What’s in a name? : over heksennamen en magische namen

‘noem mij, noem mij, spreek mij aan,
o, noem mij bij mijn diepste naam.
voor wie ik liefheb, wil ik heten.’ (1)

Wat is jouw heksennaam? Als je wel eens op heksenfora komt, heb je die vraag vast al eens voorbij zien komen. Ik verbaas me daar over, omdat mijn heksennaam geheim is: die is tussen mij en de goden, en niet bestemd voor gebruik in het openbaar. Mijn magische naam gaat over mijn diepste zelf, mijn hoogste ideaal. En dat deel ik niet met iedereen. En – in tegenstelling tot wat ook wel gezegd wordt op die fora – ik heb die naam zelf gekozen.

Het is natuurlijk ook een kwestie van definities: wat jij een heksennaam noemt, noem ik misschien een pseudonym, een schuilnaam, een alias (‘nickname’) op internet. Zoals de naam Jana die ik al vele jaren gebruik als ik in het openbaar kom als heks. Dat is niet mijn heksennaam, je zou het mijn artiestennaam kunnen noemen ;-).

Aardzee
In de trilogie (later vier boeken) ‘Aardzee’ door Ursula LeGuin zijn namen, ware namen, heel belangrijk. Als je de ware naam van een persoon of ding weet, heb je er macht over. De achtergrond hiervan komt heel duidelijk naar voren in het korte verhaal ‘The rule of names’ dat is opgenomen in de bundel ‘The Wind’s Twelve Quarters’ (De twaalf windstreken) (2) en zelfs een eigen lemma heeft op Wikipedia (3). Op de eilanden van Aardzee krijg je een kindernaam voor dagelijks gebruik, maar je ‘ware naam’ krijg je in je pubertijd, van een vertrouwd iemand, en de bedoeling is dat je die naam voor jezelf houdt. Je kunt je ware naam delen met je partner, maar zeker niet met iedereen die je kent. Een tovenaar zou je kunnen betoveren als hij je ware naam kent. Zo werkt het ook met dingen: als je de ware naam van een ding kent, in de oude taal (die van de draken), dan heb je er macht over. Ook bij Harry Potter komt iets dergelijks voor: hij kan licht maken aan zijn toverstok als hij het woord ‘lumen’ uitspreekt. De ‘oude taal’ in deze serie boeken is duidelijk het Latijn!

Onze wereld
Natuurlijk zijn de verhalen van Ursula LeGuin en van J.K. Rowland precies dat: verhalen. Maar er zitten elementen in van oudere ideeën: er zijn vast wel volkeren en stammen (geweest) waar kinderen niet met de echte naam werden aangesproken maar met een bijnaam, vanwege het idee dat je macht over iemand hebt als je zijn echte naam kent. Op Bali houden mensen hun ‘echte’ naam geheim, hoorde ik. Iedereen wordt daar aangesproken met een naam waaruit blijkt het hoeveelste kind ze zijn in hun gezin. Ook is er het gebruik in Bunschoten-Spakenburg om mensen te benoemen met een naam die de relatie met anderen aanduidt (Jan van Aart van Jan van de bakker) en er zijn plaatsen waar mensen met een bijnaam worden benoemd. In de katholieke kerk kent men de doopnaam, die vaak alleen op officiële documenten gebruikt wordt: Maria Elisabeth heet in het dagelijks leven Mieke, of Els, of Marlies.
Onder goden is er in ieder geval wel een te vinden die zijn naam geheim wilde houden: “Ra had vele namen maar één naam vormde de sleutel tot al zijn macht, een uiterste geheime naam.” Isis wilde de macht van hem overnemen, en verzon een list om van Ra zijn ware naam te weten te komen. Ze zorgde ervoor dat hij door een slang werd gebeten, en wilde hem alleen genezen als hij zijn ware naam gaf. Hij gaf haar eerst een aantal andere van zijn namen, maar daar nam ze geen genoegen mee. Uiteindelijk gaf hij zijn naam, maar liet haar wel beloven dat ze die – behalve aan Horus – aan niemand anders zou vertellen.
En dan is er de naam JHWH waarvan het niet de bedoeling is om die uit te spreken met klinkers, behalve eenmaal per jaar door de hogepriester in de tempel. De naam is niet echt geheim, maar wordt uit respect voor de heiligheid van God niet uitgesproken. In plaats van die naam, kun je het ook hebben over ‘de Eeuwige’, ‘de Almachtige’ of ‘mijn Heer’.

Magie
‘The Law of Names’ (de Wet van de Namen) is een van de magische wetten die Isaac Bonewits onderscheidt. Die wet is zowel gerelateerd aan ’the Law of Knowlegde’ (de Wet van de Kennis) als aan de ‘Law of Association’ (Wet van de Verbinding / Vereniging / Associatie). “Deze wet zegt dat het kennen van de complete en werkelijk ware naam van een fenomeen of entiteit je er complete beheersing over geeft (bijna alle fenomenen in magie worden verpersoonlijkt en kunnen worden beschouwd als ‘entiteiten’ of wezens). Deze wet is gegrond op twee aannames. De eerste: in eenvoudiger talen dan het Engels is een naam een definitie van dat wat benoemd is. Dat geldt ook voor complexere talen, hoewel je vaak lang en hard moet zoeken om de betekenis van een woord te vinden, in het bijzonder bij woorden van vreemde herkomst. Als je de naam kent, ken je dat wat de naam draagt. Als je meer informatie krijgt over het genoemde, verandert de naam en ontwikkelt zich om bij de nieuwe gegevens te passen, waarbij de naam vaak langer wordt. En namen zijn hulpmiddelen om te associëren (geheugentrucjes, die hielpen je om dingen te onthouden) zowel als aspecten van een fenomeen en als wortel, of ‘zaad’, geluiden.” (4)

Inwijding
Een inwijding is een overgangsritueel, een soort wedergeboorte. Je begint symbolisch aan een nieuw leven, een nieuw onderdeel van je leven. In veel tradities komt daar ook een nieuwe naam aan te pas. De inwijding in wicca is ook een nieuw begin. Je maakt een bewuste keuze om lid te worden van een bepaalde traditie, een bepaalde stroming, en voor toetreding tot een bepaalde groep, die ene coven. Door de inwijding maak je contact met de energie van die traditie, en ga je daar onderdeel van uitmaken. Daarnaast – en niet per definitie op hetzelfde tijdstip – is er de inwijding op geestelijk niveau: een stap verder op je spirituele pad, een nauw contact met de goden. Dit kan gebeuren voordat je wordt ingewijd in een groep, maar het kan ook getriggerd worden door de fysieke inwijding. Natuurlijk kan een inwijding als contact tussen jou en de Goden ook plaatsvinden zonder dat je in een coven bent of wordt ingewijd. De inwijding is vaak het moment dat een heks zijn of haar heksennaam gaat gebruiken. In de voorbereiding op je inwijding zal er gevraagd worden wat je heksennaam is. Als je die op dat moment nog niet hebt, wordt het tijd om ernaar te gaan zoeken. Het komt ook voor dat een naam zich spontaan aandient als je – voor de inwijding in een groep – zelf contact hebt met de goden. Doe ook in dat geval onderzoek naar de naam!

Gegeven / zelf gekozen
In andere tradities krijg je een naam bij intrede: je leraar, priester of mentor kiest een naam voor je uit en je krijgt die als een geschenk, soms als een mantra. Het geven van een nieuwe naam komt voor bij boeddhistische (en daarvan afgeleide) stromingen en bij intrede in een kloosterorde. Het idee is dat je leraar beter kan beoordelen welke naam bij jou past omdat hij of zij meer levenservaring heeft of meer ‘feeling’ met de traditie waar jij nieuw binnenkomt. In sommige gevallen maakt het niet uit of de nieuwe naam bij je past, maar is het de bedoeling alle banden met het verleden door te snijden, zodat je nog meer gebonden bent aan je nieuwe omgeving (zoals in een sekte). In alle gevallen staat de nieuwe naam symbool voor de verandering die je ondergaat: bij je nieuwe leven past een andere naam dan bij je oude leven.
In wicca kies je zelf voor een nieuwe naam, een heksennaam of ook wel magische naam genoemd. Je gebruikt die alleen tijdens je rituelen, dat wil zeggen als je alleen werkt, in je eigen coven en eventueel als je samenwerkt met goede vrienden, mensen die je vertrouwt. De Goden kennen je naam, en waarschijnlijk je levenspartner, maar verder alleen de mensen met wie jij in de cirkel staat. Je naam is de uitdrukking van je wezen, van wat voor jou het allerbelangrijkste is, en daar wil je alleen die energie aan verbinden die je zelf onder controle hebt: je wilt niet dat allerlei aspecten van je dagelijks leven – en de energieën van andere mensen dan je naasten – je diepste wezen beïnvloeden. Als iemand anders jouw heksennaam kent, en daar andere gedachten aan verbindt dan jij zelf, dan kleven die invloeden ook aan jouw naam. In wicca werk je met subtiele energieën en hoe zuiverder je daarmee omgaat, des te beter het contact tussen jou en de goden tot stand kan komen.

Betekenis
Je heksennaam vertegenwoordigt je persoonlijke ideaal. Wat wil jij in je magisch leven, als priester(es), bereiken? Waar streef je naar, in welke richting wil je groeien? (En dat niet uitsluitend als priester(es)/heks, maar ook als mens in totaal). Als je dat weet, kun je gericht gaan zoeken naar een naam. Dat kan de naam zijn van een godin of god, maar wees je ervan bewust dat je met een naam ook alle aspecten van die naam naar je toe haalt. De namen van goden zijn in het verleden ook al lange tijd gebruikt door mensen die er hun eigen betekenis aan gaven. Er zijn godennamen met een grote ‘lading’, misschien ’too hot to handle’ – meer dan je aan kunt. Wees dus voorzichtig met het kiezen van de naam van een oppergod, een godin van leven en dood, of van andere aspecten waar je niet aan toe bent en die je niet zoekt. Dat geldt niet alleen voor een heksennaam, maar ook als je die naam als nickname op internet wilt gebruiken! Als je jouw energie verbindt aan die van een god(in), haal je daarmee de energie van die god(in) naar je toe. Doe dat alleen als je zeker weet dat je die verbinding aan wilt gaan! Bereid je in ieder geval voor door onderzoek te doen naar een naam: misschien zijn er aspecten aan verbonden waarvan je nog niet wist. Dat kunnen zowel dingen zijn die je niet aanspreken, als eigenschappen die juist heel goed bij je passen. En als je je wilt onderscheiden van anderen, kies dan een naam die niet tot de ’top-10′ behoort. Er zijn al genoeg Diana’s en Selena’s.

Voorbeelden
Je kunt dus de naam van een godin of god uitkiezen, uit een pantheon dat je aanspreekt, waar je vaker mee werkt. In wicca ligt het voor de hand om een Keltische – of Angelsaksische! – naam te kiezen, maar je kunt ook kiezen voor een Germaanse (Noordse), Griekse, Romeinse, Egyptische naam, afhankelijk van waar je verwantschap mee voelt en wat nog te combineren is met wicca. Let ook op de klank van de naam en de associaties die je daar zelf mee hebt. Misschien ken je iemand die in het dagelijks leven die naam draagt en dat kan een rol spelen elke keer dat je die naam in de cirkel gebruikt. Vergeet ook niet om dichter bij huis te kijken: als je Fries of Saksisch bent, heb je een heel extra scala van namen tot je beschikking.
Je kunt ook kiezen voor een naam van het type Starhawk en MoonDancer, of de naam van een boom uit het bomenalfabet, in het Nederlands (Hulst), Engels (Holly) of Keltisch (Tinne). In het laatste geval – een Keltische naam – is het goed om je eerst te verzekeren van de juiste uitspraak. Die is vaak heel anders dan je denkt als je het woord geschreven ziet staan.
Ook de (Latijnse) namen van planten en dieren kunnen een goede naam opleveren, als je je energie graag met die van die plant of dat dier verbindt. Sterren en stenen zijn nog een bron van namen: denk aan Stella of Orion, Carneool of Topaas. Ook aan stenen worden allerlei eigenschappen toegeschreven.

Zelf componeren
Het is mogelijk om een naam samen te stellen uit de beginletters van de eigenschappen die je erin wilt samenvatten. Stel dat je deze eigenschappen graag in je naam wilt uitdrukken: Moed, Inzicht, Wijsheid, en Aandacht voor wat er om je heen gebeurt, dan kun je de beginletters van die woorden in een uitspreekbare volgorde zetten. MIWA bijvoorbeeld, of IMWA, WIAM of MIAW. Als die laatste twee ongewenste associaties oproepen (William, wigwam, respectievelijk miauw), dan kun je die versies beter niet gebruiken. Als je eigenschappen met alleen medeklinkers als eerste letter wilt samenvoegen, moet je overgaan tot wat meer vindingrijkheid. Meer letters per woord gebruiken (MaDiWo), of de eigenschappen vertalen in een andere taal.
Om tot een letterwoord te komen, kun je gebruik maken van een divinatieset van runenstenen of runenkaarten. Elke rune heeft z’n eigen associaties, en bovendien bijbehorende gebaren en klanken die je kunnen helpen een sterkere verbinding te maken met een naam die je ermee samenstelt, door daar ook een dans of een reeks klanken van te vormen. Gebruik de runen alleen als je je daar goed bij voelt. Elke link die jij zelf legt met de oorsprong van je heksennaam, is bepalend voor de energetische lading van die naam.
Andere bronnen om een naam te vinden zijn bijvoorbeeld de boeken in het rijtje hieronder, of andere divinatiesets, zoals tarot. Bekijk de getrokken kaart goed. Lees de symboliek erin en associeer daarop voort. Als je je ervoor openstelt, kan de naam je ook in een droom worden aangereikt, of tijdens meditatie. Ben je er in gedachten helemaal mee bezig om je naam te zoeken, dan zul je op gegeven moment zeker weten: dit is ‘m. Dit is de naam die bij mij past, en waarmee ik voor de goden wil staan.

Naamswijziging
Je heksennaam kan gedurende de rest van je leven bij je passen als een handschoen, maar het kan ook gebeuren dat je je zodanig ontwikkelt, dat de naam niet meer voldoet. Of je had een naam die je een poos hebt gebruikt, maar die was niet gelukkig gekozen. Je kunt je naam dan nog veranderen. Je doet dat maar één keer, want het kost tijd en inspanning om onder een nieuwe naam hetzelfde contact op te bouwen met de goden als je al had onder je oude naam. Er zijn een paar momenten waarop je nog van naam kunt wijzigen. Geschikte gelegenheden zijn als je een tijd solo hebt gewerkt en nu wordt ingewijd, of bij een tweedegraadsinwijding. Als je solo blijft werken, kun je er een speciaal ritueel aan wijden. Je kunt je in het ritueel opnieuw voorstellen aan de goden en de windstreken, waarbij je uitspreekt dat jij, (oude naam), voortaan (nieuwe naam) wilt heten en de krachten van deze naam in je werk gestalte wilt geven. Als je al langer dan een aantal jaren binnen wicca met een bepaalde magische naam werkt, kun je die beter niet meer veranderen.

Tenslotte
Als je serieus bent in het kiezen van de naam die je gebruikt in je contact met de goden, kun je natuurlijk op internet een wat luchtiger benadering aanhouden. Wil je serieus genomen worden op een forum, en je nickname daar langer gebruiken dan eenmalig, dan zul je waarschijnlijk gaan voor een daarbij passende naam. Als je een lezing of een interview geeft en ervoor kiest om in het openbaar een schuilnaam te hanteren, zul je aan de organisatie of de journalist hoogstwaarschijnlijk wel je echte naam vertellen, de naam waaronder de buitenwereld je kent (je familie, buren en collega’s). Maar als je je een keer wilt uitleven, dan kun je ook kiezen voor een naam uit de Random Craft Name Generator, waarvan ik de link liever niet geef omdat mijn computer daar deze week slecht op reageerde (een van de oorspronkelijke sites is overgenomen door een onbetrouwbare eigenaar, vermoed ik). Dit artikel is nog wel beschikbaar: Lady Pixie Moondrip’s Guide to Craft Names (5).
En als laatste verwijs ik graag naar het prachtige gedicht van T.S. Eliot waar Medeia me aan herinnerde: The naming of cats (6).

Bronnen voor het artikel en voor namen
– voor dit artikel heb ik gebruik gemaakt van enkele artikelen uit heel oude edities van Wiccan Rede. Om een naam te vinden, kun je zoeken in de boeken met god(inn)ennamen hieronder
– Wikipedia – diverse pagina’s over namen
– Juno Covello, the Perpetual Calendar of Isis. Lawrence Durdin-Robertson (als boek waarschijnlijk niet meer te vinden, maar kijk op http://www.fellowshipofisis.com/junocovella.html voor de pdf’s per maand)
– The Witches’ Goddess. Janet & Stewart Farrar. Phoenix, 1987
– The Witches’ God. Janet & Stewart Farrar, Phoenix, 1989
– Encyclopedie van Westerse Goden en Godinnen, Joke en Ko Lankester. Baarn, De Kern, 2004. (Uitverkocht, maar nog als pdf op cd-rom te koop via http://www.circewicca.nl/boek/boek.html)
– en natuurlijk allerlei andere boeken en goede websites met godennamen, met magische associaties (zoals achterin Starhawk’s ‘The Spiral Dance’) en lijsten met namen en eigenschappen van planten, dieren, stenen, enz.

Noten
1. Uit het gedicht van Neeltje Maria Min, uit de bundel ‘Voor wie ik liefheb wil ik heten’. Amsterdam, Bert Bakker, 1983.
2. The Winds Twelve Quarters, Ursula K. LeGuin, Bantam Books, 1975.
3. https://en.wikipedia.org/wiki/The_Rule_of_Names
4. P.E.I. Bonewits: Real Magic (herziene editie, Berkeley, Creative Arts Book Company, 1979, p. 3-4.
5. http://www.widdershins.org/vol3iss4/m9710.htm
6. http://www.americanpoems.com/poets/tseliot/5536