De vraag om een bijdrage te leveren voor deze jubileum-Wiccan Rede Online nam me mee op een reis door de tijd. Nog verder terug dan het bestaan van het Silver Circle forum. Eind 1993 was ik feitelijk van de ene op de andere dag een Germaans heiden. Maar al te vaak worden dingen voor je besloten in het leven en voor mij was dit er een van. Wat volgde was een zoektocht naar kennis over Germaans heidendom en naar gelijkgestemde mensen.
Daarbij heb ik in het begin een keer keihard mijn neus gestoten. Achter een contactadvertentie in tijdschrift Onkruid van iemand die andere Germaans-heidenen zocht, bleek het Paganistisch Platform schuil te gaan. Het antwoord dat ik op mijn handgeschreven brief – dat ging toen nog zo – kreeg, was verontrustend. De envelop die op de mat viel bevatte informatie over dit platform, maar daar zat hem de kneep niet in. Wel heb ik het stencil erover met stijgende verbazing gelezen. Alleen al het ‘we zijn totaal tolerant’. In mijn ogen een nogal boude uitspraak en die werd vrijwel meteen tegengesproken door ‘je mag alleen lid worden van PP als je niet lid bent van een van de grote monotheïstische religies’. In die tijd ging het soms voornamelijk om anti-christelijk te zijn, leek het wel. Daarnaast begon me toen op te vallen dat een deel van de mensen die zichzelf als heiden of paganist beschouwden christelijke symboliek weliswaar hadden ingewisseld voor heidense of paganistische zinnebeelden, maar het denken en doen nauwelijks verandering onderging en bleef steken in christelijk denken. Daarvan zijn we ons ook nu lang niet altijd van bewust, net als van andere zaken die van invloed zijn op ons denken.
Terug naar de gevulde enveloppe van het PP: waar ik echt van schrok was de flyer van een Friese afdeling van Stormfront, een nazi-beweging. Oeps… ik was meteen wakker geschud en vanaf dat moment nog meer oplettend op het feit dat er tot op de dag van vandaag mensen zijn die in Germaans heidendom bevestiging van hun politieke denken vinden. Op zich is dat eigen aan elke religie, stroming of mysterietraditie. Allemaal kennen ze aanhangers op de hele schaal van anarchisten tot zwaar behoudend, van uiterst links tot en met uiterst recht in het politieke spectrum. Vanaf mijn eerste schreden op heidens/paganistische paden was het mijn denken dat het niet aan mij is om te oordelen of iemand al dan niet religieus is, lees: heiden, paganist, boeddhist, christen enzovoorts. Zodra ‘echt’ en ‘zuiver’ gebezigd gaan worden, haak ik vaak af. Ten eerste: wat is echt of zuiver? Maar al te vaak zie ik een (voor)oordeel of een sprookje waar degene die het gebruikt in gelooft. Politieke denkbeelden wijs ik in een aantal gevallen wel degelijk af. Hetzelfde geldt voor religieuze of traditionele waarden die in strijd zijn met hoe ik in het leven sta. Het leven op dit ondermaanse is voortdurende verandering. In mijn ogen horen zelfs dogma’s bespreekbaar te zijn. Religies en tradities veranderen mee met hun tijd als het goed is. Ik noem het voorbeeld van rituele slacht. Dat is in mijn ogen niet meer van deze tijd, om het even om welke religie het gaat. Onderdrukking van vrouwen en het afwijzen van LBGHTQ+ en in het algemeen mensen de eigen manier van geloven en een daarbij behorende manier van leven willen opdringen vind ik ronduit verfoeilijk.
Sunna
Ik dwaal af. Al spoedig leerde ik een paar leuke mensen kennen met wie ik wel op één lijn zat en er waren een paar Engelstalige boeken die we tot onze beschikking hadden. Waar het op neer kwam, is dat we het Germaans heidendomse wiel opnieuw moesten uitvinden. Dat heeft zowel voor- als nadelen. Een gemis is verloren gegane kennis en mensen met de (levens)ervaring van een leven lang heiden-zijn die hun kennis met je willen delen. Een belangrijk voordeel in mijn ogen is dat er geen dogma’s of vastgeroeste gewoonten waren. Niet getreurd, er zijn genoeg mensen die heel creatief waren en zijn om die met terugwerkende kracht te bedenken. Veel in het leven, en zeker op het vlak van religie en zingeving, gaat over persoonlijke aannames. Met betrekking tot religie spreken we immers van ‘geloof’ en ‘geloven’. Oftewel: er is geen bewijs voor! Op het SC-forum las ik voor het eerst de stelling ‘Ik geloof niet, ik weet!’. Hoogst eigenaardig om zo te denken en naar mijn mening zelfs aanmatigend. Waarom de behoefte denigrerend over met name christenen te doen? Wat levert dat op? Een vals beeld van bevestiging?
De behoefte aan erkenning komt naar mijn mening ook tot uiting middels beweren dat dingen historisch zijn, terwijl dit lang niet altijd zo is, of hooguit een vaag spoor in zich heeft. In feite weten we weinig over het verleden van onze voor-christelijke voorouders waar heidens/paganistische stromingen van nu vaak op geënt zijn. Kort geleden heb ik een artikel geschreven ‘Van toen naar nu: Germaanse culturen en Germaans heidendom’, te lezen op de webstek van mijn Germaans-heidense blotgroep Het Rad, waarin ik bespreek wat zoal komt kijken bij onderzoek naar het verleden en welke valkuilen er daarbij bestaan. Zijn we ons bewust van waar we onze meningen en aannames in het hier en nu op baseren?
Ik ben heen en weer aan het springen in de tijd en maak nu weer een sprong naar het verleden. Een aansluiting op het internet in 1997 bracht het wereldwijde web in het leven van Het Rad. E-mail hadden we al iets langer en met midzomer van dat jaar kwam een webstek online. Het internet heeft veel gebracht, goed en slecht. Wereldwijd mensen leren kennen ging ineens heel gemakkelijk en kennis kwam steeds meer en gemakkelijker beschikbaar. Het was ineens slechts een paar klikken weg, in plaats van met de fiets naar een bibliotheek of museum te moeten gaan. Hopelijk blijven die mogelijkheden ook nog heel lang bestaan, maar dit terzijde. We konden eigen ervaringen en door ons verzamelde kennis blijvend beschikbaar maken op het internet naast het papieren tijdschrift Balder dat door Het Rad werd uitgegeven. Ik ontdekte mailinglijsten, later gevolgd door fora. Soms mis ik die tijd nog wel. Het was overzichtelijker en kleinschaliger. Veel van de mensen die ik toen heb leren kennen, zijn nog altijd aanwezig op Facebook. Met sommigen heb ik nog steeds regelmatig contact, met anderen slechts zijdelings.
In die beginjaren op het heidense pad leerde ik Hinne Botes, zoals hij zich noemde, kennen. Hij was al langer heiden en enigszins bekend in de toenmalige heidens/paganistische kringen. Het leek hem een goed plan als een aantal mensen die zich actief bezighielden met het uitdragen van heidense en paganistische stromingen elkaar zouden leren kennen. Hij heeft zijn plan ten uitvoer gebracht en als ik me het goed herinner zijn daar twee bijeenkomsten uit voortgevloeid. De eerste was thuis bij de druïde Ben Alink in Doorwerth. Het meeste van die bijeenkomsten is ver weggezakt in de krochten van mijn brein.
Wat ik wel nog weet is dat ik toen Merlin en Morgana van Silver Circle ontmoet heb en dat we een rituele boswandeling hebben gemaakt. Naast kennismaken met elkaar is er van alles besproken tijdens deze bijeenkomst en de Unie van Dorwerth werd bedacht, maar daar is weinig meer van terecht gekomen dan nog eens een keer bij elkaar komen. Het contact met Morgana en Merlin is echter gebleven. Van Morgana hoorde ik over de Engelse organisatie Pagan Federation en van Pagan Federation International dat net in het leven was geroepen. We zijn een paar keer mee geweest naar een PFI-moot in Brussel waar ik toen ook Tony Kemp, de eerste internationale coördinator van PFI, heb leren kennen. Als Het Rad waren we de eerste jaren druk met onze weg zoeken in het uitdragen van Germaans heidendom. Hoewel PFI daardoor naar de achtergrond schoof, bleef er een prettig contact en samenwerking tussen Het Rad en PFI (NL).
Zoals eerder gezegd kwamen na mailinglijsten de internetfora en als ik het me goed herinner was het Hagetessa die me voorstelde ook op het SC-forum mee te komen praten. Dat moet rond 2004/2005 geweest zijn, schat ik. Ik heb er lang over getwijfeld, omdat ik wicca noch heks ben. Lang voor ik ontdekte dat wicca bestond, werd ik al door mensen heks genoemd en ik heb het zelf ook wel gebruikt om hetgeen waar ik me mee bezighield aan te duiden. Echter toen ik bekend raakte met wicca heb ik bewust die kreet niet meer gebruikt. Om de eenvoudige reden dat als ik “een heks” zei, ik vereenzelvigd werd met wicca.
De reden waarom ik me toch bij SC-forum aangemeld heb, weet ik niet eens meer. Dat doet er ook niet toe. Ik kan me de soms felle, af en toe verbijsterende, vaak leuke en ook leerzame discussie goed herinneren, evenals het bakkeleien. Mijn internetnaam op het SC-forum was Alu, dat doet wellicht bij sommige mensen een belletje rinkelen. Ik speel graag advocaat van de duivel en schop graag tegen dingen aan. Daar sta ik, geloof ik, wel om bekend en dat wordt wel en niet op prijs gesteld.
Godin met de rune Ansuz
Eén in mijn ogen heel boeiend gesprek op het SC-forum is me bijgebleven. Het onderwerp ‘de drie principes van PF/PFI’ kwam weer eens te sprake. In mijn ogen zijn het wiccaprincipes, maar zijn ze niet algemeen heidens/paganistisch. Er waren duidelijk meer mensen die het er niet of maar ten dele mee eens waren. De vraag om de principes aan te passen was ook toen al niet nieuw. Volgens mij is dat nooit gebeurd. Hoewel ik ondertussen actief deel uitmaak van de PFI (NL), onderschrijf ik de principes nog altijd niet. Ik heb toen voorgesteld om eens met elkaar van gedachten te wisselen over heidens/paganistische principes, zonder dat het naar een resultaat hoefde te leiden. Een vrijblijvend gesprek had meer kans van slagen, leek mij, en als er toch iets uit zou rollen was dat mooi meegenomen. Hoewel de discussie geen heidens/paganistische principes heeft opgeleverd, heeft het mij wel een aantal waardevolle inzichten gebracht en een paar dingen bevestigd die ik al had waargenomen.
Germaans heidendom, ook bekend als asatru, was toen veel minder bekend. Voor mij is het onlogisch er vanuit te gaan dat ‘we allemaal met hetzelfde bezig zijn’ als heidenen en paganisten van allerlei slag en stromingen. In de bijna dertig jaar als Germaans heiden heb ik regelmatig de verschillen moeten uitleggen met bijvoorbeeld wicca en hekserij. Kort door de bocht gezegd draait het bij stromingen als wicca, hekserij en druïdisme voor een aanmerkelijk deel om opleiding, inwijding en graden. Voor Germaans heidendom is dit allemaal onnodig. Als iemand zichzelf als Germaans heiden ziet, dan is dat zo. Er is geen cursus, seminar, workshop of opleiding voor nodig. Iedereen die dat wil kan de rol van priester(es) op zich nemen en een ritueel uitvoeren, alleen of samen met anderen. Daar hoeft geen proeve van bekwaamheid voor afgelegd noch een inwijding aan vooraf gegaan te zijn!
Ondertussen heb ik wel een en ander opgestoken over andere stromingen, maar zelfs na meer dan een kwart eeuw kan ik mezelf wel deskundig op het gebied van mijn eigen stroming noemen, maar zeker niet met betrekking tot andere tradities. Dat is een van de dingen die me in het SC-forumgesprek waar ik het nog steeds over heb, opviel. Er waren deelnemers aan het gesprek van andere stromingen die heel stellig dingen beweerden over Germaans heidendom waar ik me geheel niet in herkende en die soms haaks stonden op mijn ervaringen binnen Germaans-heidense kringen. Geheel zoals het naar mijn mening hoort, keken andere Germaans-heidenen die aan het gesprek deelnamen regelmatig heel anders tegen Germaans-heidense dingen aan en af en toe was ik toch weer verbaasd over een starre houding. Dat al binnen één stroming, dus alle stromingen samen waren toen en zijn nu nog een bubbelende en borrelende, soms schiftende brij in een ketel, om een heksenzinnebeeld te gebruiken. Wat mij betreft boeiend, een enkele keer ergerlijk en vaak uitdagend. Er waren een paar mensen die boos werden of zelfs teleurgesteld raakten toen bleek dat hun beeld van heidendom/paganisme niet overeen kwam met dat van anderen. Eén persoon ging zelfs zo ver te stellen geen paganist meer te zijn.
Uiteenlopende opvattingen en verschillen in werkwijze hoeven niets toe te voegen of af te doen aan hoe ik zaken zie en ervaar. Ik heb toen geleerd dat het niet voor iedereen zo is. Dat verschillen voor mensen echt moeilijk kunnen zijn en zelfs als storend kunnen worden ervaren. Al met al was het een gesprek dat van alles heeft losgemaakt, dingen liet zien en inzichten bracht. Een discussie naar mijn hart!
Silver Circle, SC-forum, Wiccan Rede en de band en samenwerking met Merlin en Morgana zijn blijvende goede herinneringen en met dit schrijven is er weer een bij. Aan alle mensen die zich er al die jaren voor ingezet hebben en/of dit nog doen: gelukwensen met 40 jaar Silver Circle!
Frigga Asraaf
Borduurwerk met runen
Alle afgebeelde werken bij dit artikel zijn gemaakt door Frigga Asraaf. Bij interesse: neem contact op met walkure@aanhet.net
