De wereld als moestuin

kies voor naïviteit

‘We nemen worteltjes en komkommer en pastolein, weet jij wat dat is? Lijkt me lekker. Pastolein en kikkererwten dacht ik, heb jij kikkererwten gezien ergens? En dan oh ja, spinazie en witlof, hmmmm, courgette, nou al zin in, oh kijk gladiolen! Ook mooi, lekker wat kleur.’

Bij de Welkoop stapelt een dame met hakken pakjes zaad in haar mandje.
Die heeft een coronaverhuizing naar het platteland achter de rug, is mijn inschatting.
En ik gun haar van harte het naïeve genot van natuur om zich heen, want dat stemt deemoedig en dat hebben we als mens nodig.
Leg ik even uit: loop je dagelijks van huis naar kantoor tussen de mensgemaakte betonnen gebouwen door, dan denk je al snel dat wij mensen de wereld geschapen hebben. Met steeds op dezelfde afstand een speels groen element omdat de mens beter presteert met groen in de directe omgeving. Blijkt uit onderzoek. Kunnen we ook, als mens.
Maar wie een tuin heeft en de verantwoordelijkheid draagt voor natuur als omgeving, piept wel anders. Spreekt ook wel anders, bij de Welkoop.
Leg ik even uit: ‘Ik zou het wel leuk vinden om weer een keer worteltjes te proberen’, zegt een vrouw, terwijl ze twijfelend met een zakje zaad in haar handen staat.
‘Op onze klei?’ antwoordt haar man of huisgenoot of broer, weet ik veel. Die antwoordt dat in elk geval.
Dan wiebelt de vrouw haar hoofd heen en weer terwijl ze zichtbaar de afweging maakt.
Enerzijds: worteltjes zou wel leuk zijn. Anderzijds: hoe moeten die arme dingen zich in die zware klei wringen. Enerzijds: worteltjes uit eigen tuin, mjamjamjam. Anderzijds: twee jaar geleden werd het helemaal niks. Aan de twijfel herken je de doorgewinterde moestuinier.
‘Kom, we proberen het gewoon nog eens’, besluit de man grootmoedig. Tot na de kassa blijven ze twijfelen of de zorgen om de worteltjes to be nou wel opwegen tegen het genot van zo’n oranje kronkelstaafje straks, uit eigen tuin. Maar er is een kans dat het gaat lukken hè, dit keer wel. Ze kiezen ervoor naïef te zijn.

Ik wil niet zeggen dat de gehakte mevrouw met haar gladiolen als toetje minder kans op groente uit eigen tuin heeft. Ze probeert veel en dan kan er gerust wel eens iets opkomen. Maar ze zal wel teleurgestelder zijn dan de ervaren moeser als er zaad niet opkomt, als de bloemen van de courgette er in de knop al afvallen en hordes slakken in een enkele nacht de jonge sla uit de bedjes hebben gerukt en vermorzeld.
De ervaren moeser gaat van zulke drama’s al uit en telt haar zegeningen als gulle, onberedeneerbare toevalligheden: ‘Dit jaar is de broccoli gelukt! Nou ja, het regende ook lekker vaak. Kijk, drie zijn het er zelfs.’

Verkering als een moestuin

Datzelfde principe doet zich voor op allerlei andere niveaus.
Wie voor het eerst verkering krijgt, wat in deze tijd van het jaar natuurlijk een onderwerp van belang is, is ervan overtuigd dat het altijd zo zal blijven. Die gelooft dat haar voeten nooit gaan stinken, dat zijn grapjes altijd lollig blijven en dat de seks tot op hoge leeftijd moeiteloos de kalk van het plafond laat springen.
Wie al eens een relatie heeft gehad, of misschien wel een paar, of een paar tegelijk, of een heel gezin, ik noem maar wat, weet dat de dingen voorbij kunnen gaan. De liefde kan vernevelen en de tekortkomingen en onhebbelijkheden van de ander staan opeens in het scherpe licht van alledaagse ergernissen over wie het gootsteenputje nou alwéér moet schoonmaken en je weerzin tegen zijn gesmak.
Soms heb je dan een hele fijne ex aan die voorbije liefde. En dat is heel wat waard. Soms kun je samen je nieuwe huis schilderen, of de auto lenen als die van jou stuk is.
En soms gaat het gewoon niet meer en vermijd je elkaar waar mogelijk, ook tijdens het Paasontbijt op de school van de jongste. Die dingen gebeuren, je kunt nu eenmaal niet overal iets aan doen.

De wereld als moestuin en verkering

En dat is goed.
Het is goed dat we aan een tuin beginnen vanuit de hoogmoedige gedachte dat wij het voor het zeggen hebben. Dat de grondsoort onder onze voeten er niet toe doet, dat we zelf wel uitmaken hoeveel water onze boontjes krijgen en dat daglicht ook in de schaduw van het schuurtje voldoende is. Anders zouden we nooit iets leren over hoe nietig en hulpeloos we overgeleverd zijn aan natuurwetten die elk seizoen straffeloos gewijzigd worden. Want soms geeft die moestuin ons een klopje op de wang door ons een courgette te schenken. Of 27, want tellen doet de moestuin niet.
En het is goed dat we geloven dat we blij en gelukkig blijven met deze man, deze vrouw, deze ander of allemaal. Of in elk geval de nabijheid van die ander zo fijn vinden dat we er een vertrouwensband mee opbouwen en kibbelen, waardoor we uit evenwicht raken en ons emotioneel en sociaal kunnen ontwikkelen.
Ja kom zeg, als we ons er voortdurend van bewust waren dat die knarrende geitenlach nooit went, dan zou de soort, mensen, niet meer worden voortgezet. Niemand zou meer kinderen willen krijgen met elkaar, of leuk durven doen tegen een ander uit angst dat je er pijn aan overhoudt.

De Verstandige Mens kiest naïviteit

Voor iedereen die ouder is dan, zeg, 34 jaar is dit geen nieuws. Die mens twijfelt aan keuzes uit realiteitszin. Omdat die al heeft meegemaakt dat boontjes kunnen rotten in de aarde en dat de liefde voorbij ging. Maar de Verstandige Mens kiest evengoed voor naïviteit.
Ja. Wij, Verstandige Mensen, wij weten hoe het leven in elkaar zit en we weten dat het kan mislukken allemaal. En toch gaan we er weer voor. We springen over dat vuur waarin onze hoop en ons verlangen nog nasmeult, we planten een appelboom zonder te weten hoe we die moeten snoeien en we kussen een mens op de mond om elkaar nabij te voelen. En daarmee maken we toch weer iets nieuws mogelijk, uit pure naïviteit, anders hadden we niet gedurfd.

De wereld heeft naïviteit nodig

De kracht van deze tijd is kiezen voor naïviteit. Naïef negeren wat we eerder hebben ervaren en waar we bang voor zijn. Naïef gewoon opnieuw proberen. Naïef besluiten om ons te richten op verbinding, op groei, op creatie, binnen de cirkel van onze eigen invloed. We weten dat het grandioos mis kan lopen. We kennen de geschiedenis van de wereld, mag ik hopen. En toch moeten we onze aandacht en energie uitbundig geven aan alles wat creatie veroorzaakt. We moeten kiezen voor naïviteit omdat we wel kunnen twijfelen of het goed komt, maar niet mogen ophouden om onze energie te richten op het verlangen dat het goed komt. Als wij onze kracht niet richten op dat het goed komt, hoe moet het dan ooit goed komen? Laten we eten zaaien en bomen planten, elkaar kussen en omarmen, laten we kiezen voor het negeren van de twijfel. Zeker nu is naïviteit kiezen voor creatie. En dat is de enige kracht die we hebben tegen destructie.

Yoeke is interheksueel met wortels in de Reclaimingtraditie