De tweede helft van je leven. De kracht en wijsheid van de vrouw
Susan Smit
Amsterdam, Lebowski, 2024. 287 p. ISBN 9789048873845. € 23,99
E-book, 352 p. ISBN 9789048873852. € 9,99
Audio download, 610 min. ISBN 9789048873869. € 5,99
Het thema van dit boek lijkt op het eerste gezicht niet voor de hand liggend voor een bespreking in een heksenmagazine, ook al is het geschreven door (zelfverklaard, zeggen sommige interviewers en redacties er dan bij) heks Susan Smit. Maar vrouwen in de tweede helft van hun leven zijn het archetypische beeld van de heks, en juist schrijfster Susan Smit, tevens heks, maakt dit tot een boek dat uitstekend past in Wiccan Rede Online. In een wereld waarin jeugd wordt verheerlijkt, en waarin (sommige) mannen het liefst oudere vrouwen afserveren als ‘niet (meer) belangrijk’, is elk ander geluid welkom. En zeker zo’n doordacht pleidooi als dit om je weerstand tegen ouder worden te laten varen. Om de nieuwe fase te aanvaarden en te omarmen, om wat die allemaal te bieden heeft. Ja, er gaan dingen verloren, en daar mag je om rouwen. Maar de tweede levenshelft kan vreugde, vervulling en verdieping brengen. Een bestaan “waarin je loslaat wat niet meer voor je werkt en de wereld brengt wat je ten diepste te bieden hebt”. Samenvallen met jezelf.
Susan Smit is 50 en weet waar ze het over heeft. Als fotomodel hoorde ze al allerlei aanmerkingen op haar lichaam, doorgaans tegenstrijdige opmerkingen. Naarmate vrouwen ouder worden, neemt de kritiek van buiten op hun lichaam alleen maar toe. Er zijn mannen die oudere vrouwen volstrekt negeren, alsof die geen waarde meer hebben. En om te beginnen alleen maar een aan vruchtbaarheid, of dienstbaarheid aan mannen, gekoppelde waarde hadden in hun jeugd. Mannen die zelf op geen enkele wijze te hoeven voldoen aan een schoonheidsideaal en hun baan niet verliezen als ze grijze haren, rimpels of een bierbuik krijgen. De maatschappij is niet toegesneden op (ouder wordende) vrouwen; de maatschappij is ingericht op mannen. Maar het probleem ligt niet bij (ruim) de helft van de spelers, maar bij hoe het spel georganiseerd is. Het vrouwenlichaam werkt anders, maar het is wijs en eerlijk. Leer er maar naar luisteren. De perimenopauze (waarin de hormonen beginnen te schommelen en afnemen) en de menopauze (een jaar na de laatste menstruatie) “zijn niet voor watjes”. Het is een periode van chaos tussen verschillende levensfasen. Maar die chaos is ook vol leven en levensvatbare mogelijkheden en leidt tot herbezinning.
Het boek is opgedeeld in tien hoofdstukken die verschillende thema’s aansnijden, waaronder schoonheidsnormen, ‘een lastige vrouw zijn’, de romantische liefde (en het eigen pad van Smit op dat gebied), ‘je ware vorm aannemen’, creativiteit, seksualiteit, de natuur (“de aarde zit ook in de menopauze, denk ik weleens”), veranderlijkheid en ‘dichter bij het mysterie’. Dat laatste hoofdstuk raakt het meest aan de spiritualiteit, de sluier tussen de werelden en magie, dus aan hekserij. Maar ‘de oude religie’ wordt ook in andere hoofdstukken regelmatig aangehaald als bron van hoe het daar werkt, hoe het ook kan. Net als trouwens mystica Hildegard van Bingen een door het hele boek heen terugkomende bron van wijsheid is. Ik vond de verwijzingen naar vrienden en vriendinnen en naar beroemde mensen (geïnterviewd voor eerder boeken over ‘Wijze vrouwen’ en ‘Wijze mannen’) en naar de romans van Smit niet hinderlijk. Ik vind dit zelfs het beste boek van Susan Smit dat ik gelezen heb, en ik was er al jaren van overtuigd dat ze goed kan schrijven. ‘De tweede helft van je leven’ is absoluut een aanrader voor vrouwen die dat stadium binnenkort bereiken of al bereikt hebben, maar ook voor jongere vrouwen en voor mannen.
Vanwege het thema van dit Imbolcnummer wil ik graag een citaat opnemen uit het zesde hoofdstuk (p. 188):
Elke keer als er boosheid in me opwelt over besluiten van machthebbers, houd ik mezelf dit voor: laat me mijn aandacht niet richten op het oude en negatieve, maar op het nieuwe en hoopvolle. Laat me mijn energie besteden aan verbinding maken mét, niet aan afzetten tégen. Laat me niet teveel meedeinen op oude energie, die me wegtrekt van mijn eigen bewustzijn. Laat me bakens verzetten door onverstoorbaar te geloven in de mogelijkheid van iets beters en onverstoorbaar het goede te dienen. Laat me onderdeel zijn van iets beters.
