Interview met Isadora Laveau
Het mechanisme van zelfbeschikking werkt door in je hele leven. Hekserij wordt geboren uit noodzaak, niet uit luxe. En er gaat een wereld voor je open als je buiten je eigen werkelijkheid kunt kijken.
Hoe heet je?
Isadora Laveau.
Wat ben je, hoe noem je jezelf?
Voor de buitenwereld ben ik een magical worker, fortune teller, en een performer. Daarnaast ben ik een Alexandrian witch, maar dat hoeft niet iedereen te weten. De omschrijving die misschien nog het beste in de buurt komt is ‘a walker between worlds‘.
Wat is je relatie met paganisme, wat weet je ervan?
Ik zie mijzelf niet echt als pagan. Ik heb er wel de nodige kennis over en waardering voor.
Je weet meer van magie, begrijp ik. Wat doe je zoal, wat is je deskundigheid, hoe ben je ermee bezig?
Ja, wel met magie, magische kunde en mysterietraditie. Ik ben verteller van verhalen en leg al heel mijn leven de Tarotkaarten.
Wat is jouw voornaamste link met het thema transformatie?
Ik denk dat elke vorm van transformatie, van transitie, de mogelijkheid biedt om tot nieuwe inzichten te komen. Deze inzichten kunnen je de sleutels geven tot persoonlijke groei.
Persoonlijke groei is bij de meeste mensen een voortdurend proces, meer een evolutie, een geleidelijke ontwikkeling. Wat maakt iets tot transformatie?
Dat het intenser is dan andere vormen van groei? Het eerste woord dat bij me opkwam was ‘uitdaging’. Transformatie verloopt nooit pijnloos, je komt er nooit zonder kleerscheuren van af.
Wat maakt iets tot een transformatie, in mijn woordenboek een onomkeerbare verandering?
Elke verandering is een onomkeerbaar proces. Je kunt nooit terug naar waar je ooit gestart bent. Je kunt hoogstens proberen iets te creëren wat enigszins de situatie van voor de transitie nabootst. We kunnen nog steeds niet terug in de tijd reizen.
Wat bedoel je precies met persoonlijke groei?
Een vrije keuze om jezelf te ontdekken. Je moet het niet te serieus maken voor jezelf; het leven is een spel vol verrassende uitdagingen en avonturen. Mensen nemen zichzelf al serieus genoeg.
Is persoonlijke groei iets dat we allemaal moeten meemaken?
Je moet volgens mij helemaal niks.
Is het beleven van avonturen en uitdagingen het voornaamste doel? Geeft dat zin aan het leven? Persoonlijke ontwikkeling suggereert dat je een bepaalde basis hebt en er iets aan toevoegt, dat er een einddoel is.
Mijn idee is dat een doel in het leven opium voor het volk is. Als je zelf beweert een witch of wise one te zijn, zou je beter moeten weten. Er is geen hoger doel dan wat je zelf hebt gecreëerd, dan wat je zelf wil bereiken.
Wat een ander gelooft of wil, daar heb je niks mee te maken. En omgekeerd hoeft een ander niet te kunnen bepalen hoe jij je voelt, hoe gelukkig jij bent. Dat is het basisprincipe: jij laat toe wat je in jouw wereld wilt toelaten – of het nu gaat om iets materieels of een emotie. Het is aan jou wat je binnen wilt laten en tot hoever je je laat beïnvloeden.
Mensen hebben de neiging om dingen in een subjectief perspectief te plaatsen en ontzettend veel op te hangen aan één bepaalde situatie, één bepaalde keuze, één verandering, omdat die zekere impact maakt, maar elke verandering is een steentje op je pad. Mensen staan constant midden in het leven en laten zich meesleuren in die stroom en beleven elke rimpeling in het water als een totale kering van de stroom.
Als je in het leven staat als witch of magical worker, dan laat je je niet meesleuren, dan bepaal je het zelf. Volgens mij is dat het relevante verschil tussen iemand die wel of niet magie beoefent.
Geef je je hele leven zelf vorm? Op welk vlak zit dat verschil?
Het werkt overal in door. Als je snapt hoe het mechanisme van zelfbeschikking werkt, kun je het overal toepassen. Dit lijkt haaks te staan op het woord zelfbeschikking, maar volgens mij heeft het mechanisme van zelfbeschikking heel veel te maken met aanpassingsvermogen en flexibiliteit.
Ik heb het grootste gedeelte van mijn leven op de rand van de samenleving gestaan. Op gegeven moment heb ik de keuze in mijn leven gemaakt om wel meer in die maatschappij te stappen en daar binnen te functioneren, dat vraagt ook om het nodige aanpassingsvermogen, maar het blijft een vrije keuze.
Heb je als kind al op die rand gestaan? Dat heeft je misschien onderscheiden van andere kinderen?
Ik was niet het kind dat lekker sociaal naar buiten kwam om met alle andere kinderen te spelen. Een kwestie van kip en ei. De vraag is of mensen anders zijn en zich daarom geroepen voelen om een bepaalde kant uit te gaan, of hebben ze aanleg een bepaalde kant uit te gaan en voelen ze zich daarom anders?
Veel heksen voelden zich als kind anders dan anderen. Sommigen voelden zich alleen, andere werden zelfs gepest. Herken je dat, gold dat voor jou ook?
Ik weet niet of alle mensen die zichzelf als anders zien nu echt zo anders zijn. Het kan een imago zijn waar je je achter verschuilt. Soms hebben mensen dat nodig.
In andere culturen waren het soms de mensen die anders zijn, bijvoorbeeld iemand van ‘de derde sekse’ (non-binair) die de rol van magical worker op zich namen, die priester werden of magiër: sjamaan of medicijnman. Vaak waren dat mensen die op de rand van de samenleving leefden. Soms pas na een transformatie: een sjamaan heeft bijvoorbeeld een levensbedreigende ziekte gehad of bepaalde dromen. Er gaat iets aan vooraf voordat je de rol van sjamaan krijgt of accepteert.
Ik kan me daar wel wat bij voorstellen. Als je tijdens een wandeling in deze botanische tuin om je heen aan het kijken bent naar al die prachtige bloemen, en dan ineens knetterhard met je hoofd tegen een laaghangende tak aanloopt, dan voel je echt wel even wat anders dan de meeste mensen om je heen. Dat is ook een verlichtende ervaring. Ook hier weer het kip-en-ei-verhaal. In een minder modern samenlevingsverband is alles wat buiten het normale valt dus niet normaal: het valt buiten de dagelijks bekende, geciviliseerde rangorde en zweeft ergens in het wilde, onvoorspelbare en hoogstwaarschijnlijk bovennatuurlijke. Dat is hoe wat wij bijgeloof noemen ontstaat.
Is dat iets waar mensen bang voor zijn, voor wat afwijkt, wat bovennatuurlijk is? Het kan natuurlijk ook ontzag zijn.
Het maakt iets los bij mensen, omdat het onbekend en onvoorspelbaar is, en mensen ermee moeten dealen. Een mengeling van ontzag en angst. Het is net zoiets als het weer en de elementen – die kunnen heel indrukwekkend zijn en bedreigend. We verzinnen manieren om daarmee te dealen. Het is ontzag en dat kan twee kanten op gaan. Als je een beetje handig bent als degene voor wie er ontzag is, kun je het in je eigen voordeel keren.
Dat klinkt naar het manipuleren van de mensen om je heen.
Bij het woord manipuleren hebben we vaak een negatieve associatie. Ik moet meteen denken aan andere woorden, zoals ego, lust, passie, trots. Die kunnen vanuit een cultureel en religieus perspectief ook als negatief worden beschouwd.
De definitie van magie is het gebruiken van je wil om veranderingen te bewerkstelligen. Dat komt best in die richting.
Als het Angelsaksische ‘wicce’ ombuigen betekent, is dat niet anders dan manipuleren. Dat is inderdaad precies wat je doet. Het kan ook zijn: je aanpassen aan de omstandigheden.
Hekserij wordt vaak geboren uit noodzaak, niet uit luxe. Als het uit luxe ontstaat, heeft het niet zo’n scherp randje als wanneer het geboren is uit noodzaak. Dan blijft het saai en aan de oppervlakte.
Hekserij is niet alleen maar leuk en aardig. Hekserij wordt geboren uit bloed, zweet en tranen.
Dus als je een luxe leventje geleid hebt, wat in onze maatschappij vrij gebruikelijk is, heeft het niet zoveel nut om heks te worden, dan is het maar een hobby?
Dat kan ik niet voor een ander bepalen.
Begrijp ik het goed dat een echte heks iemand is die het moeilijk heeft? Je zegt dat hekserij geboren wordt uit bloed, zweet en tranen…
Nee, in tegenstelling! Ga even terug naar het mechanisme van zelfbeschikking. Als je daarover beschikt, dan heb je geen probleem, dan heb je het helemaal niet moeilijk. Misschien zijn sommige situaties onhandig, maar als je door ’t lijden gaat, heb je niet de luxe om het moeilijk te hebben. Het moeilijk hebben is een luxeprobleem. Als je aan het lijden bent, moet je overleven.
Er begint iets te dagen. Ik denk nu aan de ‘Piramide van Maslow’. Je zorgt eerst voor de basisbehoeften, en pas een paar stappen later komen zelfontplooiing en dergelijke aan de orde.
We komen bij het Lammasthema van offeren: het offer staat centraal in die transformatie. ’n Offer is niet moeilijk, een offer kan wel het uiterste van je vergen, een offer kan door merg en been gaan. Dat is wat het een offer maakt, dat is wat het leven geeft. Als een offer moeilijk zou zijn, zou je er niet de waarde aan toekennen die het zin geeft.
Ik denk dat ik het woord ‘moeilijk’ niet goed begrijp.
Er is een heel groot verschil tussen moeilijk en pijnlijk, tussen moeilijk en traumatiserend, tussen moeilijk en lijden.
Is het dat een offer onvermijdelijk is, je kán niet anders?
Het zit op een heel ander level. Denk aan het prachtige liedje van cabaretière Brigitte Kaandorp: ”ik heb een héél zwaar leven”, dat is het level waar ‘moeilijk’ zit. Dat is een heel ander level dan lijden.
Als je denkt dat een offer dat je brengt moeilijk is, moet je er nog maar een paar keer over nadenken.
Denk je dat een offer altijd noodzakelijk is om magie te bewerkstelligen?
Met een offer voed je letterlijk en figuurlijk de relatie tussen jou en een deity of spirit. Ik denk dat het belangrijk is om zelf minstens zo gewiekst te zijn als degene met wie je onderhandelt. Een onsterfelijk wezen is wel in voor een lolletje en dat kun je het ook best gunnen. Je kunt er dus wel van uitgaan dat het ook zijn eigen agenda heeft en daarom moet je goed opletten dat hetgeen wat jij er in stopt opweegt tegen wat je er uit haalt.
Is er een grens als het aankomt op hoeveel je opoffert?
Dat moet iedereen weer voor zichzelf bepalen. Die zelfbeschikking, daar komt het elke keer op neer. Je hebt één leven, dat je kan inrichten zoals jij het wilt, waar je uit kan halen wat jij eruit wil halen. Waarom zou je alles weggeven en er zelf niets aan overhouden? Maakt dat je een gelukkiger mens? Ik weet niet of ik zover kan meegaan in altruïstische filosofie. Zelfs tradities waarbij de focus geheel ligt op overgave en barmhartigheid beloven uiteindelijk toch altijd weer een beloning die dan na dit leven op één of andere manier tot je komt. Wat dat betreft kijk ik soms bevreemd naar Pagans die in reïncarnatie geloven. Als magisch werker heb ik de neiging uit te gaan van het meest logische: dat we opgaan in de grond, of anderszins verder gaan in de grote kringloop. Het leven wat je nu hebt, dat is dus waar je het mee moet doen.
Dat kan toch samengaan, als je verschil ziet tussen je lichaam en het onsterfelijke deel?
Als je een scheiding aanbrengt tussen het sterfelijke en onsterfelijke, zit je al bij het beginsel van het binaire denken. Als je daaraan begint te rommelen – kijk naar de maatschappij om je heen – is het einde zoek.
Dat leidt tot onderscheid tussen wij en zij, dat binaire denken?
Wij en zij, vrouw en man, goed en kwaad.
Binair denken heeft niets te maken met kritisch onderscheiden, het is een versimpeld beeld van de werkelijkheid. Het plaatst dingen in een tegennatuurlijke rangorde. Natuurlijk vind je overal in de natuur structuren en rangordes, maar daar zit veel meer diversiteit en onderscheid in dan alleen een dualiteit of polariteit.
Ik zie er het verschil in tussen het circulaire denken waarin alles met alles samenhangt en het lineaire denken, wat maakt dat mensen dingen uit elkaar kunnen pluizen om te zien hoe het werkt, maar dat heeft ook z’n bijverschijnselen.
Als heks of magisch werker is het niet verstandig om het grote geheel uit het oog te verliezen, of om het even, dingen enkel vanuit je eigen subjectieve perspectief te bezien. Je behoort in staat te zijn het grote plaatje te overzien, objectief en zonder oordeel naar een verhaal te kijken. Daarom is het ook belangrijk om kennis te hebben van het verleden en te weten hoe ons beeld van de realiteit beïnvloed wordt door onze achtergrond en omstandigheden. Het typische neo-paganistische dualistische beeld van de goden is ook gebaseerd op het man/vrouw-beeld wat we kennen binnen onze hedendaagse sociale structuur. Terwijl vrijwel elke mythologie, ook die van de heksen, gebaseerd is op een godenpantheon wat voortkomt uit een omnipotente, onzijdige, of veelzijdige, creator. Daar kun je natuurlijk veel meer mee in een fantasierijke interpretatie van de kosmologie en de ‘kringloop des levens’ dan een heteroseksueel cisgender koppel.
Kun je hier een paar voorbeelden van geven?
Ik kan hier talloze voorbeelden geven, maar als we even dichtbij huis blijven en kijken naar de wortels van de Westerse mysterietraditie en de wicca, dan komen we ook uit bij de veronderstelde cultus van de Grote Godin, zoals we die vinden in Zuid-Europa, en vandaar uit weer verder terug naar het Midden-Oosten. Er zijn talloze afbeeldingen terug te vinden waar die Godin wordt voorgesteld met een penis, daar waar wij eigenlijk de vagina verwachten. Er zijn Mesopotamische beeldjes gevonden, maar ook de bekende afbeeldingen van Aphroditus. Later werd deze manifestatie van de Cypriotische godin gezien als een zelfstandige deity, een kind van haar en de biseksuele god Hermes. Deze manifestaties van de Godin lijken niet op zichzelf te staan, gezien wat we weten over de priesterkastes die tot haar gevolg behoorden, de Eunuchs, de Galli, de gecastreerde priester/priesteressen, vaak in de rol van tempelprostituee.
Ik heb jou gevraagd voor dit interview omdat jij een relatie hebt met die niet-binaire groep die er altijd al is geweest van mensen die op een andere manier in de maatschappij staan. Dat kan op allerlei gebied zijn. Dat kan een handicap zijn, een andere sexuele geaardheid, dat kunnen transgenders zijn of mensen die om een andere reden anders zijn dan de mensen om hen heen. Ze kunnen in een andere maatschappij prima op hun plaats zijn, maar in de maatschappij waarin ze zijn geboren, zijn het buitenbeentjes.
Ik zei al dat hekserij wordt geboren uit noodzaak. Als je geboren wordt met een genderidentiteit die duidelijk niet in het binaire spectrum valt, ontstaat er op een bepaald moment de noodzaak om uit dat binaire te stappen en toe te geven aan je ware ik, een niet-binaire persoon. Ook daarmee rommel je aan het grondbeginsel van de hetero-normatieve binaire sociale structuur Je bent een manifestatie van een type mens dat volgens de heersende sociale structuur niet bestaat. Dus je bent een rebellie op zichzelf.
Ook anno 2019 is het niet vreemd dat je als non-binaire persoon op de rand van de samenleving leeft en dat je een soortgelijke sociale status hebt als in die vroegere samenlevingsverbanden. Aangezien je wat dat betreft niets te verliezen hebt en snapt wat onrechtvaardigheid inhoudt, omdat je het zelf aan den lijve ondervindt, is het zeker niet vreemd dat je de heersende sociale structuur op de hak neemt. Met het nodige temperament en een rebels karakter ga je vervolgens een stap verder en je klimt op een podium. Of misschien iets veiliger, je schrijft iets, of je maakt een kunstwerk, wat vervolgens in de openbaarheid belandt. En je houdt de samenleving een spiegel voor: Hier, het levende bewijs dat er meer bestaat dan de wat volgens onze samenleving de norm is! Je beoefent pure magie op dat podium, als drag queen of drag king, als non-binair gender queer persoon. Je verandert daarmee de kijk op de werkelijkheid van de personen om je heen. Dat is een kernbeginsel van magie, het manipuleren van de werkelijkheid. De werkelijkheid is niets anders dan datgene waar we in geloven en wat we in eerste instantie om ons heen registreren en observeren, maar dat is nooit de gehele werkelijkheid. Dat is alleen maar fragment van de werkelijkheid in een persoonlijke observatie van iemand, beïnvloed door de sociale structuren om zich heen. Daaromheen zijn nog vele werkelijkheden die niets te maken hoeven te hebben met de wereld buiten het zichtbare of het bovennatuurlijke. Alleen is het moeilijk voor mensen om zich buiten de eigen werkelijkheid te kunnen verplaatsen. De sociale structuur waarin je leeft, houdt de illusie in stand.
Dus je zou kunnen stellen dat magie in de basis niets anders is dan alles wat buiten het gewone ligt?
Yes, het manipuleren van de werkelijkheid waarover we het hebben bij magie is niets anders dan de bewustwording dat de werkelijkheid alleen maar bestaat uit je eigen perceptie en dat er een hele wereld voor je open kan gaan op het moment dat je daarbuiten kunt kijken. Zo komen we nogmaals terug bij hoe mensen die als anders beschouwd worden aan de rand van de samenleving terechtkomen. Iets dat niet voldoet aan de norm, wordt beschouwd als onverklaarbaar of bovennatuurlijk. Dat gaat dus ook op voor mensen die anders zijn, die afwijken van de norm. Ongeacht of dat nou gaat om geestelijk of fysiek. Als jij afwijkt van wat binnen jouw cultuur wordt aangenomen als normaal of natuurlijk, dan ben je dus daadwerkelijk magisch. Dat is hoe de verstandhouding werkt tussen de zogenaamde normale mensen en de mensen die aan de rand van de samenleving bestaan. Door de noodzaak en het lijden ontstaan allerlei perspectieven buiten de normale werkelijkheid om. Dat maakt deze mensen tot visionairs, tot kunstenaars, tot beoefenaars van het magische.
Het is zo simpel. Aan de ene kant heb je een dorp waarin alle mensen veilig bestaan, dat is hun werkelijkheid. Daarnaast heb je het wilde woud waar alles ongetemd, ongecontroleerd is, waar de spirits en de goden leven. De afwijkende persoon die niet in het dorp mag wonen, komt in dat bos aan de rand van het dorp terecht en wordt daarmee verbonden. Die gaat er misschien zelf een verbintenis mee aan. Dat doe je zeker niet vanuit lol of luxe.
Kies je ervoor – om terug te komen op die zelfbeschikking – om op die plek te leven of dwingen anderen je op die plek?
Het is een plek waar je door omstandigheden terechtkomt en waar je voor jezelf de mogelijkheden vindt om te overleven.
Als je binnen een samenleving opgroeit zijn je mogelijkheden heel erg beperkt omdat je binnen het systeem functioneert. Als je buiten dat systeem moet overleven, blijken er onbegrensde mogelijkheden te zijn: je wordt niet beperkt door dat systeem.
Dat zou je iedereen toewensen: niet begrensd te worden door het systeem.
Waar ik niet de voordelen heb van de privileges die anderen hebben genoten, ken ik wel de vrijheid om mijn eigen keuzes te maken en mijn eigen idealen te volgen. Voor mij is dat wel een rijkdom ja.
