Een introductie in wicca in 25 vragen en 21 antwoorden.
Heb je van wicca/hekserij gehoord en vraag je je af of het iets voor jou is? Weet je zeker dat het de richting is die je op wilt, maar weet je niet hoe je dat aan kunt pakken? Is er iemand in je omgeving die heks wil worden, en wil je daar meer over weten? Stel je vragen, en meestal krijg je antwoord.
– Waarom noemen jullie je ‘heks’? Heeft het te maken met de heksenvervolgingen?
Ah, de moeilijkste vraag eerst! Laat ik beginnen met uit te leggen dat je van iedere heks een ander antwoord kunt krijgen op deze vraag. Er zijn heel verschillende heksen, en die denken over allerlei onderwerpen anders. Als je mij vraagt waarom ik me heks noem, geef ik waarschijnlijk ook niet altijd hetzelfde antwoord. Ik noem me heks omdat dat blijkbaar het woord is dat past bij wat ik zocht. Omdat anderen die zich met dezelfde onderwerpen bezighouden dat woord ook gebruiken. Omdat we ons verwant voelen aan de mensen die vroeger ‘heks’ genoemd werden. Hoewel de mensen die slachtoffer werden van de heksenvervolgingen meestal gewone vrouwen en mannen waren die zich helemaal niet met hekserij bezighielden. En mensen die pakweg vijftig tot honderd jaar geleden kruiden en magie gebruikten, noemden zichzelf doorgaans geen heks.
– Waarom noemen jullie je ‘wicca’ en niet gewoon ‘heks’?
Wicca is vanouds het Engelse woord voor een (mannelijke) heks, dus eigenlijk is er niet zoveel verschil tussen die woorden. Maar wicca is nu ook het woord voor een inwijdingstraditie en de mensen die daarin ingewijd zijn, terwijl het woord ‘heks’ nog zoveel andere betekenissen heeft. Gerald Gardner heeft deze stroming, en het woord wicca, voor het eerst gedocumenteerd.
– Het woord ‘heks’ heeft voor mij toch iets duisters; doen jullie aan vervloekingen of zulke zaken?
Wij doen niet aan vervloekingen. Maar we proberen wel onze eigen duistere kant onder ogen te zien. Als je bijvoorbeeld niet weet dat je jaloers bent, neem je misschien een beslissing die iemand anders benadeelt, zonder te beseffen waarom. Of als je eigenlijk heel erg boos bent op iemand maar dat onderdrukt, kan het op een ongelukkig moment toch uitkomen. Wij proberen onze eigen verborgen agenda te kennen zodat we uit zuivere motieven kunnen handelen.
Het woord heks is natuurlijk ook een archetypisch begrip dat juist over die duistere kanten gaat. In sommige talen zijn er verschillende woorden voor mensen die zich bezighouden met ‘goede magie’ en mensen die zich bezighouden met ‘kwade magie’. In het Nederland hebben we dat onderscheid niet. Magie is ook neutraal, net als elektriciteit. Je kunt zowel magie als elektriciteit op goede en op kwade manieren gebruiken. Maar magie is voor de meeste mensen zo geheimzinnig, dat ze ook bang zijn voor mensen die magie gebruiken voor goede dingen.
– Kunnen jullie toveren? Wat is magie?
Geslaagde magie ziet er meestal uit als toeval. De bekendste definitie is: “Magie is de kunde om verandering te bewerkstelligen in overeenstemming met de wil”. Je stelt je een doel voor, en daar doe je ‘magisch werk’ voor. Magie gehoorzaamt aan wetten, zoals de natuur aan de natuurwetten gehoorzaamt. Als een appel van de boom losraakt, valt die naar beneden. Dat is de zwaartekracht. Zo heeft magie zijn eigen ‘regels’. Die moet je leren, en ook de verschillende technieken kun je leren. Maar magie maakt je leven niet makkelijker. Het werkt niet zoals in sprookjes en stripverhalen: je kunt iemand niet in een kikker veranderen, je kunt er niet je huishouden mee doen, en sommige dingen die misschien wel zouden kunnen, moet je niet willen.
– Hoe herken je een heks? Ik denk dat ik een heks ben maar weet het niet zeker.
Aan de buitenkant zie je niet of iemand een heks is. Maar als het jouw pad is, dan wordt het je wel duidelijk. Veel mensen die uiteindelijk bij wicca terechtkomen, voelen dat als thuiskomen. Het past bij wie ze zijn. Je moet het zelf willen, je moet er zelf moeite voor doen.
– Waarom noemen jullie wicca een religie?
Niet iedereen noemt het een religie. Wicca is een inwijdingstraditie, toegankelijk voor diegenen die priesteres of priester willen worden en het pad van inwijding en training binnen een reguliere coven of heksenkring willen volgen.
Maar voor mij is het ook een religie, omdat ik me erdoor verbonden voel met ‘het mysterie’, omdat het raakt aan zaken als leven en dood, de zin van het leven, en wat er na de dood is, en vóór het leven. Wicca is zowel een welomschreven natuurreligie, waarin geloofd wordt in een Godin en een God, en waarin acht jaarfeesten en dertien vollemaansfeesten worden gevierd, als een magische traditie.
– Zijn jullie anti-christelijk?
De meesten van ons zijn niet tegen welke religie of godsdienst ook. Velen van ons hebben juist een grote interesse in (andere) religies en weten er best veel van. Maar omgekeerd zijn er wel (aanhangers van) godsdiensten en religies die tegen heksen zijn.
– Wat betekent ‘paganistisch’?
Paganisme is een soort paraplubegrip voor rijke variëteit aan religieuze stromingen, die een aantal gemeenschappelijke kenmerken hebben. Zo wordt de natuur ervaren als heilig, als een expressie van de goddelijke krachten. Het goddelijke wordt vaak voorgesteld als mannelijk en vrouwelijk, als God en Godin. De cyclus van de seizoenen wordt gevierd met jaarfeesten. De meeste paganistische groepen voelen zich verwant aan de pre-christelijke natuurreligies. Er zijn ook mensen die zich niet verbinden aan een bepaalde natuurreligie, maar zich wel beschouwen als ‘paganist’. Zij vieren bijvoorbeeld wel de jaarfeesten, maar zijn niet ingewijd, zijn geen priester(es).
Het woord ‘pagan’ is afkomstig van het Latijnse woord ‘paganus’. Dit woord duidde iemand aan die op het land leefde en het lokale geloof van het land aanhing. Je kunt het in die zin vergelijken met het woord ‘heidendom’, maar de meeste hedendaagse heidenen zien grote verschillen tussen paganisme en heidendom.
– Als ik thuis een altaartje maak met dingen uit de natuur en ritueeltjes doe waarin ik stilsta bij het seizoen, ben ik dan een heks?
Heksen doen dat vaak ook, en er is niemand die je verbiedt om jezelf heks te noemen als je een seizoenstafel hebt en rituelen doet. Maar heks-zijn houdt voor de meeste heksen wel wat meer in. Bijvoorbeeld kennis hebben van magie en dat gebruiken om de mensen om je heen te helpen. En binnen wicca zijn er vaste rituelen, en op een altaar liggen specifieke voorwerpen. Ook als je speciaal voor een bepaalde gelegenheid een ritueel schrijft, past dat meestal binnen de traditie waarin je als heks bent opgeleid. Dat woord ‘ritueeltjes’ lijkt te suggereren dat je denkt dat het allemaal niet zoveel voorstelt. Maar een goed ritueel hoeft niet lang te duren of ingewikkeld te zijn. Het kan eenvoudig, kernachtig, en tegelijk krachtig zijn als je je hart erin legt. Als jij de goden aanspreekt in je ritueel, horen zij dat, daar ben ik van overtuigd.
– Als ik diep van binnen voel dat ik contact heb met de Godin, ben ik dan een wicca?
In potentie wel, maar wicca is een inwijdingstraditie. Je bent dus pas ‘een wicca’ als je bent ingewijd in een van de wicca-stromingen. Je kunt jezelf niet inwijden in iets dat je nog niet bent. Maar niets staat je in de weg om contact te zoeken/hebben met de goden!
– Als ik dingen kan voorspellen, ben ik dan een heks of een wicca?
– Heb je speciale krachten nodig om heks te zijn?
Nee, je hebt geen speciale krachten nodig om heks te zijn en speciale krachten maken je nog niet tot heks. Bijna iedereen kan leren om magie te gebruiken en je zult merken dat je intuïtie ook sterker wordt in wicca. Als je ‘paranormale’ krachten hebt – dingen kunt die de meeste mensen niet kunnen zoals helder zien – is het misschien wel makkelijker om een heks te worden. Maar niet alle covens hebben hier ervaring mee.
– Kan iedereen wicca worden?
– Kun je ook terecht in de wicca als je autistisch bent, of bipolair, of chronisch vermoeid?
Iedereen kan wicca worden, in principe. Maar wicca is niet een religie van leken, maar van priesters en priesteressen. Bij psychische aandoeningen adviseren we om die eerst te genezen en daarna terug te komen. Maar een chronische ziekte die met medicijnen onder controle is, hoeft geen probleem op te leveren. Als je in het dagelijks leven mee kan komen, kan dat ook in wicca. Maar er zijn grenzen: als je bedlegerig bent, kun je moeilijk een cirkel trekken. In wicca gaat het er niet om wat je gelooft, maar om wat je doet. Nou is de ene stroming, of de ene coven, daar strikter in dan de andere stroming of coven. De filosofie van de wicca aanhangen, contact zoeken met de goden, dat kan iedereen.
– Gebruiken heksen kruiden en edelstenen in plaats van geneesmiddelen uit de apotheek?
Nee, heksen gaan gewoon naar de dokter als ze ziek zijn, en gebruiken ook reguliere geneesmiddelen. Dat adviseren ze ook altijd aan mensen die aankloppen voor hulp. Magie kan de gebruikelijke medische technieken en middelen wel ondersteunen. Met kruiden moet je wel oppassen, omdat sommige kruiden de werking van sommige medicijnen verminderen of tegengaan. Het is wel zo dat veel heksen kritisch staan ten opzichte van de reguliere, ‘allopatische’, geneeskunde. We weten dat dokters ook niet op alle vragen antwoord hebben, dat reguliere medicijnen ook niet altijd werken zoals beloofd, en dat wel werkzame medicijnen vanouds waren gebaseerd op kruiden. Aspirine bijvoorbeeld, acetylsalicylzuur, komt van wilgen (Salix).
– Ik kan me absoluut niet vinden in traditionele ideeën over wat ‘(arche)typisch mannelijk’ en ‘(arche)typisch vrouwelijk’ zou zijn, kan ik dan wel functioneren in een religie met ‘de God en de Godin’?
Zeker wel. Ook in de meer traditionele stromingen in de wicca is ruimte voor mensen die niet zulke traditionele ideeën daarover hebben. Je zou eens moeten gaan praten met mensen in die stromingen en misschien word je aangenaam verrast door de openheid van ideeën. Ik spreek nu wel over Nederland, en ook hier zijn wel mensen met meer orthodoxe ideeën te vinden, maar in mijn ervaring niet zozeer binnen wicca en hekserij. Maar je zou ook nog kunnen aankloppen bij de Dianics of Reclaiming, twee stromingen waar helemaal veel ruimte is voor niet-traditionele ideeën en experimenten met andere rolverdeling en zo. Lees maar eens een boek van Starhawk, dan krijg je daar een indruk van.
– Ik gebruik al specifieke namen voor de goden in mijn persoonlijke rituelen. Kan ik die blijven gebruiken als ik ben ingewijd?
– Ik heb al een persoonlijke relatie met een godin en een god. Gaat dat samen met wicca? En als mijn goden het niet goed kunnen vinden met die van wicca, wat dan?
Covens komen een aantal keren per jaar bij elkaar, hoeveel precies dat varieert. Maar dan blijven er nog een heleboel dagen over waarop je in je eigen tempel aan de slag kunt, met je eigen goden.
Wel is het zo dat je in de coven meedoet met het ritueel dat daar plaatsvindt, en de goden aanspreekt met de namen die door de hele groep gebruikt worden. Je kunt niet Osiris oproepen in een ritueel dat bestemd is voor Cernunnos. Jij zou het ook niet prettig vinden als iemand je ‘Kees’ noemt als je ‘Luuk’ heet.
Er zijn goden die prijs stellen op exclusiviteit, en die er misschien aanstoot aan nemen als jij gedurende een aantal dagen per jaar met andere goden werkt. Bespreek dat met de god/godin waarmee je een persoonlijke relatie hebt. En als je zo’n relatie hebt, leg dat dan ook voor aan leiders van de coven waar je je bij aan wilt sluiten.
– Betekent ‘vruchtbaarheidsreligie’ dat er seks bij komt kijken?
– Is het waar dat heksen hun rituelen naakt uitvoeren? Zijn er uitzonderingen op deze regel?
Wicca is een vruchtbaarheidsreligie, en heksen beschouwen seks als iets natuurlijks en goeds. Maar dat hoeft niet plaats te vinden in een ritueel. Als iemand je vertelt dat je seks met hem of haar moet hebben om te worden ingewijd, of om deel te nemen aan een ritueel, dan is dat een ‘red flag’, een indicatie dat er iets niet klopt. Vraag bij andere heksen na of ze die persoon kennen (vraag een second opinion aan).
In wicca is het gebruikelijk om rituelen ‘skyclad’ oftewel ‘in lucht gekleed’, uit te voeren. Rituele naaktheid is een uiting van verbondenheid met de natuurkrachten. Het staat voor vrijheid, voor loskomen van het keurslijf van de maatschappij, het afleggen van je dagelijkse masker, en het je volledig openstellen voor de Goden. Maar er zijn ook gelegenheden waarbij je gewaden draagt en er zijn heksenkringen die altijd in gewaden werken.
– Ik zoek iemand die me kan helpen om de goede boeken te vinden en een start te maken met mijn studie.
Er zijn boekenlijsten* waar je suggesties kunt vinden voor geschikte boeken, en je kunt het label ‘beginners’ volgen onderaan dit artikel. Dit trefwoord is toegevoegd aan een aantal andere artikelen die beginners kunnen helpen. Mensen kun je tegenkomen in heksencafé’s en covens en studiegroepen kun je vinden in Arachne’s web. Niet ieder heksencafé en niet iedere coven is hier te vinden – we kennen niet iedereen en niet alle heksen willen op deze lijst staan. Maar als je er moeite voor doet, kun je waarschijnlijk wel iemand vinden die bij je past. Je kunt altijd hulp vragen aan de goden!
– Is er een coven in mijn omgeving waar ik van alles kan leren?
Zie de vraag hierboven voor hoe je aan contactgegevens komt. Maar de kans bestaat dat een coven je eerst afwijst en zegt dat je eerst maar eens wat moet gaan lezen en zelf gaan uitproberen. Met een goede basiskennis kun je het later opnieuw proberen. Heb je niet zoveel geduld? Dan is wicca misschien toch niet geschikt voor je. Dat kun je alleen zelf uitmaken.
– Wat voor verschillende stromingen zijn er in Nederland en België en hoe weet ik waar ik het best bij pas?
– Wat voor tradities zijn er allemaal, en wat is het verschil tussen Alexandrians en Gardnerians enz.
In wicca zijn de grootste stromingen (hier) de Alexandrians en de Gardnerians, maar ook Dianics en Reclaiming zijn vertegenwoordigd. Vooral in Vlaanderen is er ook Greencraft, waarover je op hun eigen website meer informatie kunt vinden. Via de heksencafés en Arachne’s web kun je kennismaken met mensen uit verschillende stromingen. Meer groepen van paganisten zijn te vinden op website en forum van de PFI Nederland en de Facebookgroep ‘PFI Lage Landen‘.
Welke groep het beste bij je past, of bij welke groep jij het beste past, zul je zelf moeten uitzoeken. Lees erover en stel vragen. Ik kan in het algemeen wel iets zeggen over een aantal van die stromingen, maar het verschil tussen covens binnen een stroming kan groter zijn dan dat tussen verschillende stromingen. Het gaat er vooral om of het ‘klikt’ met een groep, of met de mensen die die groep leiden.
– Ik heb al een coven benaderd met de vraag of ik een gesprek kan krijgen en of ik bij hen terecht kan. Hoe lang duurt het voordat ik antwoord krijg? (Kan ik ze nog eens vragen of moet ik wachten? Ik ben een beetje bang dat ik verkeerde dingen heb gezegd, of dat ik te ongeduldig overkom als ik nu weer contact opneem. Wat is de juiste coven-etiquette?)
Geduld hebben is altijd goed. Covenleiders kunnen het heel druk hebben met werk, gezin, en het leiden van de coven. Maar natuurlijk kan je mailtje in een spamfilter terechtkomen, en je zou dingen gezegd kunnen hebben die verkeerd vallen. Verwacht niet per omgaande antwoord, check de adresgegevens, en probeer het nog eens als je denkt dat je bericht niet is aangekomen.
En over die coven-etiquette: die kan heel verschillend zijn. Er zijn covens waar je zelf moet vragen om training en/of inwijding, en er zijn covens waar je daar absoluut niet om mag vragen. Daar moet het aanbod komen van de covenleiders. Maar hoe kunnen die weten dat je belangstelling hebt als ze je helemaal niet kennen? Je zult zelf moeten ontdekken met wat voor soort coven je van doen hebt, en een slimme manier zoeken om antwoord op je vragen te krijgen. Vroeger mocht je als meisje niet zelf een jongen vragen of hij met je wilde dansen, maar er waren genoeg manieren om een leuke jongen op je bestaan en je interesse te attenderen. Zie het als een spel dat gespeeld wordt, en waarvan je zelf de spelregels moet ontdekken.
– Heb je zelf wel eens getwijfeld aan het pad dat je hebt gevolgd? Kon je bij iemand terecht met vragen?
Echt getwijfeld heb ik niet, maar ik ging ervan uit dat ik altijd nog zou kunnen veranderen, en dat wicca misschien niet mijn pad was voor mijn hele leven. Ik heb altijd de goden achter me voelen staan als ik het moeilijk had, en kon met vragen en twijfels terecht bij mijn hogepriesteres en hogepriester, en ook bij enkele vertrouwde vriend(inn)en. Mijn partner is niet ingewijd, maar kan mij wel advies geven. Die doet dat vooral door vragen te stellen, waardoor ik er zelf achter kom wat precies het probleem is en wat de oplossing kan zijn. Maar je kunt vooral terecht bij jezelf. Blijf kritisch als iets te fantastisch lijkt om waar te zijn. Houd je eigen grenzen in de gaten, en luister naar je intuïtie.
* Boekenlijsten:
Boeken voor beginners
Boeklijst Mandragora
Circe Wicca boekenlijst
