Is Yoeke Nagel (interheksueel met een wortelstelsel van Reclaimingtraditie) wel meegegaan met haar tijd?
Het lichaam is volkomen achterhaald. Vroeger had je zo’n ding nodig voor van alles en nog wat. Het huishouden bijvoorbeeld. De afwas? Je kreeg ‘m niet schoon zonder armen. Voor sporten had je ‘m nodig: zie maar eens een bal tussen twee jassen door te schieten zonder benen. Zelfs sociaal contact (we kunnen ons dit nauwelijks meer voorstellen) verliep vaak via het lichaam. Twee zelfs, die bijvoorbeeld aandachtig tegen elkaar aangewreven werden in variërende druk. En het aller-ingrijpendste was wel het vastleggen van ervaringen, het creëren van herinneringen. Ook dat ging via het lichaam. Je voelde aan een voorwerp, rook eraan, keek er langdurig naar en bewaarde het zorgvuldig. En steeds als je het voorwerp fysiek waarnam, met welk zintuig dan ook, werd de herinnering ontsloten aan een prettige gebeurtenis, een dierbaar persoon, een periode in de wereldgeschiedenis of een levensveranderende ervaring. Dit vraagt natuurlijk om een voorbeeld. Stel: een vrouw had een indrukwekkende fysieke ervaring gehad met een ander mens. Dan kon zij besluiten om de jurk die zij daarbij droeg te bewaren. Zij kon daar dan aan ruiken, ernaar kijken, de stof strelen en op deze manier de herinnering levend houden aan de belevenis, hoe lang die ook geleden was. De jurk was haar tastbare bewijs dat de gebeurtenis werkelijk had plaatsgevonden, wat er later ook over gezegd zou worden. Deze ervaring was zelfs te delen met anderen: ook zij konden de jurk waarnemen, ruiken, zien, voelen en zelfs minutieus onderzoeken op bewijzen van de gebeurtenis. Allemaal dankzij het lichaam, dat die waarnemingen kon doen.
Ruimte-innemende objecten
De mensen bewaarden dan ook de gekste dingen, om de gekste redenen.
Een vaasje, omdat het hen herinnerde aan tante Bernadine, die zelf al dertig jaar dood was.
Een rode lipstick, als trofee, omdat ze met het dragen daarvan aangenomen waren na een zware sollicitatieprocedure.
Een te kleine rok, als stimulans om toch nog weer eens een paar kilo kwijt te raken zodat dat ding weer zou gaan passen.
Een knuffelbeertje, omdat het zachte pluche onder hun strelende vingers weer een vleugje van hun onbezorgde kindertijd voelbaar maakte.
Een niet-gebruikt compleet bestek voor als er gasten zouden komen, of als vervanging voor als er iets kapot zou gaan, of om weg te geven als iemand anders een compleet bestek nodig mocht hebben, zodat die ander veel zou gaan houden van de gever van het bestek.
Een boek, dat hen uren lang had ontvoerd naar een andere wereld. Van papier!
Het spreekt voor zich dat al deze voorwerpen enorm veel ruimte in beslag namen en dat was bijzonder onpraktisch, want waar moest je dan je computer neerzetten?
Schaamteloos en zonder kleding
En dan nog even terug naar dat sociale contact dat ook via het lichaam verliep. Handen schudden bij een ontmoeting met een onbekende. Een kus (in Nederland drie!) bij een ontmoeting met elk ander. Tegenover elkaar zitten (nauwelijks vermijdbaar kniecontact!), elkaar aankijken, spreken en belangstellende vragen stellen, soms schaamteloos tot aan emotionaliteiten toe, elkander bepotelen (dit kwam werkelijk zeer vaak voor! Zelfs zonder kleding!) en natuurlijk het gruwelijke maar onvermijdbare zwijgen. Ja, er waren talloze momenten waarin geen informatie werd uitgewisseld terwijl toch het samenzijn niet werd afgesloten. Stel je voor hoeveel ongemak dit met zich meebracht. Hoe inefficiënt die contactmomenten waren. Overigens: onderdeel van het fysiek samenzijn met een ander was vaak het gezamenlijk consumeren van voedsel. Het klaarmaken van bijvoorbeeld een dier voor consumptie was niet alleen bloederig (de dood maakte zo dagelijks deel uit van het leven, alsof het er bij hoorde) maar ook tijdrovend.
Lijdenloos leven
Dit is allemaal niet meer nodig. We hebben zoveel effectievere, intelligentere en hygiënischere oplossingen gevonden! Communicatie doen we in onze eigen leefruimte, via ons eigen toetsenbord en beeldscherm, met een headsetje op zodat we niet geconfronteerd worden met onbekenden, zelfs al zitten die vlak naast ons met een latte macchiato. Herinneringen slaan we op in de cloud, waar beveiligde ruimte beschikbaar is voor ontelbare jpg’s, movs, docs en data, zonder dat we die steeds opnieuw hoeven waar te nemen. Willen we weten wat er te zien was op een plek waar wij ook aanwezig waren, dan browsen we door de geordende snel genomen pics heen. Verhalen hoeven niet langer te zijn dan 120 tekens (nou oké, 140. Of nee, 280. Maar gekker moet het niet worden) en zijn sowieso vaak overbodig omdat beeld alles laat zien. Mary Kondo heeft ons geleerd ons te ontdoen van ‘spullen’ (de samenvattende naam voor elk ruimte-innemend object dat tastbaar is en meestal geen andere functie heeft dan herinneringen dragen). Wie strikt in het nu leeft heeft geen analyses nodig over het verleden of plannen voor de toekomst. We eten knollen en bladgroente, waarbij smaak ons niet afleidt van ons streven naar lijdenloos leven in pure schoonheid en plezier. Dit is online overal te delen.
Veilig en hygiënisch
Voelen, ruiken, proeven – het zijn overbodige mechanieken geworden. Ja, het lichaam is nodig om het hoofd op de juiste hoogte te brengen ten opzichte van het beeldscherm. Maar verder kunnen we onze wereld uitstekend ‘te lijf’ vanuit dat hoofd. Kennis is te downloaden. Herinneringen worden ons aangedragen via de sociale media. En die dingen heten niet voor niks ‘sociaal’: daar hebben we ook onze contacten, onze vrienden, soms wel een paar duizend (like!). Emoties blijven vanuit het hoofd beheersbaar. Zelfs dat wat vroeger de ultieme fysieke gewaarwording was, het elkander bepotelen zonder kleding, kan als ervaring veilig en hygiënisch online worden gesimuleerd in de eigen woonruimte. De techniek wordt daar steeds ondersteunender in.
Beltane. Het feest van het lichaam, waar alle leven mee begint.
Ook volkomen achterhaald.
Maar ik kom er hier graag voor uit dat ik in wezen tamelijk ouderwets ben ingesteld. Nog iemand zin om elkander live in de ogen te kijken en vervolgens onder het genot van een heerlijk glas mede en de geur van zuiver zweetlucht eens lekker te bepotelen?
© alle foto’s: Yoeke Nagel
