Het is weer de tijd van het jaar voor heksen. Als de heksenkringen zichtbaar zijn in het bos, en de winkels vol liggen met Halloween-artikelen, zie je meestal ook nieuwsberichten over heksen. In sommige kranten en tijdschriften heel negatief, omdat men daar nog steeds gelooft in een duivel, en denkt dat heksen daar iets mee zouden hebben. Andere media berichten er vaak positiever over – of luchtiger – en in alle gevallen kan er een karikatuur worden geschilderd van heksen, zeker vanuit het standpunt van mensen die zichzelf als heks betitelen.
Ik had dan ook een artikel in gedachten over het woord heks, uitgaande van het negatieve stereotype en waarom mensen bang waren en zijn voor heksen. Maar tot mijn verbazing lagen er weer een aantal nieuwe boeken over heksen in de boekhandel*, alsof er een nieuwe hype gaande is, en Medeia schreef haar nieuwsbeschouwing al over het woord ‘heks’. Want naast verschillende wetenschappelijke disciplines – zoals geschiedenis, antropologie, religiewetenschappen en vrouwenstudies – wordt nu ook in de politiek het woord heks gebruikt. Als scheldwoord. Maar zie deze week de column van Sylvia Witteman in de Volkskrant: “Wij vinden heksen niet eng. … Wij zien heksen als sterke vrouwen, die hun eigen ding doen en vertrouwen op de kracht van hun intuïtie”.
Dat neemt niet weg dat sommige mensen nog steeds bang zijn voor heksen. Waarom?
- Omdat sterke vrouwen sowieso beangstigend zijn (zoals blijkt uit het boek van Mona Chollet), en zeker vrouwen die er hun eigen normen en moraal op nahouden;
- omdat het archetypische beeld van de heks nu eenmaal staat voor de donkere kant in onszelf, die de meeste mensen het liefste wegdrukken omdat ze liever doen alsof ze geen negatieve kanten hebben;
- omdat de heks verbonden is met de natuur, die onvoorspelbare oerkracht die ook stormen doet ontstaan en vulkanen laat uitbarsten.
Dat archetypische beeld is iets dat ons (collectief) onbewuste aanreikt, en het vereist even stilstaan om na te denken om jezelf een mening te vormen op basis van feiten. Dan moet je natuurlijk wel verschil zien, het verschil weten, tussen feiten en meningen. Gevoel is zeker ook belangrijk, net als intuïtie, maar in wicca en andere vormen van hekserij gaat het om het evenwicht tussen denken en voelen, tussen mannelijk en vrouwelijk. Belangrijk is niet ‘dat het goed voelt’, maar dat je als heks verantwoordelijk bent voor wat je doet – en voor wat je nalaat.
Niet alleen heksen zouden die verantwoordelijkheid moeten voelen. Binnenkort is de ‘Klimaatconferentie van Glasgow 2020’, een jaar uitgesteld vanwege corona. Laten we hopen dat de wereldleiders die daar aanwezig zijn, en iedereen die ze vertegenwoordigen, in het afgelopen jaar doordrongen is van de noodzaak van maatregelen. En dat er nu eindelijk eens echt stappen gezet worden om de temperatuurstijging te temperen. Ik zou willen dat we daarop konden vertrouwen. Laten we hopen, met alle hoop die in ons is, wat onze afkomst, onze religie# en ons politieke standpunt ook is!
Happy Samhain, gelukkig nieuwjaar!
Jana.
* Generation Hex – Elfie de Bruyn
Practical Magic – Nikki Van De Car
Hausmagick – Erica Feldman
Heksenkracht – Juliet Diaz
Heksen – Joyce van Nispen
De weg van de heks – Lunadea
Heks – Susan Smit, ook als jubileumeditie, 20 jaar na de eerste druk.
# COP26 Interfaith Prayer and Meditation Vigil / Launch of Scottish Interfaith Week