De Latijnse benaming van het kruid bijvoet ‘Artemisia Vulgaris’ vertelt al een heel verhaal. Ondanks dat het kruid inderdaad een sterke connectie heeft met de Godin Artemis, is het geslacht Artemisia hoogstwaarschijnlijk vernoemd naar de Griekse koningin Artemisia, gemalin van koning Mausolos van Karië. Zij was een beroemd plantkundige en medisch onderzoeker. Toch is het lastig om dit te achterhalen, mede doordat de oorsprong van de naam Artemis nogal schimmig is. Het Griekse woord ‘artemes’ betekent ‘veilig’. Dat zou heel goed passen bij de beschermende eigenschappen die deze plant toegedicht worden. De meest aannemelijke theorie is dat ‘Artemis’ verwant is aan het Griekse woord ‘arktos’, oftewel ‘berin’. Dit zou er op wijzen dat de godin voortkomt uit een nog veel oudere cultus, waarin de grote Berin het totemdier was dat symbool stond voor de grote Moeder. Uiteindelijk is het ook niet erg belangrijk waar de oorsprong ligt van de naam, we kunnen sowieso concluderen dat het kruid en de Godin een sterke relatie met elkaar hebben. Immers heeft het kruid eeuwenlang bekend gestaan als ‘Moeder der kruiden’ en ‘Al heler’. Artemis was net als haar broer Apollo toegewijd aan genezing. Apollo bezat ook een aloude tuin, waar geen bloemen maar kruiden in stonden. Hetzelfde gold voor Hecate, de godin die eigenlijk in een adem met Artemis wordt genoemd: zij bezat een soortgelijke tuin die bezocht werd door de tovenares Medea. Wat vooral ook interessant is om te weten, is dat bijvoet in grote getale groeide op de berg Taygetos in Arcadië, waar Artemis met haar nimfen het liefst ging jagen. Een manuscript uit de elfde eeuw laat weer een afbeelding van Artemis zien waar zij het kruid schenkt aan de centaur Cheiron.
Het Nederlandse bijvoet zou afstammen van het volksgeloof dat Bijvoet vermoeidheid zou tegen gaan wanneer het in de schoenen gedragen wordt. Dit zou later inderdaad op die manier verbasterd kunnen zijn, maar in feite stammen de verschillende Nederlandse en Duitse termen af van het Germaanse werkwoord ‘Bautan’, wat zoveel betekend als ‘stoten’. Er zijn verschillende theorieën vanwaar het deze naam heeft gekregen. In Engeland was de oorspronkelijke naam ook ‘Motherwort’, pas in latere tijd werd de naam ‘Mugwort’ aangenomen. Er wordt wel eens gezegd dat ‘mug’ gebruikt wordt als in ‘mok’. Dit vanwege het feit dat bijvoet tijdenlang gebruikt is als ingrediënt van bier, ter vervanging van hop. In werkelijkheid zal het eerder zijn dat ‘mug’ komt van ‘moughte’, oftewel een mot. Het is namelijk al sinds oude tijden een kruid dat bekend staat om zijn insectenwerende eigenschappen, inderdaad specifiek tegen motten.
Bijvoet is zogezegd een kruid met een breed scala aan geneeskrachtige eigenschappen. Onder de werkzame stoffen bevinden zich onder andere etherische oliën, bitterstoffen en looistoffen. De bitterstoffen hebben een heilzame werking op de spijsvertering, daarom is bijvoet ook een geliefd kruid in de keuken bij zware en vette maaltijden. De looistoffen in de plant verzachten menstruatieklachten en vergemakkelijken de bevalling. Ook hebben de looistoffen een sterke antiseptische werking. Bijvoet heeft in het algeheel een ontkrampende en verwarmende werking in het lichaam. Daarnaast heeft het een stimulerende invloed op het zenuwgestel en een verhelderend, rustgevend en opwekkend effect op de geest.
Het wordt al gauw duidelijk waarom bijvoet het ‘Moederkruid’ en de ’Alheler’ wordt genoemd. Naast de bovengenoemde eigenschappen zijn er waarschijnlijk nog pagina’s vol te schrijven met medische bevindingen over dit kruid. Het is daardoor ook lastig om een heersende planeet, element en temperament aan bijvoet toe te wijzen. Moderne kruidkundigen, heksen en magiërs zijn al gauw geneigd om de Maan of Venus en het element aarde met bijvoet te verbinden. Terwijl het element aarde ‘koud en droog’ is, wordt in oudere beschrijvingen vermeld dat het kruid een ‘heet en droog’ temperament bezit. Neptunus wordt tegenwoordig ook genoemd vanwege de euforische werking op de geest. Neptunus is dan ook het verhoogde octaaf van Venus en heeft deels vergelijkbare eigenschappen met de Maan. De diversiteit aan eigenschappen van de plant en haar werking op het zenuwstelsel duiden weer op Mercurius, de boodschapper van de Maan. Er is fysiek ook een zekere samenwerking tussen deze krachten. De Neptunus/Maan-eigenschappen, dus de euforische bewustzijnstoestand, heeft weer invloed op het zenuwstelsel.
Het menstype dat past bij bijvoet is een overgevoelige persoon die blootstaat aan allerlei invloeden van buitenaf, die ervoor zorgen dat deze persoon geestelijk uit balans raakt. Hij mist stevige grond onder zijn voeten en heeft te weinig afweer tegen de buitenwereld. Dit heeft uiteraard ook zijn weerslag op het fysieke lichaam: het veroorzaakt een verkrampte en overprikkelde toestand. Er kan ook sprake zijn van een disbalans tussen het ‘mannelijke’ en het ‘vrouwelijke’ in deze persoon. Dit kan zich bijvoorbeeld manifesteren in een onevenwichtig functioneren tussen emoties en de geest. Zo’n mens heeft vaak een rijk innerlijk leven, maar hangt juist vooral in dromen en fantasieën. Bijvoet kan deze persoon helpen met beide benen op de grond te komen, zijn wortels te versterken. Iemand kan met hulp van deze plant leren beter naar zichzelf en naar zijn intuïtie te luisteren. De verhelderende werking van bijvoet kan ervoor zorgen dat deze persoon balans leert vinden. Het kruid is een prettige en krachtige ondersteuning tijdens het bewandelen van ons levenspad.
We kennen in Europa een enorme schat aan folklore over het kruid Bijvoet. Deze levert ons niet alleen kennis van de medicinale en voedzame eigenschappen, maar ook talloze magische toepassingen. In de Oud-Engelse negenkruidenspreuk die zowel christelijke elementen als wel een verwijzing naar de god Wodan bevat, wordt bijvoet genoemd:
“Remember, Mugwort, what you made known,
What you arranged at the Great proclamation.
You were called Una, the oldest of herbs,
you have power against three and against thirty,
you have power against poison and against infection,
you have power against the loathsome foe roving through the land.”
Bijvoet’s beschermende eigenschappen reiken van afweer tegen boze geesten en donkere elven tot het buiten de deur houden van onheil en ziekte. In Limburg maakt men een kruisje van bijvoet als amulet en driemaal afkloppen met een bosje bijvoet, zo geloofden onze voorouders, kon alle vloeken weer onttoveren. Met Midzomer was het een van de negen planten in de kruidenwis en maakten de mensen gordels of kransen voor om het hoofd; deze werden later in het vuur gegooid om ongeluk in het komende jaar te voorkomen. In de zomer wordt vooral ook gebruik gemaakt van de Venus- eigenschappen van bijvoet (Venus wordt regelmatig met het kruid afgebeeld) en de zomerverschijningen van de Moedergodin, zoals Aphrodite, Artemis, de Keltische Aine en de Germaanse Freyja. Het wordt gebruikt in amuletten om liefde aan te trekken en om vruchtbaarheid en potentie te versterken. In Engeland wordt bijvoet ook wel eens ‘Lad’s Love’ genoemd: als een jongeman een takje in zijn knoopsgat droeg, liet hij daarmee zien op zoek te zijn naar romance. Het kruid leent zich goed om getrokken in witte wijn (voor ongeveer een maand) te dienen als liefdesdrank.
“Artemisia – Mugwort, Motherwort sacred to Venus – help me to see beyond the world of effects, to the world of causes and meaning, of beauty and power. May fatigue be banished, protection be always about me”
~Phillip Carr Gomm~
In oktober kunnen de wortels van de plant geoogst en te drogen gehangen worden. In deze tijd van het jaar, waar wij afscheid nemen van het licht en het donkere jaargetij aanbreekt, en de sluier tussen de werelden heel dun is, kunnen wij een de magische eigenschappen van bijvoet goed gebruiken. Want in deze tijd, wisten onze voorouders, dolen ook de onrustige en wrokkige geesten rond. Een bosje bijvoet bij de voordeur of een mooie guirlande bij de ramen houdt de donkere geesten buiten de deur. Ook kan het kruid gebruikt worden als wierook om het huis te zuiveren en gereed te maken voor het nieuwe jaar. Met een beetje handigheid kun je zelfs een fantastisch schoonmaakmiddel bereiden dat zowel het stoffelijke als het onstoffelijke schoonmaakt. De beschermende, verdedigende en reinigende eigenschappen van bijvoet, alsmede zijn stimulerende eigenschappen op de geest, die dromen versterken en verhelderen, en visioenen en voorspellende gaven op kunnen roepen, worden vooral geassocieerd met de donkere kant van de Moedergodin, zoals Hecate, Cerridwen en de Morrighan, en de Germaanse Holda. Het is mogelijk om een staf te maken van bijvoet. Deze staf is uitermate geschikt om tijdens een ritueel de ruimte te reinigen en te wijden. Tijdens een Samhain-ritueel kan bijvoet gebrand worden om te divineren. Sommige heksen en sjamanen roken het kruid in een pijp en het is een van de mildere kruiden die vanouds voor vliegzalf wordt gebruikt. Ook kan bijvoet gebruikt worden om divinatie-instrumenten, zoals de kristallen bol en de zwarte spiegel, te reinigen en op te laden. Wie liever tijdens de slaap een heldere droom of een visioen wil oproepen kan bijvoet in zijn kussen stoppen. Het is wel aan te raden om bij inwendig gebruik voorzichtigheid in acht te nemen!