en waar je moe van wordt. Wandelaars op de Incaweg staan onder de bescherming van Pachamama (moeder Aarde). Genezers lopen er graag om energie op te doen. Het gebruik van vervoermiddelen over de weg is niet aan de orde.

Lotsgodinnen

Niet alleen in de Andes, maar op veel plaatsen in de wereld wordt verteld dat stenen constructies uit lang vervlogen tijden tot stand zijn gekomen met behulp van magie, of zijn gebouwd door magische wezens. Mark Miller schreef begin juni op Ancient Origins over de studie van de Finse archeologe Henna Lindström over prehistorische megalieten in Portugal.

Lindström ging op zoek naar legenden en volksverhalen over de Portugese dolmens, en vergeleek die met verhalen uit andere delen van Europa over dolmens, menhirs, cromlechs etc. Wat opviel, was dat de vervaardiging en bouw van prehistorische monumenten overal werd toegeschreven aan bovennatuurlijke vrouwen. In Portugal heten zij Mouras Encantadas, ‘betoverde Moorse vrouwen’, maar volgens Lindström gaat het niet zozeer om Moorsen, maar om Moirai, zoals de lotsgodinnen in het oude Griekenland heetten.

(In Frankrijk, herinner ik me van een vakantie uit mijn tienertijd, zouden de dolmens zijn gebouwd door de feeën. Het Franse woord fée is uiteindelijk afkomstig van het Latijnse fatum, dat ‘lot’ betekent. In het Romeinse Rijk, vooral in de Keltische gebieden, kende men de Fata als lotsgodinnen. In het Engels spreekt men van Fates.)

Volgens de legenden leefden de Mouras al op aarde toen er nog geen mensen waren. Ze beschikten over allerlei kennis en vaardigheden, die ze aan de mensen hebben geleerd, waaronder spinnen en weven, kaasmaken, bierbrouwen, smeden, en navigatie op zee.

In sommige verhalen was Moura een godin die het land vormgaf en de oermoeder werd van het volk dat dat verhaal vertelde; mogelijk was zij het land zelf waaruit de mensen voortkwamen en waarin ze na de dood weer zouden terugkeren. Lindström leidt uit de bouwrichting van de Portugese dolmens af dat de monumenten te maken hadden met een geloof in wedergeboorte, en dat de Mouras daar een cruciale rol in speelden.

In sommige verhalen waren de Mouras wezens die onder de grond en/of onder de dolmens wonen en graag offers van melk krijgen. Soms namen ze een dierengedaante aan, het meest van runderen (ook stieren!) of andere gehoornde dieren zoals geiten, of van slangen. Het verband tussen die dieren is melk: koeien en geiten geven melk en slangen drinken graag melk, schrijft Lindström. In Finland en Estland hielden mensen tot in de negentiende eeuw slangen onder de vloer van hun huis die ze voedden met melk, en men geloofde dat als iemand een slang doodde, er een koe zou sterven.

Jaagsters

Vrouwen (geen bovennatuurlijke in dit geval) zouden wel eens de eersten kunnen zijn geweest die wapens leerden maken om te jagen, schreef New Scientist in april, naar aanleiding van een publicatie in Royal Society Open Science. De stelling was afkomstig van paleoantropologen, die voor hun theorieën over gedrag en ontwikkeling van de vroegste mensen kijken naar onze evolutionaire verwanten, in dit geval chimpansees en wel de savanne-chimpansees in Fongoli, Senegal.

Deze chimpansees zijn de enig bekende niet-menselijke primaten die stelselmatig gebruik maken van scherp gemaakte stokken (speren) bij het jagen. Het zijn daarbij vooral de vrouwtjes die de wapens hanteren. Chimpansees die in bossen wonen, vangen hun prooi met de hand; hier zijn de jagers overwegend mannetjes.

Men denkt dat de schaarste van voedsel op de savanne de Fongoli-chimpansees heeft gedwongen inventief te zijn. Ze werken ook meer samen. Omdat de kans dat een prooi wordt afgepakt door een groter en sterker mannetje hier klein is, is het voor de vrouwtjes aantrekkelijk om deel te nemen aan de jacht, en daar werktuigen voor te maken. De onderzoekers denken dat de situatie bij vroege mensachtigen vergelijkbaar kan zijn geweest.

Weerwoord

Een willekeurige uitzending van het journaal volstaat om de indruk te krijgen dat de hedendaagse mens is vergeten hoe belangrijk samenwerking en een niet al te onevenwichtige verdeling van de buit altijd zijn geweest voor ons voortbestaan. Maar gelukkig is er niet alleen maar bedroevend nieuws. In Brazilië erkende de federale rechtbank van São Paolo in mei dat aanhangers van Afro-Braziliaanse religies (zoals umbanda en candomblé) op evangelische televisiezenders aanhoudend werden gedemoniseerd, en dat dat in strijd was met de wet.

De rechter herinnerde eraan, dat de Braziliaanse grondwet discriminatie op grond van herkomst, huidskleur, godsdienst enz. verbiedt en uitingen van inheemse, Afro-Braziliaanse en volksculturen beschermt. De zenders werden verplicht, in vier programma’s van minimaal een uur elk, Afro-Braziliaanse gelovigen aan het woord te laten om hun verhaal te doen en de laster te weerleggen.

Deze uitspraak is een belangrijke overwinning voor de Afro-Braziliaanse religies, zeker als er een rechtszaak van vorig jaar naast wordt gelegd. Toen oordeelde een rechter dat umbanda e.d. geen religies waren. Een religie moest volgens die rechter gebaseerd zijn op een heilig boek, en een hiërarchische structuur hebben.

Toveren verboden?

Volgens de zakelijke nieuwssite Z24 bracht de verkoopsite Etsy in juni een wijziging aan in de voorwaarden. Het zou niet meer zijn toegestaan om “bovennatuurlijke dienstverlening” te verkopen, ook niet in combinatie met een tastbaar object. Dus geen gelukszeep meer, of hooguit zonder aanwijzingen hoe je die kunt gebruiken met een ritueeltje en spreuk?

Volgens Z24 waren heksen en pagans massaal woedend op Etsy, spraken ze van religieuze discriminatie, en dreigden ze over te stappen naar Amazon om hun toverspullen annex -spreuken te verkopen. Ik heb echter nergens in de voorwaarden van Etsy iets kunnen vinden over bovennatuurlijke diensten. Blijkbaar zijn alleen de regels in de Verenigde Staten aangescherpt, of “verduidelijkt” zoals Etsy het zelf noemt. Als ik het goed begrijp, mogen er van Etsy best spreuken e.d. worden aangeboden, zolang er maar niet wordt geclaimd dat die echt werken.

Toveren toegestaan

In Thailand doen ze niet krampachtig over magische claims. Ze hebben zelfs geen moeite met de term “black magic”, blijkt uit de tekst op een site die amuletten, boeddhabeeldjes e.d. te koop aanbiedt: “Zwarte magie gaat niet alleen over negatieve, kwaadaardige demonen en slechte zaken. Zwartmagische spreuken en amuletten kunnen ook worden gebruikt voor het goede, bescherming, geluk, gezondheid, vruchtbaarheid en net zoveel toepassingen als er menselijke behoeften en verlangens bestaan. Thailand is een land waar moderniteit en zwarte magie vreedzaam kunnen samengaan.”

Sinds enige tijd is er in Bangkok een echt heksencafé, Ace of Cups, waar je niet alleen gewoon thee en taart kunt bestellen, maar ook een frisdrank die bij je sterrenbeeld past, of een tarotconsult of het weghalen van een vloek. Een journalist wilde wel eens een exorcisme bij zijn espresso, maar Wine Kongsorn, een van de eigenaars van de zaak, zei dat dat alleen kon als hij daadwerkelijk bezeten was. Anders was het net zoiets als een ziekenhuis binnenlopen en uit nieuwsgierigheid om een operatie vragen.

Kongsorn is vanuit zijn familieachtergrond bekend met de oosterse vorm van hekserij, maar maakt ook deel uit van een wicca-coven. De coven had behoefte aan een vast punt om samen te komen en zo ontstond het idee van het café.

De hekserij die Kongsorn vanuit zijn familie meekreeg, ervoer hij als een moeilijke wiskunde-opgave, waarbij hij elementen miste om de som te kunnen oplossen. Hij ging daarom op zoek naar de aanvullende stukjes en die vond hij in wicca. De ‘westerse stijl’ van hekserij heeft inmiddels zijn voorkeur. Zijn familieleden accepteren dat. Ze staan achter hem en het café, maar gaan niet mee in zijn keuze.

Heksbeeld

Als toetje een toekomstnieuwtje: Vanaf 19 september staat het traditionele westerse beeld van de heks centraal in het Catharijneconvent in Utrecht.

Het beeld van de heks op een bezem die door de schoorsteen naar de sabbat vliegt, wordt toegeschreven aan de beeldcultuur van de zestiende eeuw, in het bijzonder het werk van Bruegel. Op het (helaas verdwenen) Silver Circle-forum is dit onderwerp naar ik meen in 2011 al eens ter sprake gekomen, naar aanleiding van de promotie van Renilde Vervoort, of het verschijnen van de handelseditie van haar proefschrift Vrouwen op den besem en derghelijck ghespoock. Pieter Bruegel en de traditie van hekserijvoorstellingen in de Nederlanden tussen 1450 en 1700.

Nu komt hier een tentoonstelling over. Op de website van het Catharijneconvent is er meer over te lezen. De tentoonstelling duurt in Utrecht tot 31 januari 2016 en zal vanaf 25 februari te zien zijn in het Sint-Janshospitaal in Brugge.

~ met dank aan iedereen die me berichten toestuurde of me er op attendeerde ~