Ooit bestonden de mensen als één wezen, en er waren drie seksen. De man was kind van de zon. De vrouw was kind van de aarde, en het derde geslacht, de man-vrouw, was kind van de maan. Ze waren allemaal rond, net als hun ouders, en elk had vier handen en vier voeten, en één hoofd met twee gezichten die beide kanten uitkeken. Ze waren machtig en sterk en hadden overmoedige gedachten en daarom vielen ze de goden aan. Die konden dat natuurlijk niet op zich laten zitten, en moesten een straf uitdelen. Daarom splitste Zeus hen op in man en vrouw, man en man of vrouw en vrouw. Dat althans is wat komedieschrijver Aristophanes vertelt op het Symposium en dat is weer een dialoog van Plato*, de Griekse filosoof, over een feestmaal (of drinkgelag) waar diverse sprekers hun visie geven op de liefde. Aristophanes vertelt hoe de mensen sindsdien over de aarde zwerven, op zoek naar onze andere helft, die wederhelft die deel van ons uitmaakte toen we nog heel waren en die wezenlijk op hetzelfde gericht is. Die wens en dat streven naar heelheid is liefde, volgens Aristophanes.
De horizontale as
Er zijn meer van dit soort verhalen die verklaren waarom de mens op zoek is naar zijn ’tweelingziel’, haar ‘soulmate’. Het streven naar verbinding met anderen is een diepgevoelde behoefte van ieder mens, misschien zelfs van iedere primaat. We willen erkend worden, we willen ergens bij horen. Gekoesterd worden is zeker zo’n sterke behoefte van een baby als gevoed worden. Uitsluiting uit de gemeenschap is de ergste straf die er bestond in sommige samenlevingen, en niet alleen omdat je anderen nodig had om voedsel te vinden. Ook nu nog wordt isolatie als heel zwaar ervaren.
Pubers hebben vaak het gevoel dat ze de enige zijn met bepaalde gedachten, die niet worden gedeeld door de rest van de leerlingen op school, of door wie dan ook die ze kennen. Veel heksen hebben dat gevoel ook gehad toen ze nog op school zaten, en je las het in veel brieven in Achterwerk, achterop de VPRO-gids. Gelukkig komt het bij de meeste mensen later alsnog goed: je vindt mensen met wie het klikt, mensen die op dezelfde golflengte zitten als jij, dezelfde interesses hebben of op andere manieren ‘jouw soort mensen’ zijn. Je vindt je eigen plek, hopelijk zonder je daarmee te vervreemden van alle andere mensen maar in balans met je hele omgeving.
De verticale as
Er is een andere dimensie van verbinding, en dat is de verticale as. Die waarop we verbinding zoeken met wat boven ons is en met wat beneden ons is. Hemel en aarde. Het universum en de wereld. Het is daar dat inspiratie tot schepping wordt. De aarde wordt bevrucht door de zon en bevloeid door het hemelwater, wat leidt tot de oogst die we nu binnen kunnen halen. Maar ook mensen zetten inspiratie ‘van boven’ om in creaties: producten en kunstwerken. Smeden en weefsters maken hun smeedwerk en weefsels, en componisten zetten de muziek die ze in hun hoofd horen om in noten die muzikanten tot leven brengen op hun instrumenten. De magische cirkel bevindt zich ergens op deze verticale as, tussen de werelden. Daar zoeken wij contact met de goden, en doen er ons magisch werk.
De axis mundi of wereldas is het symbool voor waar hemel en aarde elkaar raken. Denk aan de wereldboom, die de onderwereld, onze wereld en de bovenwereld met elkaar verbindt. De axis mundi als ‘centrum van de wereld’ kan zowel mannelijk zijn (totempaal, kerktoren, irminzuil) als vrouwelijk of onzijdig, zoals het orakel van Delphi (de omphalos, navel). Ook een vuur, met de rook die opstijgt, en de mens zelf (je lichaam als tempel) kan een axis mundi zijn.
De as door de kalender heen verbindt Lughnasadh, het feest van de oogst en het heilige huwelijk, met Imbolc, het feest van de fysieke geboorte maar ook van Brigid, die patroon is van ambachten (smeden), geneeskunde en poëzie.
Ik wens jullie allen veel inspiratie toe, en mooie manieren om die tot uitwerking te brengen.
Blessed be!
Jana.
De inhoudsopgave gaat in op het thema van dit nummer.
Het Samhain-nummer zal als thema hebben ‘de nacht’: het verborgene, onzichtbare. De nacht van de nacht. Het duister (of het gebrek daaraan in de natuur en onze samenleving). Je bijdrage is welkom!
* Zie voor het hele verhaal:
– Plato Symposion (Ars Floreat, pdf, 189-193)
– Aristophanes’s Speech from Plato’s Symposium