Ter gelegenheid van het jubileum hebben we een bijeenkomst gehouden waarbij onder meer een presentatie werd gegeven van 45 jaar Wiccan Rede, van papier tot digitaal. Dit artikel is een geschreven versie van de presentatie, met een aantal van de afbeeldingen.
De voorkant van de originele eerste nieuwsbrief van twee pagina’s van Wiccan Rede, Yule 1979.
Replica van de voorkant van de tweede nieuwsbrief van twee pagina’s, Imbolc 1980.
Replica van de achterkant van de nieuwsbrief van twee pagina’s van Wiccan Rede, Imbolc 1980.
Het begon met een nieuwsbrief van twee pagina’s, ‘Yuletide 1979’ in folioformaat. Die was al direct tweetalig: een stuk over de Winter Solstice in het Engels, en een uitleg over paganisme in het Nederlands. Wiccan Rede was een experiment en de lezers werd opgeroepen om contact op te nemen. Een citaat (in de spelling van Merlin):
‘Wiccan Rede’ is nog een experiment. Zowel in Engeland als in Amerika is er een grote hoeveelheid tijdschiften die de Wicca, het paganisme en de westerse okkulte traditie tot onderwerp hebben. In Nederland is iets dergelijks nog niet aanwezig, voorzover wij weten, maar we zijn ervan overtuigd dat er ook in Nederland veel mensen interesse hebben in het paganisme. Wiccan Rede is een eerste poging deze mensen bijeen te brengen.
We hebben bewust gekozen voor een gekombineerd engels-nederlandse vorm, om verschillende redenen. Nederlands, omdat we in Nederland leven, alhoewel wijzelf tweetalig zijn; engels omdat vrijwel alle litteratuur op dit gebied engels is.
De tweede flyer dateert van Imbolc 1980. Imbolc/Candlemas wordt toegelicht in het Engels en de uitleg over paganisme vervolgt in het Nederlands. Er is een nieuwsrubriek waarin een paar titels van boeken en tijdschriften worden genoemd. De volledige lijst wordt toegezonden aan ieder die twee postzegels van 50 cent toezendt aan het postbusnummer in Bilthoven.
En dan verschijnt, ‘Spring 1980’, het eerste nummer van Wiccan Rede van meerdere pagina’s, op A4-formaat met rode voorkant, en, net als de twee flyers, met tekeningen door Merlin. Hij kalligrafeert de titels van Wiccan Rede zelf, de titels van de nieuwsrubriek en veel van de artikelen en maakt van de hoofdletters vaak een mooie tekening. De afbeelding die je hier ziet is van het derde nummer, Autumn 1980, met witte voorkant. De header ‘Wiccan Rede’ met de vleermuis is gelijk aan die van de flyers.
Wiccan Rede is niet alleen tweetalig vanaf het begin, maar ook al direct gericht op de combinatie van (de filosofie en praktijk van) wicca en meer algemeen occultisme. En op meer stromingen dan alleen de Gardnerian wicca.
Wiccan Rede, hier de derde uitgave van meer dan twee pagina’s, “is een onafhankelijk paganistisch/okkult tijdschrift, en verschijnt vier keer per jaar”.
De onderstaande afbeeldingen maken meteen duidelijk dat Morgana de reeks ‘Beyond the Broomstick’ schreef en Merlin een reeks over de rituele ‘wapens’ van de heks. En dat Dolores Ashcroft-Nowicki al vroeg haar serie ‘There’s a rite way to do it’ publiceert in Wiccan Rede. De ‘poetry’ in de inhoudsopgave van Autumn 1980 is van Angela Barker en in de editie ‘Summer 1980’ doet Tamar een oproep, ‘Calling all Pagans’, om Greenpeace te ondersteunen. In dat nummer wordt geadverteerd door/voor Occultique (winkel), Sut Anubis (tijdschrift), The Fellowship of Isis, Round Merlins Table (tijdschrift van Servants of the Light), Mark Saunders (postorder-boekwinkel) en het tijdschrift The Cauldron.
In de editie Winter 1980 kijkt de redactie – Merlin en Morgana – terug op een erg vruchtbaar jaar. Er is interesse getoond vanuit Nederland, België, Engeland, Finland, Frankrijk, Israël, Ierland, Zwitserland en Australië. Geld blijkt een probleem. De contributie wordt verhoogd naar 12 gulden per jaar. Wie symboliek belangrijk vindt, mag ook 13 gulden betalen!
Morgana begint de reeks ‘Mara Papers’, ook bedoeld om geïnteresseerden met elkaar in verbinding te brengen.
In de editie Summer 1981 komen er advertenties bij van Isian News (van de Fellowship of Isis), Ga-al-la Keltic Center (in Nederland), Quest (het tijdschrift van Marian Green over magie dat al bestond vóór Wiccan Rede en nu nog steeds bestaat) en de tijdschriften The Bard en The Crystall Well.
Wiccan Rede verhuist naar Zeist!
Voorop het nummer Spring 1982 staat het grootste nieuws: Wiccan Rede is verhuisd (en de uitgevers ook) naar Zeist. De eerste ontmoeting wordt georganiseerd, in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden. De bedoeling is om bijeen te komen ‘in het restaurant van het museum’, maar daar blijkt alleen een koffieautomaat te zijn. In het verslag lezen we dat deelnemers na afloop gezellig hebben nagepraat in pannekoekenhuis Oudt Leyden. Dit was net voor de tijd dat ik, Jana, abonnee was, dus bij die ontmoeting was ik niet. Ik maakte via een andere weg kennis met Jan en Diana, die mij aanraadden een abonnement te nemen en de oude nummers op te vragen en dat heb ik gedaan.
In Summer 1982 adverteert ook tijdschrift ‘Pipes of Pan’ en wordt aangekondigd dat het boekje ‘Twijgen uit de bezem’ kan worden besteld. Andy Highfield levert ‘additional notes’ aan over de bezem, in reactie op het artikel van Merlin uit een eerder nummer, en er is naast nieuws uit Nederland ook voor het eerst een nieuwsrubriek voor de Vlaamse lezers, door Georges.
De afbeeldingen tonen de advertenties aan de binnenzijde van de omslag (voor en achter) in Autumn 1982. Morgana begint de serie ‘Borderlines’.
In mei 1983 wordt het boekje ‘Heksenkring’ uitgegeven, met visies op hekserij van verschillende auteurs. Later verschijnt dit als ‘The Tapestry of Wicca’ in het Engels. Jan (ook bekend als Magnus) en Diana, Nederlandse heksen met hun eigen traditie, schrijven artikelen.
De editie Autumn 1984 is de eerste die als gevouwen boekje op A5-formaat uitkomt. Ronald levert zijn eerste bijdrage. Silver Circle verkoopt wierook en boeken, als een bescheiden postorderbedrijf.
In de zomer van 1985 verschijnt Wiccan Rede niet, vanwege vreugdevolle omstandigheden. Welke dat zijn, blijkt in het nummer Autumn 1985 want daarin staat het geboortekaartje van dochter Rhianne. Merlin start een reeks ‘Pagan Parenting’. Jana en Kees Poek leveren hun eerste bijdragen; beiden zullen vele jaren vele stukken schrijven voor Wiccan Rede. In Winter 1984 wordt de Silver Circle Moon Calendar geleverd, plus het boekje ‘Een jaar en een dag’.
In het voorjaar van 1985 wordt verslag gedaan van een enquête onder de lezers. Zo’n 20 procent reageert, vrijwel allemaal uit Nederland of België, en doorgaans positief over het hele tijdschrift of onderdelen ervan.
De meesten lezen alles, soms zelfs twee keer. Een enkeling kent geen Engels. Erg hoog scoren de artikelen over magie, training, paganistische filosofie en persoonlijke ervaringen. Laag scoren artikelen over de heksenvervolging en de geschiedenis.
We zien hier een eerste aanzet tot een twee-deling tussen diegenen die meer in het magische gebied geinteresseerd zijn, en zij die zich liever met Wicca en filosofie bezig houden.
Die tweedeling wordt nog duidelijker bij de vraag of er meer aandacht aan wicca of aan het occulte gegeven zou moeten worden:
De helft van de mensen wilde graag meer magie, kabbalah en occultisme besproken zien, de andere helft zag graag meer artikelen over de Wicca zelf, niet alleen over de filosofie maar ook over praktische zaken.
Bij de vraag naar persoonlijke betrokkenheid blijkt dat ongeveer de helft van de respondenten min of meer actief is met het vieren van feesten en dergelijke, of tenminste serieus geïnteresseerd is. De nevenactiviteiten (open dagen, boekjes, eventuele workshops of ontmoetingsmogelijkheden) worden wel gewaardeerd, maar zeker niet in plaats van Wiccan Rede. Het tijdschrift “wordt duidelijk ervaren als een verbindend element dat dieper gaat dan de konkrete inhoud van de artikelen of nieuws”. Het grootste compliment komt van iemand die niet alleen bekend is met de boeken van de Stewart en Janet Farrar maar hen ook persoonlijk kent:
One of the reasons why I get the Rede is its professional, precise and informative view on the Ancient Ways. I sometimes wish I could understand Dutch in order to get more from it. A lot of mags seem to be very weak in content, and take the opportunity to bitch.
ofwel:
Een van de redenen waarom ik de Rede krijg, is de professionele, precieze en informatieve kijk op de Oude Wegen. Soms zou ik willen dat ik Nederlands kon begrijpen, om er meer uit te halen. Veel tijdschriften lijken erg zwak van inhoud te zijn en maken van de gelegenheid gebruik om te bitchen.
De ‘exchange listing’ (uitwisseling met andere tijdschriften) in het nummer ‘Spring 1986’ bevat: The Bard, The Cauldron, Circle Network News, Earth Song, Faerie Fire, Isian News, Kindred Spirits Quarterly, Pagan Parenting Network Newsletter, Pagans Against Nukes, Panegyria, The Rune, Stormclouds en The Wiccan. Advertenties prijzen de eigen boekjes aan, plus een gratis blaadje van uitgeverij Llewellyn en de ‘fraai geïllustreerde catalogus’ van Elfane ofwel Bel Bucca, die kunst (zoals beeldjes van God en Godin) maakt uit hout. Morgana start de serie ‘Elementals’.
De editie ‘Spring 1988’ heeft een nieuw lettertype, dat symbool staat voor de ‘high tech’ die nu wordt geïntroduceerd: Wiccan Rede is ‘computerised’. Er zijn nieuwe boekjes: ‘De horens van de maan’ en ‘Tussen de werelden’ ofwel ‘Between the world of gods & men: basic training in magic’ (december 1987).
In het tijdschrift staat het artikel ‘The Wheel of Life’, dat ik zie als een van de grootste bijdragen van Silver Circle aan de filosofie van de wicca. Uit de Nederlandse samenvatting:
Dit artikel is een weergave van veel gesprekken en gedachten die allemaal samenhangen met de acht jaarfeesten en hun betekenis. Het begon allemaal met Morgana die zei, dat het vieren van de ‘geboorte’ van iets met Yule eigenlijk onzinnig lijkt: de werkelijke geboorte op het fysieke vlak vindt plaats met Candlemas, wanneer de eerste lammetjes geboren zijn, de eerste sneeuwklokjes en crocussen verschijnen, enzovoort. Hier van uit gaande hebben we geprobeerd om de acht jaarfeesten in een nieuw perspektief te zien.
Ik sla een heleboel boekjes op A5-formaat (met rood en ook wel met geel kaftje) over, maar noem graag een aantal schrijvers die meerdere artikelen bijdroegen: Anthony Link, Atlan, Befana, Boris, Dominick, Gardenstone, Gerry, Iris, Karin, Ko, Lucia, Phaedrus.
‘Autumn 2002’ is de laatste van de zestig exemplaren in dit formaat en format. Aan het eind zien we al de ‘events calendar’, ‘Arachne’s Web’, dat dan vooral bestaat uit contact-advertenties waarmee personen contact zoeken, vaak zijn dit Alexandrians, naast Silver Circle, Centrum Aradia en de Green Circle.
Met de nieuwe layout komt een nieuw ‘editorial team’. In Autumn 2002 zijn er al enkele vaste medewerkers bij die niet alleen niet-Gardnerian zijn maar in het geheel niet uit de ’traditionele’ wicca komen: Daturae en Irina Tudor.
In het eerste nummer in de nieuwe vormgeving, Imbolc 2003, stellen zich voor: Daturae (Nederlandse ‘pagan’ uit Groningen), Irina (geboren in Roemenië, met interesse in Goddess wisdom, vrouwenspiritualiteit etc.), Mandragora (onze enige echte layout-ster), Merlin, Morgana en Jana.
Merk op dat de verschijningsdatum van Wiccan Rede verschuift van ‘lente, zomer, herfst en winter’ naar Imbolc, Beltane, enz. Dat heeft te maken met de productietermijn van enkele weken: het drukken van het tijdschrift is uitbesteed.
De presentatie toonde de hele reeks van 31 boekjes, met alle omslagen en een deel van de inhoud. Je kunt die voorkanten ook zien in een ouder artikel, van een vorig jubileum, Wiccan Rede in boekvorm, 2003-2010.
De omslagen, die zowel voorkant als rug en achterkant van elk nummer omvatten, hebben elk jaar een thema. Van de reeks van 2005 zie je hier de achterkanten, met de alchemistische symbolen van de elementen: de driehoeken.
Onze andere producten bestaan uit de Silver Circle Moon Calendar, de schriftelijke begeleiding, boekjes, en een video plus boekje in het Nederlands en in het Engels met ook ondertitels in het Spaans.
Yoeke start haar bijdragen/columns rond 2006/2007. Daarvoor was Flora een tijdlang columniste, en misschien is dit het moment om te wijzen op de bijdragen van Don (in de oudste jaargangen) en Felicia (in de laatste papieren edities) over kruiden.
Van Beltane 2003 tot en met Samhain 2007 stond de strip van Sandra Augiga in Wiccan Rede, over ‘Medea, de Gothic Heks’.
Sinds 2010 draagt Loes haar reflecties op haar vollemaanwandelingen bij. Flierefluiter gaat bijdragen leveren. Vanaf de editie Lammas 2010 neemt Medeia de nieuwsrubriek over van Jana. En dat is het laatste nummer dat verschijnt op papier. De kosten van drukken en verzenden zijn te hoog, en we verliezen lezers omdat wicca geen hype meer is, maar ook omdat het verlengen van je abonnement een inspanning vergt die niet iedereen meteen uitvoert. En bij sommigen komt het er dan helemaal niet meer van.
Het duurt even voordat we hebben uitgezocht hoe we online verder kunnen, maar sinds ‘Winter 2010’ is Wiccan Rede Online een feit. Dat is dankzij Morgana, Jana, Medeia, Loes, Yoeke, Serotia en Rhianne en natuurlijk vormgeefster Mandragora, je ziet een aantal van haar headers hieronder.
Merlin trekt zich terug als hoofdredacteur. Later wil hij wel weer artikelen gaan schrijven, maar helaas wordt hij ziek en overlijdt (januari 2012).
Morgana wordt hoofdredacteur (eigenaar) en Jana de eindredacteur van de online versie. Online zijn er, naast de artikelen van de redactieleden, bijdragen van Alder, Flierefluiter, Gerry Damen, Ishtar, Lothanna, Nemain Cumbran, Serge, Thorn Nightwind en vele anderen.
Ik wil bij deze iedereen hartelijk bedanken die het bestaan van Wiccan Rede (Online) mogelijk heeft gemaakt, door abonnee te zijn, door artikelen, recensies en dergelijke te schrijven of te tekenen, door te reageren, te doneren of op wat voor manier dan ook. Zonder jullie was het niet gelukt om 45 jaar te blijven bestaan, en een van de oudste, en misschien wel hét oudste nog bestaande tijdschrift over wicca ter wereld te worden!
