Ter ere van haar 35-jarig jubileum heeft de stichting Silver Circle aan Leukemensen.nl gevraagd een documentaire te maken over hekserij in Nederland. En dat is niet niks!
Hoe gaat zoiets eigenlijk in zijn werk?
Iedere opdracht die wij krijgen begint met de vraag: “Wat wil de klant precies?”
De beginfase van de documentaire bestond dan ook uit veel overleg met een min of meer vaste kring van mensen. Wat is de doelgroep? Waar moest de documentaire over gaan? Welke onderwerpen moesten erin? Welke misschien juist niet? Welke personen moesten geïnterviewd worden? Welke vorm moest de documentaire gaan krijgen? Hoe lang moest de documentaire worden? Er is besloten tot een maximale lengte van 90 minuten.
In de overlegperiode kwamen ontzettend veel goede ideeën naar boven. Een van die ideeën was de film op te delen in de acht jaarfeesten, wat uiteindelijk ook is gebeurd.
De film had hierdoor direct al tien hoofdstukken: een inleiding, acht jaarfeesten en een afsluiting. De onderwerpen en de interviews die we overeen waren gekomen, moesten daarna verdeeld worden over deze hoofdstukken. Door de maximale lengte van 90 minuten wisten we dat we belangrijke keuzes moesten maken over wat er wel in niet in zou passen. Elk hoofdstuk kon immers niet langer dan 10 minuten duren. Deze indeling van materiaal over de hoofdstukken vormde uiteindelijk de blauwdruk voor de documentaire. Dit was ons houvast tijdens het volledige verdere verloop van het project.
In januari en februari zijn, naast de genoemde overleggen, ook veel technische voorbereidingen getroffen en eind februari was dan eindelijk onze eerste draaidag.
De overgang van een project – dat tot nu toe in de hoofden van een groepje mensen had geleefd – naar een daadwerkelijk resultaat was een spannend moment. De volgende fase was ingegaan: van uitgebreid testen naar interviewen en filmen op verschillende lokaties!
Aanvankelijk volgden we met de opnamen het ritme van de seizoenen: Imbolc, Lente-evening, Beltane, Midzomer. We interviewden en schoten bijpassend beeldmateriaal bij de seizoenen. We probeerden de interviews te laten aansluiten bij de jaarfeesten waar ze ingedeeld stonden. Tegelijkertijd is de documentaire ook een historisch document, waarin we steeds op zoek waren naar een stukje geschiedenis van hekserij in Nederland, en hoopten we tussendoor nog op leuke anekdotes. We wilden mensen zo puur mogelijk weergeven, niet zweverig, maar juist begrijpelijk, ook voor mensen die er niets vanaf weten. Gewone mensen, maar wel met een bijzonder verhaal. En dat alles steeds in een paar minuten interview.
Na Midzomer kwam het project in een stroomversnelling. We konden het ritme van de seizoenen niet langer volgen, omdat de documentaire in de herfst af moest zijn, maar we bijvoorbeeld wel Midwinter voor die tijd moesten opnemen. Er moest een voice-over komen om uitleg te geven bij het geschoten beeldmateriaal en de hoofdstukken logisch in elkaar over te laten lopen. Er werd contact gezocht met verschillende artiesten om bijpassende achtergrondmuziek bij de film uit te zoeken. Maar bovenop deze werkzaamheden ging het meeste werk zitten in het uitzoeken van het geschoten materiaal: welke beelden wel en welke niet? In welke volgorde? Waar knippen we om binnen de tijdsmarge te blijven? Deze fase leverde losse stukjes film op: een interview met Lady Bara, een meiboomritueel, geïnterviewden over Merlin: onze halfproducten.
De bladeren begonnen langzaam van de bomen te vallen en de laatste en tevens de meest hectische fase brak aan: de halfproducten moesten samenkomen tot een eindproduct. Het was een periode die aanvoelde als een gigantische eindsprint met ongelooflijk veel kleine hindernisjes; veel verschillende klusjes die zo klein leken, maar onmisbaar waren om tot het eindproduct te komen: afspraken maken, bellen, nabellen, lettertypes uitzoeken, archiefmateriaal inscannen, de voice-over opnemen en weer aanpassen, fotomateriaal uitzoeken, ondertiteling bij Engelse interviews maken, aftiteling maken, een menustructuur bedenken, een pakkend begin en eind voor de film, een introductie, meer uitleg, animatie. De lijst leek bijna eindeloos.
Gelukkig hadden we in deze laatste fase hulp van Alex, die we in een eerder stadium hadden ontmoet. Alex bood haar animatiekunsten aan, precies datgene wat we zelf niet in huis hebben. Ze kwam als geroepen. De laatste fase hebben we echt met zijn drieën gedaan. Weekenden hebben we doorgewerkt waarin we alles opzij schoven om de documentaire op tijd af te krijgen.
Toen we de film vorm zagen krijgen, was dat als pure magie. Alle elementen schoven samen tot een prachtig geheel. En toch was dat laatste stukje nog lastig. Als je ooit een scriptie of boek hebt geschreven, weet je wat we bedoelen: je blijft dingen zien die mooier of beter kunnen, je wilt het perfect hebben. Maar de tijd staat niet stil, de Première Party naderde snel. Na een laatste weekend van hard doorwerken met aansluitend het ‘proef’ kijken van de film als laatste controle op ons werk, hebben we de documentaire opgeleverd aan Silver Circle.
Het werk is gedaan, het zit er op. Nu is het aan jullie om deze film te gaan bekijken. We hopen dat we recht hebben gedaan aan de hekserij in Nederland en dat het werk de moeite waard was. Dat er met veel plezier naar deze documentaire wordt gekeken. En dat er nog lang over wordt nagepraat in binnen- en wellicht zelfs buitenland. Dat er straks een historisch document in je kast staat waarvan je kunt zeggen: van deze traditie maak ik deel uit en daar ben ik trots op!
Marcel & Marjolein
Leukemensen.nl
