Natuurreligie en natuurtalent

Wicca is een van de natuurreligies. Tijdens de jaarfeesten vieren we het begin en hoogtepunt van elk seizoen. Maar wanneer vier je een feest: als de kalender zegt dat het er tijd voor is? Of laat je je leiden door de natuur zelf? En wat doe je als het klimaat verandert?

Iedereen pakt dat anders aan, afhankelijk van wat voor persoon je bent. Wat voor type je ook bent, je kunt je gevoeligheid voor de natuur ontwikkelen.

Treehugger (we could not retrace the origin of this picture)

De energie van het land
Als het goed is, heeft de aanhanger van een natuurreligie een wezenlijke verbinding met de natuur. De spreekwoordelijke heks van ‘vroeger’ had affiniteit met het land: ze voelde wanneer de aarde wakker werd in het voorjaar. Zij wist wanneer ze welke kruiden moest oogsten. In de praktijk zien we dat het vooral stadsbewoners zijn die zich voelen aangetrokken tot wicca, druïdisme of paganisme in het algemeen. Voor hen is het moeilijk: wie weet er nog een graanveld in de buurt van zijn woonplaats? Wie weet er nog wanneer ‘het seizoen’ is voor aardbeien, voor spinazie of sperziebonen? Spreek eens met de eigenaar van een winkel in biologische producten. Die kan je vertellen dat het dit jaar niet allemaal ‘op tijd’ op gang kwam in Nederland. Groenten die je nu zou verwachten, liggen niet in de winkel. Honing van Nederlandse bijen is er nog niet: de bijen moesten deze winter bijgevoerd worden. Daarna was het voorjaar heel nat, en konden de bijen niet uitvliegen om stuifmeel te verzamelen. De boeren en tuinders en de imkers hebben wel degelijk een verbinding met de kracht van de aarde. Als ze van de biodynamische principes uitgaan, volgen ze de zaaikalender van Maria Thun, die ervan uit gaat dat alle hemellichamen invloed uitoefenen op de groei van de gewassen. Maar ook los daarvan voelen ze dat het zachter weer wordt. Ze hebben die connectie met de levensenergie van het land. En ze kunnen het ook zien aan allerlei tekenen. Dat kunnen wij, stadsheksen, ook leren. Verder in dit artikel vind je een aantal oefeningen om je gevoeligheid te ontwikkelen voor de natuurlijke ‘flow’. Maar misschien wil je eerst weten wat voor type je bent.

De Maan en onze verbinding met de Aarde

In de astrologie speelt de Maan een belangrijke rol in de geboortehoroscoop. De positie van de Maan vertelt iets over onze gevoelens en de rol van de moeder in ons leven. De wassende maansikkel, het astrologische symbool voor de Maan, wordt ook wel gezien als een radar of antenne, onze sensor waar we signalen mee oppikken en verbinding maken met onze omgeving. Haar invloed is zichtbaar en voelbaar in alles wat vloeibaar is: het water, de sappen in bomen en planten, onze lichaamssappen en vooral het hormonaal stelsel van organismen. De Maan in de geboortehoroscoop geeft ook aan waar onze wortels liggen en hoe goed we geworteld zijn.
De Maan in de geboortehoroscoop kan voor heksen een bron van informatie zijn en inzicht geven over onze eigen potentie tot het verbinden met de werkzame krachten in de natuur. De vier elementen vormen een belangrijke sleutel in het duiden van de Maan in de dierenriemtekens.

Hand met klei (we konden de bron van deze foto niet terugvinden)

De Maan in de luchttekens
Als de Maan in een van de luchttekens staat, heeft deze persoon de neiging om gevoelens te rationaliseren. Met name bij de Maan in tweeling of waterman zal de persoon in kwestie meer moeite hebben met het ervaren van gevoelens. Deze persoon zal over het algemeen ook niet zo makkelijk kunnen openstaan voor het ervaren van bepaalde energieën of krachten. De Maan in weegschaal heeft met haar creatieve inslag en sterke drang naar harmonie en verbinding minder de neiging tot rationaliseren. De luchttekens zijn eerder geneigd om naar de kalender te kijken dan dat zij uitgaan van gevoelens of waarnemingen. De kracht van deze personen ligt in het verwoorden van gevoelens en ervaringen. Als iemand met de Maan in één van de luchttekens leert om gevoelens te ervaren zonder deze te rationaliseren, zal hij in staat zijn om deze prachtig te vertalen tot verhalen, gedichten of rituele teksten. De luchttekens zijn de bewaarders van traditie en kennis!

De Maan in de vuurtekens
De vuurtekens staan bekend om hun impulsiviteit en wilskracht. Het vuurelement wordt ook geassocieerd met onze intuïtie. Een persoon met de Maan in een van de vuurtekens is dan ook heel goed in staat om instinctief en intuïtief aan te voelen. De associatie tussen intuïtie en vuur is de astrologie waarschijnlijk binnengekomen door bekende astrologen die zijn opgeleid in de Jungiaanse psychologie. De belevingswereld van vuurtekens is een grote ketel waar allerlei inspiratie en creativiteit uit opborrelt. Hun actieve gevoelsleven en drift kan veel innerlijke onrust en gebrek aan concentratie veroorzaken. De vuurtekens zijn vaak sterk gericht op zichzelf en hebben dan niet door dat andere mensen hen niet bijhouden. Als deze personen werken aan hun zelfbeheersing en concentratievermogen zullen ze een bron van inspiratie zijn voor de mensen waar ze mee samenwerken. De vuurtekens zijn hoogvliegers en moeten vaak leren met beide benen op de grond te staan, zodat ze beter in staat zijn gebruik te maken van het talent om te werken met de natuurlijke krachten en de cycli van de Aarde.

De Maan in de watertekens
Personen met de Maan in een van de watertekens zijn van nature heel ontvankelijk en sensitief. De Maan staat hier in haar eigen element en haar eigenschappen komen hier het meest tot hun recht. Ze voelen zich sterk verbonden met het water en gaan zelf gemakkelijk mee met de getijden van de Aarde, de Maan en de cyclus van de seizoenen. Deze personen hebben van nature een antenne om veranderingen in de atmosfeer om hun heen feilloos op te pikken. Het verschil met de vuurtekens is dat de watertekens receptief werken. Ze komen niet in beweging, ze laten de beweging op hen af komen. Ze kunnen geheel opgaan in ervaringen en gevoelens. De valkuil voor deze personen is dat ze de grenzen tussen zichzelf en anderen niet goed bewaken. Ze worden dan sponzen voor andermans negatieve energie en zij zullen zich daarvoor moeten leren afsluiten. Ook is het voor de watertekens belangrijk om de realiteit niet uit het oog te verliezen wanneer zij veel werken met magie en de astrale wereld. De watertekens zijn geboren genezers, hebben aanleg tot voorspellende vermogens en staan het makkelijkst open voor het ontvangen en kanaliseren van energieën.

De Maan in de aardetekens
De aardetekens zijn heel praktisch en gaan net als de luchttekens alleen af op wat feitelijk is. Het verschil tussen aardetekens en luchttekens word weer bepaald door de richting van hun energiepatroon. Lucht is een projectief element, het is een toeschouwer van wat er gebeurt en maakt daar een analyse van. Aarde is net als water een receptief element, ze laat iets op haar afkomen en door middel van haar zintuigen ervaart ze wat het is. Personen met de Maan in een van de aardetekens kunnen verzanden in het alleen willen openstaan voor wat op het eerste gezicht te ervaren is. Ze hebben ook de neiging om gevoelens te veel pragmatisch te benaderen. Uiteraard zorgen deze vermogens wel voor een stevige gewortelde basis om vanuit te werken, maar kan het deze personen ook weerhouden van een wezenlijke ervaring van datgene wat ze voelen. Het is voor de aardetekens heel belangrijk om vaker voor de onconventionele aanpak te kiezen. De brug die ze kunnen maken tussen de gevoelens en de zintuigen, stelt ze in staat om ten volle open te staan voor een verbinding met de natuurlijke cycli. De aardetekens kunnen hun vermogen tot gewaarworden gebruiken om vorm te geven aan rituelen en vieringen.

Weet je nog niet wat je Maanteken is? Neem dan een kijkje op deze calculator.

Jaarritme
Er zijn cycli die lang tevoren vast staan: de banen van zon en maan, sterren en planeten en de getijden. Maar wanneer het land ‘wakker wordt’ na de winter, dat verandert van plaats tot plaats en van jaar tot jaar. Wanneer begint de energie weer te stromen? Hoe weten de vogels wanneer ze een nest kunnen gaan bouwen? Wat maakt dat de planten en bomen uitlopen? Er zijn verschillende signalen. De lengte van de dag is er een van: na midwinter wordt het elke dag een beetje langer licht. De gemiddelde temperatuur overdag en ’s nachts is een ander kenmerk. Dat gaat wel eens fout: in 2012 was het in januari erg warm en zonnig. Je zag de narcissen boven de grond komen, en een enkele knop ging zelfs al open. Daarna sloeg het weer om, en kwam er een lange periode van kou en sneeuw. Planten en dieren zijn afgestemd op het ritme van het seizoen. Hoge temperaturen vroeg in het jaar, betekenen dat planten eerder gaan bloeien. Insecten ontwikkelen zich vroeger en vogels leggen eerder eieren. Trekvogels die terugkomen van een overwintering in het zuiden, komen dan te laat.
De ‘Natuurkalender’ is een project dat jaarlijks een aantal ontwikkelingen in de natuur registreert. Vrijwilligers laten het weten als ze voor het eerst speenkruid zien bloeien, de tjiftjaf gehoord hebben of voor het eerst in het jaar door een teek gebeten zijn. Het blijkt dat veel waarnemingen steeds vroeger in het jaar worden gedaan. Maar voor ons is het goed om te kijken naar de planten en dieren die genoemd worden. Deze houden zich aan een ritme: de planten bloeien niet het hele jaar door, de zwaluwen duiden aan dat het zomer is. Let zowel op de natuurkalender als op de natuur zelf. Je hoort het als de vogels een partner proberen te versieren. Een koolmees op liefdespad klinkt anders dan gedurende de rest van het jaar.

Oefeningen om natuurtalent ontwikkelen

Methode 1: ga elke dag op hetzelfde tijdstip naar buiten en neem waar. Voel hoe de lucht aanvoelt: warm of koud, droog of nat? Wat zie je, wat hoor je, wat ruik je? Hoe staan de bomen in je straat erbij? Welke planten zie je opkomen en bloeien? Leer ze kennen door ze op te zoeken in een flora. Welke vogels zie je, en hoe gedragen ze zich? Neem de hond mee of doe de oefening op je fiets onderweg naar werk of school. Maak aantekeningen van je waarnemingen.

Methode 2: ga op verschillende tijdstippen naar buiten en neem waar. Ga naar het stadspark, naar bos, hei, strand of weidegebied. ’s Morgens vroeg, aan het eind van de middag, als het donker is. Ga gerust met een vriend(in) of familie, maak er eventueel een uitje van. Maar let ook op wat er groeit en bloeit, en hoe het erbij staat. Probeer uit te vinden waar in jouw omgeving graan groeit, waar bieten of aardappelen worden verbouwd. Zijn er imkers in de buurt? Ga mee met een excursie onder leiding van een ervaren gids en leer zoveel mogelijk over planten en dieren. Maak aantekeningen.

Methode 3: ga zelf tuinieren, of bier brouwen, of verzorgingsproducten maken. Leer van iemand die er ervaring mee heeft, of leer het jezelf aan uit een boek of van een website. Als je een cake bakt, zet je die voor een bepaald aantal minuten in de oven. Maar je gebruikt niet alleen je kookwekker en thermometer om te bepalen of de cake gaar is. Het is ook aanvoelen – met een breipen in de cake prikken of met een houten lepel erop kloppen – en ruiken. Ontwikkel je gevoel voor het ambacht dat je hebt uitgekozen.

Methode 4: kijk om je heen in de plantsoenen wanneer er gesnoeid wordt. Zie wat er in de winkels en op de marktkraam ligt aan groenten en fruit, en snijbloemen. Kijk waar het vandaan komt. Past het bij het seizoen? Heb je een tuin of ken je iemand met een moestuin? Vergelijk dan wat daar staat met het aanbod in de winkels. Beoordeel of het ‘klopt’.

Twee reeksen feesten
Wicca kent acht jaarfeesten, maar eigenlijk zijn dat twee reeksen van vier feesten. De zonnefeesten hebben een vaste datum die je lang tevoren kunt opzoeken. Midwinter is rond 22 december; midzomer rond 21 juni. Dat zijn de ‘equinoxen’ ofwel de momenten dat de zon op het verste punt staat in zijn jaarlijkse cyclus. De equinoxen zijn de momenten waarop de zon precies halverwege staat. Dat is meestal op 21 maart en 23 september. Monumenten zoals Stonehenge en Newgrange geven precies aan op welk moment de zon opkomt op de kortste dag.

Tussendoor zijn er de ‘cross-quarter days’: de feestdagen tussen deze scharnierpunten. Dat zijn de feesten Imbolc, Beltane, Lughnasadh en Samhain. Imbolc (in de buik) ofwel Oimelc (ooi-melk) is het feest van het eerste leven begin februari. We vieren dat de eerste planten weer ontluiken, en dat er lammetjes worden geboren. Beltane viert rond 1 mei de vruchtbaarheid in al zijn aspecten: vanouds stonden de gewassen op het land en het vee centraal. Vroeger was ook de fysieke vruchtbaarheid van de mens van belang. Nu speelt dat minder een rol, maar gaat het om vruchtbaarheid in het werk en in relaties. Om creativiteit en om succesvol zijn in wat je onderneemt. Lughnasadh is ook wel bekend onder de naam Lammas, dat komt van (H)loafmas, brood-mis: begin augustus wordt het graan geoogst. Daarna komt de oogst van appels en peren, en in zuidelijker streken zijn de druiven rijp. Als het jaar om is, op Samhain, moet alle oogst van het land zijn. Dan begint het nieuwe jaar weer met de donkere periode.

Landbouw en religie 
Paganistische religies zijn altijd verbonden geweest met het land. Dat is de oorsprong van het woord ‘Pagan’. Maar als je er goed naar kijkt, zijn alle religies en godsdiensten gericht op de vruchtbaarheid van het land. Elke religieuze stroming heeft een jaarcyclus, en kent feesten die de seizoenen vieren. Denk aan het Perzische Noroez (lentefeest), aan Pesach, Holi Phagwa, het Chinese Moon Cake Festival. De protestantse biddag voor het gewas en dankdag voor het gewas vallen aardig samen met onze heidense feesten! De Biddag voor Gewas en Arbeid op de tweede woensdag van maart, de Dankdag voor Gewas en Arbeid op de eerste woensdag van november. Nou maakt het nogal verschil waar in Europa je woont: in het Middellandsezeegebied kun je veel eerder beginnen met zaaien dan in het noorden, waar eerst de vorst uit de grond moet. Je ziet al verschil binnen Nederland. Als de vlier in Utrecht al is uitgebloeid, openen zich de eerste bloemen in Friesland. En het verschilt per gewas wanneer het gezaaid moet worden en wanneer het rijp is. Maar ergens in het voorjaar is het tijd om te zaaien, en in de loop van de zomer of herfst is het tijd om te oogsten. Dat vier je pas als er daadwerkelijk geoogst is. Alleen al omdat alle handen nodig waren op het land voordat de schuren vol lagen.

Magie was erop gericht om een goede oogst te verkrijgen, en om de gezondheid te bevorderen van de mensen en dieren in de gemeenschap. Als het te koud of te nat is, kan er niet worden gezaaid. Als het vriest terwijl de fruitbomen bloeien, zijn er misschien dat jaar geen vruchten. Blijft het lang droog, dan verschrompelen de bonenplanten. Is het lang nat, dan schimmelen de bieten, kolen en andere groenten en het zachte fruit. En als alles goed lijkt te gaan, kan één hagelbui of storm in de zomer het graan wegvagen. Ook laat in het jaar moet het niet al te nat worden, anders rotten de aardappelen weg in de grond. Kortom: de landbouw kan wel een beetje steun gebruiken. Van de Goden, van de mensen die contact hebben met de Goden: heksen en magiërs.

5 tips voor het vieren van de jaarfeesten

1. Verdiep je in folklore en mythologie van oude culturen. Specifiek die van je eigen voorouders, of een cultuur waar je op een andere manier aan verbonden bent. Gebruik daar uit wat voor jou interessant is. Wees niet bang om te experimenteren en reconstrueer het materiaal tot iets wat bruikbaar is voor jou jaarviering. Vaak werkt dit veel beter dan het overnemen van rituelen uit de bekende heksenboeken.

2. Gebruik je intuïtie! Niet alles in een ritueel hoeft voorbereid te zijn. Door ter plekke ruimte te geven aan wat er in je opkomt open je de deur naar nieuwe mogelijkheden. Spontaniteit en enthousiasme zijn goede eigenschappen om aan te spreken. Doe ook eens een ritueel waarbij je alleen je stem gebruikt en geen handelingen uitvoert, of juist het omgekeerde. Je leert op deze manier ook voorbij je eigen denkraam te kijken.

3. Werk met divinatie, visioenen en dromen om je rituelen vorm te geven. Om inzicht te verkrijgen in de onderliggende patronen van de natuurlijke cycli kun je heel goed gebruik maken van Tarot of een ander orakel. Aan de hand van die inzichten kun je een ritueel verder vormgeven. Als je in staat bent bewust te dromen kun je ook inspiratie halen uit de verhalen die voortkomen uit je onderbewustzijn.

4. Ga naar buiten en gebruik datgene wat daar voor handen is. Onderzoek wat er in je omgeving allemaal groeit en bloeit en wat er verder te vinden is aan materiaal wat gerelateerd is aan het seizoen. Je kunt eventueel iets mee nemen van buiten om in je eigen ritueel te gebruiken. Ook is het heel interessant om goed waar te nemen wat er in de natuur speelt en dit in je ritueel uit te beelden. Dat kun je doen door middel van toneel, dans of het maken van muziek.

5. Wees je bewust dat jouw eigen intenties de wetten van tijd, ruimte en werkelijkheid overstijgen. Soms kun je iets doen omdat het op dat moment voor jou belangrijk is. Stel je dus niet altijd afhankelijk op van wat de natuur om je heen doet. De juiste plaats en het juiste moment kun je zelf creëren. Je zult merken dat de natuurkrachten daar ook gehoor aan geven. Dat is de wisselwerking in de persoonlijke relatie tussen jou en de natuur.

Natuurreligie?
Wat vier jij eigenlijk in je rituelen? Sta je stil bij wat er in de natuur gebeurt? Besteed je ook aandacht aan de landbouw, en aan het land zelf? Paddy Slade beschrijft in Natural Magic hoe ooit de meimorgen in heel Europa werd begroet met een dans. De dansers stampten met hun voeten in een ritme van EEN-twee-drie om de aarde te wekken, klaar voor de zomer. Volgens haar wordt het in Cornwall nog steeds gedaan, “misschien is dat waarom ze in dat zuidwestelijke gewest betere zomers hebben dan elders in Groot-Brittannië”. Ook dansen en springen om te laten zien ‘zo hoog moet het graan worden’ was ooit gebruikelijk. In het Morris-dansen zie je nog sporen daarvan. Doen we dat nog, over de bezem springen die ‘zo hoog’ wordt gehouden, zoals ook Raymond Buckland beschreef in Witchcraft from the inside? En doen we dat dan buiten, waar gezaaid is, of houden we onze rituelen binnen? Het zou goed zijn om eens te horen hoe iedereen hiermee omgaat.
Houd je rekening met de stand van de maan, of die precies vol is, of ‘wassend’ of afnemend? En maakt het uit waar je woont, of dat op zand is, op klei of op veen? En wat voor type jij bent?

Discussieer mee, op de Facebook-groep van Silver Circle. Of laat een korte reactie achter onder dit artikel.

Bliss en Jana.