De dagen worden rap aan donkerder en de klok is net een uur achteruit gezet waardoor het ineens bij het avondeten al donker is. De wind huilt om het huis heen en ik kruip met een kop thee en een dekentje op de bank. En minstens één kat, liever meer. Ik heb geen wrat of bezem maar een heks met katten ben ik dan weer wel, nu zelfs met een zwart exemplaar. Het wordt nog wel eens wat met dat stereotype!
Stereotypes zijn leuk. Het is leuk en handig om dingen te categoriseren zodat je brein het beter snapt en leuk om het tegendeel te (laten) bewijzen. Aan de andere kant kunnen stereotypes je ook enorm tegenwerken. Niet alleen door hoe de wereld je ziet, maar ook hoe je jezelf ziet. Zeker wanneer stereotypes en gewoontes al van kinds af aan opgelegd worden en deel zijn van een cultuur. Het is één ding dat je zelf wel weet dat je als heks niet per definitie slechte dingen doet maar overtuig een ander daar maar eens van. Het is lang niet altijd handig wanneer de buren bijvoorbeeld weten wat je daar in je huiskamer doet zodra de gordijnen dicht worden getrokken.
Mijn overpeinzingen gaan echter vooral over de stereotypes die we onszelf hebben opgelegd. Dingen die we doen “omdat het zo hoort” of “omdat het altijd al zo gebeurt”. Tijdens Samhain is het de tijd van loslaten en een nieuwe start. Wie was je, wie ben je, wie wil je het komende jaar worden? Passen jouw stereotypes over jezelf nog wel bij je? Welke overtuigingen heb je die je los kunt laten?
Ik vind het altijd leuk om te ontdekken hoe er in de oude tijden werd omgegaan met dit soort feesten en hoe je dat in de huidige tijdgeest kunt laten terugkeren. Er werden bijvoorbeeld kaarsjes voor het raam aangestoken om de zielen van de overledenen makkelijker de weg terug te laten vinden. Of er werd een diner bereid ter ere van een dierbare die was overleden, waarbij er een lege stoel en bord met bestek werd neergezet voor deze persoon. De zwakkere dieren werden geslacht voor de winter en het bloed werd over de akkers uitgegoten als offer voor een goede oogst volgend jaar.
Het is de tijd dat de sluier tussen deze wereld en die van de overledenen het dunst is en een van de dingen die standaard wordt genoemd over Samhain is het contact met je voorouders en dierbaren die zijn overleden. Een jaar geleden tijdens het Samhainweekend werd een van mijn katten, Kita, plots enorm ziek en binnen 24 uur heb ik afscheid moeten nemen.
Samen met mijn vader had ik haar uitgezocht toen ik nog thuis woonde. Ik ging het huis uit, kreeg twee eigen katten maar ze bleef altijd in mijn hart. Het was echt onze kat. Nadat mijn vader verhuisde en niet lang daarna kwam te overlijden heb ik Kita in huis genomen en ze is voor mij altijd een directe link met mijn vader gebleven. Hoewel het aan de ene kant een afschuwelijke ervaring was om zo abrupt een dier te moeten verliezen, was het aan de andere kant ook iets heel bijzonders dat het in dat specifieke weekend gebeurde. Het voelde oprecht alsof pap het tijd vond dat ze nu weer bij hem kwam wonen.
Nu we in de dagen voorafgaand aan Samhain zitten voel ik de sluier weer dunner worden en ben ik veel bezig met de dierbaren die ik ben verloren. Familie, vrienden, dieren. Maar ook de mensen en dieren die ik niet heb gekend. De natuur en de wezens daarin die zijn heengegaan. Alles moet uiteindelijk sterven om weer geboren te kunnen worden, dat is de cyclus van het leven. Je ziet het nu al bij de natuur in Australië. Nog geen jaar geleden stond de wereld daar letterlijk in brand en nu steken er moedige groene sprietjes de kop op. Het is hoe het hoort te gaan en hoe het altijd zal blijven gaan. Planten, dieren, oceanen, noem maar op. Alles zal uiteindelijk sterven en vergaan om weer terug te keren in de bouwstenen van iets nieuws. Wat er met de ziel van iets of iemand gebeurt is een compleet andere overpeinzing waar ik me voor nu nog even niet aan waag.
Maar die natuurlijke cyclus hè, is die nog wel zo natuurlijk? Aan de ene kant zijn we bezig in de hele coronacrisis om te zorgen dat onder andere kwetsbare ouderen beschermd worden. De mensen waarvoor het misschien allang tijd is om te sterven en die hier zelf ook wel aan toe zijn. Hun dood wordt wellicht een paar maanden uitgesteld. Aan de andere kant nemen mensen bewust risico’s waardoor ze zelf wellicht te vroeg komen te overlijden. Of maken mensen keuzes waarbij het gevolg is dat de natuur gesloopt wordt, of dieren veel eerder sterven.
Even terugkerend op de stereotypes en overtuigingen die mensen over het algemeen omtrent de dood hebben. Sterven is slecht en moet ten alle tijden worden voorkomen. Ook als het een boel leed kan voorkomen wanneer iemand bijvoorbeeld ernstig ziek is. Gelukkig leven we in een land waar we een enorm liberaal euthanasiebeleid hebben waardoor waardig sterven steeds meer een optie wordt voor mensen die ondraaglijk lijden.
Maar als je dan kijkt naar de natuur en dieren, dan hebben we ineens een hele andere mening. Is een boom ziek of moet er een nieuwe weg komen? Hoppa, boom gekapt. Wil iemand een ei of een kipfilet eten dan worden haantjes sowieso direct al versnipperd nadat ze vers uit het ei zijn gekropen en de hennen mogen iets langer leven tot ze geen waarde meer hebben voor ons. Waarom is dat?
Waarom zijn heksen, die zo veel dichter bij moeder aarde en haar cyclus leven, over het algemeen van mening dat er een verschil zit tussen de ziel van een dier en een mens? Of tussen een plant en een natuurwezen? Of zit er geen verschil in maar hebben we oogkleppen op wanneer het erop aan komt? Er worden petities gestart voor een grote oude eik die moet blijven staan “want hij is zo bijzonder”, maar tegelijkertijd worden er bij de plaatselijke supermarkt levensmiddelen gekocht die direct of indirect bijdragen aan de kap van het regenwoud. Ik wil niet met vingers wijzen want ik draag net zo hard bij aan dit probleem met de keuzes die ik maak. Maar is het niet verschrikkelijk egoïstisch dat we onszelf blijkbaar belangrijker vinden dan de rest van de wereld? Waar leg je voor jezelf de lat qua ambitie op dit gebied? Vind je het een onderdeel van het leven dat dieren worden gedood zodat wij vlees kunnen eten? Sta je stil bij de energie die in de schapenvacht zit die op je bank ligt? Uit je wel eens dankbaarheid naar de bomen en planten dat ze ons dag in dag uit voorzien van de mogelijkheid om te ademen?
Het overgrote deel van hekserij komt voort uit de landbouwtradities. Toen de wereld nog heel anders in elkaar stak en we op hele andere manieren moesten overleven. Tegenwoordig offeren we geen mensen meer in de hoop dat de volgende oogst vruchtbaar is. Feit is dat er van die landbouwtradities nog maar weinig over is. Hoe gaan we met die veranderingen om? Hoe zorgen we ervoor dat die tradities levend blijven, maar op een manier die passend is bij hoe we nu op deze wereld leven? Het is niet haalbaar of zelfs wenselijk voor mensen om terug te gaan naar de levensstandaard van de middeleeuwen. Het is ondenkbaar dat we massaal de computers en mobieltjes de deur uitdoen en ons alleen maar vermaken met verhalen rond het kampvuur.
Een van de makkelijkste manieren is om het met symboliek te doen. Don’t get me wrong, ik ben helemaal voor het gebruik van authentieke dingen, maar soms is het haalbaarder of wenselijker om dat niet te doen. Zo zal niet iedereen buiten een plek hebben om een kampvuur te maken om overheen te springen tijdens Beltane. En niet iedereen heeft de fysieke mogelijkheden om bijvoorbeeld het bos in te gaan op zoek naar dingen voor op een altaar. Soms is het zelfs zo belangrijk dat er niemand op de hoogte is van de occulte bezigheden dat een altaar zelfs geen mogelijkheid is.
Dat zeggende, hoe ga ik zelf Samhain vieren? In deze periode waarin samenkomen in een groep geen optie is? Waarin het voor sommige mensen zelfs geen optie is om naar de winkel te gaan om een pompoen te kopen?
Ik ga zelf vooral stilstaan bij de offers die ik het afgelopen jaar heb moeten brengen en die het komende jaar nog gebracht moeten worden. Bij de offers die we als mensheid moeten brengen op dit moment. Ik zet me schrap voor de duisternis die komt en ik probeer vast te houden aan het licht dat uiteindelijk terug zal keren. Ik zal contact zoeken met mijn voorouders en steun zoeken bij overleden dierbaren, zowel mens als dier, nu ze zo dichtbij zijn. Wat wil ik het komende jaar bereiken en welke dingen van afgelopen jaar mag ik verbranden? Mijn go to manier is simpelweg om dingen op een briefje te schrijven en in de vlam van een kaars op mijn balkon te verbranden. Helaas geen kampvuur met vrienden en sterke verhalen. Helaas geen feestjes waar we met zijn allen pompoenen uithollen en mini-pizza’s eten in de vorm van mummies.
Nu, meer dan ooit, keren we naar binnen.
(In memory of Kita)
